دردهای شکم؛ زخم اثنی عشر یا ورم معده؟

جام جم سرا: موضوع مهم این است که در جوان‌ها اگر دردها روزبه روز بیشتر شود و با کاهش وزن یا بی‌حالی همراه باشد، باید به آن اهمیت داد و به دنبال کارهای تشخیصی بود، ولی اگر دردها بسیار پراکنده و زودگذر است می‌توان با تغییر رژیم غذایی و در بسیاری موارد با اجتناب از پرخوری، آن را درمان کرد. البته در افراد بالای 40 سال تمام دردها بویژه اگر جدید باشند، باید جدی گرفته شود.

دستگاه گوارش انسان از قسمت‌های مختلفی تشکیل شده است. معده وبخش ابتدایی روده باریک که دوازدهه نامیده می‌شود همواره در معرض غلظت زیاد اسید مترشحه از معده است. پوشش داخلی این اعضا با سیستم بسیار پیچیده و دقیقی در مقابل این اسید محافظت می‌شود. ضعف این سیستم دفاعی یا ترشح بیش از حد اسید عامل به‌وجود آمدن زخم است. زخم‌هایی که در معده و دوازدهه ایجاد می‌شود در بین مردم به زخم معده مشهور است. جالب این است که شیوع زخم در دوازدهه خیلی بیشتر از زخم معده است.

از میان عوامل ایجاد زخم، دو عامل مهم‌تر هستند: میکروبی به نام هلیکوباکتر و داروهای مسکن غیراستروئیدی. میکروب هلیکوباکتر در جوامعی که از نظر بهداشتی و اقتصادی وضع بدی دارند، در اکثر افراد وجود دارد، ولی بهبود سطح بهداشتی در بسیاری از جوامع پیشرفته باعث کاهش شیوع آن حتی تا کمتر از 30 درصد شده است. این میکروب با ایجاد التهاب در جدار معده باعث به وجود آمدن زخم در معده یا دوازدهه می‌شود.

داروهای مسکنی همچون دیکلو فناک، پیروکسیکام، بروفن، ناپروکسن و آسپرین از عوامل بسیار مهم زخم‌های معده و دوازدهه است. این داروها در افراد مسن، سیگاری،الکلی و افرادی که سابقه زخم قبلی دارند یا همزمان از چند نوع از این داروها استفاده می‌کنند یا همزمان کورتون مصرف می‌کنند، احتمال ایجاد زخم را خیلی زیاد می‌کند.

عوامل دیگری نیز در ایجاد زخم مهم است. به عنوان مثال افراد دچار استرس، بیشتر در معرض زخم هستند. در مورد خوراکی‌ها فقط الکل و قهوه ارتباط قابل توجهی با زخم دارد و سایر غذاها چندان ارتباطی ندارد.

علامت اصلی این زخم‌ها درد در قسمت بالای شکم و زیر جناغ است. دردهای زخم دوازدهه معمولا زمانی شروع می‌شود که ساعتی از خوردن غذا گذشته و معده خالی شده است، ولی درد زخم معده همزمان با خوردن غذا زیادتر می‌شود. دردهایی که نیمه شب بیمار را بیدار می‌کند، احتمال زخم دوازدهه یا معده را بیشتر کند. عوارض زخم معده ـ دوازدهه شامل خونریزی، سوراخ شدن و انسداد مسیر عبور غذا در اثر زخم است.

مهم‌ترین شکل درمان زخم‌ها، پیدا کردن عامل ایجاد آنها مثلا داروهای مسکن یا میکروب هلیکوباکتر است که در این صورت باید آنها را حذف کرد.در صورتی که این دو عامل وجود نداشت، مصرف ضد اسیدها و داروهایی که اسید معده را کم می‌کنند، اساس درمان را تشکیل می‌دهد. با مصرف این داروها به مدت نسبتا طولانی بسیاری از زخم‌ها کاملا بهبود می‌یابد.(دکتر رضا کریمی - فوق تخصص بیماری‌های غدد)