فصل بهار با پوست شما چه می‌کند؟

جام جم سرا: بیماری‌های پوستی فصل بهار به 2 گروه کلی تقسیم‌بندی می‌شوند. بخشی از این بیماری‌ها به دلیل تغییرهای طبیعت رخ می‌دهند. این تغییرها شامل تابش نور خورشید،‌ حیات مجدد درختان، گل‌ها، گیاهان و گرده‌افشانی آنها و تکثیر و زادوولد حشرات و مایت‌هاست. گروه دوم بیماری‌های پوستی به فعالیت انسان‌ها و تغییرهای رفتاری آنها در فصل بهار وابسته است و براساس شغل و کاری که انجام می‌دهند متفاوت خواهد بود که در «کلینیک پوست» این هفته با آنها آشنا خواهید شد.

مشکلات پوستی ناشی از فعالیت‌های شغلی در فصل بهار

• بیماری‌های کارگران ساختمانی: فصل بهار شروع ساخت‌وساز مجدد ساختمان‌ها و کار و فعالیت کارگران ساختمانی است. یک بیماری پوستی بسیار مهم بین کارگران ساختمانی درماتیت یا اگزمای سیمانی است. کارگرانی که دچار این مشکل پوستی می‌شوند باید شغلشان را تغییر دهند زیرا اگر کارگری به سیمان حساس باشد و بار اول در تماس با سیمان دچار عارضه شود و رعایت نکند دفعه‌های بعد حتی وقتی از کنار ساختمان در حال ساخت عبور و گردوخاک حاصل از آن را در محیط استنشاق می‏کند، دچار عارضه‌ اگزمای سیمانی خواهد شد. بعضی از افراد هم پس از مراجعه به کلینیک‌های پوست از خارش شدید بدن به‌خصوص در فصل بهار و تابستان شکایت می‌کنند در حالی که هیچ مشکل داخلی خاصی ندارند اما در شرح‌حالشان مشخص می‌شود در نزدیکی محل زندگی‌شان کار ساخت‌وساز ساختمان انجام می‌شود. در واقع استنشاق گردوخاک کار ساختمان‌سازی که وارد محیط خانه آنها می‌شود از یک طرف و پتانسیل درونی موجود در فرد، باعث ابتلای او به اگزما می‌شود.

پیشگیری: هنگام کار با مواد ساختمانی حتما دستکش بپوشید، ماسک بزنید یا از کنار ساختمان‏های در حال ساخت عبور نکنید.

• بیماری‌‌های دامداران: فصل بهار فصل فعالیت دامداران و شروع جابجایی، ییلاق و قشلاق، تراشیدن موی دام‌ها، مراقبت از زادوولدشان و... است در نتیجه تماس پوستی آنها با حیوانات افزایش می‌یابد. در نتیجه بیماری‌های قارچی مشترک بین‌ حیوان و انسان بین دامداران بیشتر دیده می‌شود. نکته مهم اینکه شدت بیماری قارچ‌های حیوانی بسیار شدیدتر از قارچ‌های ساده است و فرد را دچار عفونت‌های وسیع و گسترده می‌کند و بیماران باید علاوه بر مصرف داروهای ضدقارچ از آنتی‌بیوتیک استفاده کنند.

پیشگیری: توصیه مهم به همه دامداران این است که حتما با پوشش کافی و با دستکش مناسب به سمت دام‌هایشان بروند و پس از کار حتما دست‌هایشان را با آب و صابون بشویند و ضدعفونی‌ کنند و از بردن لباس‌های کار به خانه جدا بپرهیزند زیرا می‌توانند به راحتی بیماری را به داخل خانه و خانواده منتقل کنند.

• بیماری‌‌های ورزشکاران: با توجه به هوای معتدل بهاری فعالیت‌های ورزشی در فصل بهار افزایش پیدا می‌کند و افرادی که تمایل بیشتری به انجام فعالیت‌های بدنی و ورزشی دارند بیشتر عرق می‏کنند. بیماری‌هایی که با تعریق بدن در ارتباط هستند شامل فعالیت قارچ‌های سطحی ورسیکالر است که ضایعه‌هایی را در پوست ایجاد می‏کند. حتما شنیده‌اید بعضی از افراد به دلیل ورزش یا پیاده‌روی در فصل بهار، دچار راش‏ها یا سوختگی کشاله ران می‌شوند. علت این بیماری عرق‌کردن در ناحیه کشاله ران است. از طرفی پوست این ناحیه بهم ساییده شده و التهاب و ناراحتی را دوچندان می‏کند و فرد هنگام راه رفتن اذیت می‌شود. از سوی دیگر مواد موجود در عرق از جمله کلرورسدیم باعث می‌شود کشاله ران یا زیر بغل دچار سوختگی و ناراحتی شود و مشکلاتی را برای افراد ایجاد کند.

پیشگیری: بعد از هر فعالیت ورزشی استحمام و خوب خودتان را خشک کنید و لباس‌های نخی گشاد بپوشید.

• بیماری‌های کشاورزان: با شروع فصل بهار کشاورزی و تماس با انواع سموم و به‌خصوص کار و تلاش زیر نور آفتاب شاهد بیماری‌های پوستی مختلفی در بین کشاورزان هستیم.

پیشگیری: هنگام کار از کلاه و لباس‌های مناسب استفاده کنید تا تماس با نور آفتاب به حداقل برسد. هنگام استفاده از سموم نیز حتما ماسک بزنید و لباس‌های مناسب و دستکش بپوشید.

چه موقع به پزشک مراجعه کنیم؟ در صورت وجود هر ضایعه‏ای روی پوست باید به پزشک متخصص پوست مراجعه و آن را بررسی و درمان کرد.

بیماری‏های ناشی از احیای دوباره درختان و گیاهان

رشد گل‌ها و گیاهان و گرده‌افشانی آنها در فضا به 2 صورت مستقیم و غیرمستقیم روی پوست اثر می‏گذارند. یکی از مهم‌ترین بیماری‏های پوستی که به صورت مستقیم از ترشح گل‌ها و گیاهان ایجاد می‌شود، بیماری فیتوفتودرماتیت نام دارد. این بیماری در افرادی که بیشتر در طبیعت حضور دارند یا در باغداران و باغبانی‌هایی که در باغ‌ها و مزارعشان کار می‌کنند و با گل‌ها و گیاهان متعددی سروکار دارند دیده می‌شود. به این صورت که ترشح‌های حاصل از گل‌ها و گیاهان روی پوست این افراد می‌نشیند و وقتی در معرض آفتاب قرار می‌گیرند، شروع به فعالیت کرده و به راحتی در پوست نفوذ می‌کنند و باعث ایجاد لک‌های قهوه‌ای در پوست می‌شوند. این بیماری در فصل بهار که گرده گل‌ها و گیاهان و تابش نور خورشید افزایش می‌یابد، شیوع بیشتری دارد.

• اگزمای دست و پا: این بیماری نیز در اثر تماش مستقیم با گل و گیاه ایجاد می‌شود. اگر فردی مختصری هم زمینه اگزما داشته باشد به این بیماری گرفتار خواهد شد. باید بدانید اگزما 2 علت دارد؛ یک علت آن وجود عوامل داخلی در بدن فرد است که او را مستعد بروز اگزما می‌کند. علت دوم هم وجود عوامل خارجی است. وقتی فردی پتانسیل ایجاد اگزما را داشته باشد وقتی در معرض عوامل خارجی قرار می‌گیرد دچار اگزما می‌شود.

• درماتیت آتوپیک: بیماری دیگری است که از راه غیرمستقیم و جذب عمومی یا راه تنفسی روی پوست ایجاد می‌شود. با توجه به اینکه در فصل بهار بیماری آسم به‌خصوص در کودکان شیوع بیشتری پیدا می‌کند، بیماری‌های آتوپیک درماتیت یا التهاب پوستی ناشی از آلرژی نیز افزایش می‌یابد. در چنین شرایطی، ممکن است پوست بدن هنگام تماس فرد با مواد آلرژن به‌خصوص گرده گل‌ها و... به شدت دچار خارش شود. علت اصلی این خارش‌ها استنشاق گرده گل‌ها و سپس وارد شدن آنها به خون و اثرگذاری آنها روی پوست است. در این صورت پوست دچار خشکی، خارش و حتی کهیر و آنژیوادم می‌شود.

پیشگیری: پوشش بدنتان را کامل کنید. اگر در برابر گرده گل‌ها و گیاهان حساس هستید حتما ماسک بزنید و تا حد امکان در باغ‌ها یا اماکنی که گرده گل‌ها زیاد است نروید. در صورتی که فردی به دلیل شغلش ناچار است در طبیعت و در تماس با گرده گل‌ها و گیاهان باشد و دچار عوارض متعدد پوستی می‌شود، می‌تواند با نظر پزشک قبل از حضور در محل کار از داروهای آنتی‌هیستامینی استفاده کند تا مانع بروز عوارض پوستی شود یا شدت آنها را کمتر کند.

چه موقع به پزشک مراجعه کنیم؟ اگر ناخواسته وارد محیط‌های طبیعی و با تماس گرده گل‌ها دچار مشکل شدید حتما به پزشک مراجعه و با نظر او از داروهای آنتی‌هیستامینی استفاده کنید. توصیه می‌شود نام گیاهانی که در تماس با آنها دچار عارضه می‌شوید را یادداشت کنید تا دوباره در معرض آنها قرار نگیرید.

مشکلات پوستی ناشی از تغییرهای غذایی در فصل بهار

یکی از سنت‌های ما ایرانیان به‌خصوص در ایام نوروز، استفاده از انواع آجیل و شیرینی‌ها برای پذیرایی از میهمانانمان است. این مواد به دلیل ترکیب‌ها و افزودنی‌های مختلفی که دارند، یکی از دلایل بروز و ایجاد برخی حساسیت‌های پوستی هستند.

پیشگیری: از خوردن موادی که نسبت به آنها آلرژی دارید، بپرهیزید و در مصرف موادی که خوردنشان را برای اولین بار تجربه می‏کنید زیاده‏روی نکنید.

مشکلات پوستی ناشی از زاد و ولد حشرات در فصل بهار

فصل بهار فصل تخم‌گذاری و ازدیاد حشرات است. به همین دلیل یکی از دلایل مراجعه افراد به درمانگاه‌های پوست ناشی از نیش حشرات است. مهم‌ترین مشخصه نیش حشرات، تورم، قرمزی و یک نقطه سیاه در مرکز تورم است که نشان‌دهنده نیش حشره است. از مهم‌ترین حشره‏گزیدگی‌ها، می‌توان به گزش نیش زنبور، گزش ساس به‌خصوص در زندان‌ها، اردوگاه‌ها و... اشاره کرد.

پیشگیری: سعی کنید در طبیعت باز و بیرون از خانه نخوابید. روی چمن‌ها دراز نکشید یا اینکه زمین را به طور کامل بپوشانید و از زیرانداز‌های مناسب استفاده کنید. برای خوابیدن در محیط‌های باز، بهتر است کیسه خواب داشته باشید.

چه موقع به پزشک مراجعه کنیم؟ اگر در اثر تماس یا گزش حشره دچار کهیر شدید، سریع به پزشک مراجعه کنید و شاید لازم باشد از داروهای تزریقی استفاده کنید زیرا ممکن است بعضی از حشره‌گزیدگی‌ها فرد را وارد شوک کند. به‌خصوص گزش زنبورها را جدی بگیرید. در صورتی که دچار گزش‌های معمولی حشره‌ها شدید در محل گزش پماد بتامتازون یا یک پماد استروییدی ضدخارش بزنید و به هیچ‌وجه محل گزش حشره را نخارانید. زیرا در اثر خارش زیاد، پوست آن ناحیه آسیب می‌بیند و خودش محلی برای ورود باکتری یا ایجاد عفونت می‏شود.

بیماری‏های ناشی از تابش نور آفتاب

در فصل بهار علاوه بر اینکه شدت نور آفتاب افزایش پیدا می‌کند و روزها بلندتر می‌شوند، ترکیب نور آفتابی که به زمین می‌رسد تا اندازه‏ای متفاوت‌تر از نورخورشید در فصل‌های پاییز و زمستان است و UVB بیشتری در فصل بهار به زمین می‌رسد. در نتیجه تغییرهای پوستی‌ای که با UVB مرتبط است معمولا در این فصل بیشتر دیده می‌شود. مثل شیوع تبخال در فصل بهار، آفتاب‌سوختگی و... از بین بیماری‌هایی که با نور آفتاب مرتبط هستند و با افزایش تابش نورآفتاب در فصل بهار افزایش می‌یابند، می‌توان به لوپوس و بیماری‌ بسیار شایع این فصل یعنی PLE اشاره کرد.

• PLE: به معنی بروز ضایعه‌های پوستی ناگهانی به‌خصوص در قسمت‌هایی است که نورآفتاب بیشتری به آنجا می‌رسد. این بیماری عمدتا در قسمت‌های پشت‌دست، ساعد و در موارد کمتر در پوست صورت، پشت و جلوی گردن دیده می‌شود. علت ایجاد این بیماری برداشته شدن ناگهانی پوشش لباس از روی دست‌ها یا پوشیدن لباس‏های یقه باز در فصل بهار است. در این فصل به دلیل کار و فعالیت و بالازدن آستین‌ها یا پوشیدن لباس‌های آستین‌کوتاه، پوستی که حدود 6 ماه به‌وسیله لباس پوشیده شده بود به یکباره در معرض تابش نورخورشید قرار می‌گیرد، فوق‌العاده حساس می‌شود و ضایعه‌های ‌PLE در آن بروز می‌کند. جالب اینکه این ضایعه‌ها بیشتر در خانم‌های خانه‌دار دیده می‌شود که به دلیل انجام خانه‌تکانی آستین‌ها را بالا می‌زنند و در حیاط منازل به شستن فرش، موکت و... می‌پردازند.

• لک‌های پوستی: مشکل پوستی دیگری که در برخی افراد به دلیل مصرف برخی داروها ایجاد می‏شود، لک‎‏های پوستی است. مصرف برخی داروها مثل کپسول داکسی‌سایکلین، کپسول تتراسایکلین، برخی داروهای اعصاب و روان، داروهای ضدمالاریا مثل هیدروکسی‌کلروکین و برخی داروهای تزریقی ضددرد از راه خون جذب می‌شوند و به پوست می‌رسند و درست در قسمت‌هایی که پوست در معرض آفتاب یا نورهای فلورسنت قرار می‌گیرد، باعث ایجاد لک می‌شوند.

• پورفیری جلدی: بیماری دیگری که با تابش نور‌آفتاب ایجاد می‏شود، بیماری پورفیری جلدی نام دارد. افرادی که نوعی اختلال ژنتیکی دارند در تماس با نورخورشید دچار ضایعه‌های وزیکولر یا ضایعه‌های آبدار و خارش‌دار در پشت دست می‌شوند و در تشخیص افتراقی PLE قرار می‌گیرند.

• لک‌های خورشیدی: بیماری دیگری که در فصل بهار در اثر افزایش تابش نور خورشید دیده می‌شود، زخم‌های کوچکی در حلقه بالایی گوش یا گونه کودکان است که معمولا از خود جوشگاه نیز به جا می‌گذارند.

• کهیر آفتابی: بیماری شایع بعدی که بیشتر در خانم‌ها و در فصل بهار دیده می‌شود، کهیر آفتابی است. این بیماری بیشتر در سر و صورت رخ می‌دهد و به شدت خارش‌دار است.

پیشگیری: برای پیشگیری از بیماری‌های ناشی از تابش نور خورشید به‌خصوص بیماری‌ PLE باید لباس آستین بلند بپوشید و
کرم ضدآفتاب بزنید. اگر پوست حساسی دارید، دستکش نخی دست کنید و در ساعت‌هایی که نور‌آفتاب شدت بیشتری دارد از خانه خارج نشوید.

چه موقع به پزشک مراجعه کنیم؟ توجه داشته باشید با دیدن هر ضایعه‌ای در پوست حتی یک ضایعه کوچک حتما به پزشک متخصص پوست مراجعه کنید زیرا تشخیص‌های افتراقی مختلفی برای بیماری‌های پوستی ناشی از نورآفتاب وجود دارد. پس اجازه دهید برای یک بار هم که شده ضایعه‌ها به‌ وسیله پزشک معاینه شوند. گاهی ممکن است برای تشخیص دقیق بیماری، آزمایش‌های تکمیلی‌تری انجام شود. (دکتر ناصر عمادی- متخصص پوست و عضو هیات علمی دانشگاه علوم‌پزشکی تهران/سلامت)