سالی که موسیقی به سوگ نشست

داریوش صفوت
داریوش صفوت ده دقیقه بامداد روز سه‌شنبه ۲۷ فروردین ۱۳۹۲ در تهران و در منزل شخصی دنیا را ترک کرد. پیکر او در آرامستان بهشت سکینه به خاک سپرده شد.
داریوش صفوت در سال ۱۳۰۷ در شیراز متولد گردید. او تعلیم سه‌تار را نزد پدر (علی‌اصغر صفوت) آغاز کرد و به دلیل نشست و برخاست پدرش با اهالی هنر، از جمله حبیب سماعی در ۱۶ سالگی (سال ۱۳۲۳) نزد او رفت و سنتور را نزدش آموخت. از سال ۱۳۲۶ تا سال ۱۳۳۶ به تکمیل نوازندگی سه‌تار و سنتور نزد ابوالحسن صبا اقدام نمود به نحوی که بعدها صبا در جایی از وی به عنوان یکی از بهترین شاگردان خود یاد کرد که درکی دقیق و ظریف از موسیقی ایرانی دارند. در سال ۱۳۳۲ به اخذ درجه لیسانس حقوق از دانشکده حقوق دانشگاه تهران نائل آمد.
در اواخر سال ۱۳۳۹ برای تدریس در مرکز مطالعات موسیقی شرقی در انستیتو موسیقی‌شناسی سوربن به فرانسه رفت. در اولین بازگشتش به ایران در سال ۱۳۴۲، ازدواج نمود و برای تکمیل تحصیلات و تحقیقاتش مجدداً به فرانسه بازگشت.
در سال ۱۳۴۴ از دانشکده حقوق دانشگاه پاریس، دکترا در حقوق بین‌الملل گرفت و در همین سال به ایران بازگشت. و از سال ۱۳۴۴ تا ۱۳۴۸ به تحقیق در ردیف موسیقی سنتی ایران و تکمیل سه‌تار در محضر حاج آقا محمد ایرانی مجرد اشتغال ورزید.

جلیل شهناز
شهنواز تار ایران پس از یک دوره بیماری صبح روز دوشنبه ٢٧ خرداد ١٣٩٢ در بیمارستان آراد درگذشت و اهالی موسیقی را داغدار کرد. جلیل شهناز یکی از سرشناس‌ترین نوازندگان تار و سه تار سده اخیر در ایران بود.
این نوازنده تار در طول زندگی هنری خود با هنرمندان والای کشور از جمله فرامرز پایور، حبیب الله بدیعی، پرویز یاحقی، همایون خرم، علی تجویدی، منصور صارمی، رضا ورزنده، امیر ناصر افتتاح، جهانگیر ملک، اسدالله ملک، حسن کسائی، محمد موسوی، تاج اصفهانی، ادیب خوانساری، محمودی خوانساری، عبدالوهاب شهیدی، اکبر گلپایگانی، حسین خواجه امیری و محمد رضا شجریان -شاهزیدی-طباطبائی -محمد اصفهانی همکاری داشته‌است.
جلیل شهناز، علاوه برنواختن تار، که ساز اختصاصی اوست، با نواختن ویولون، سنتور و تمبک و اواز -سه تار نیز آشنایی کامل دارد. که تمام فایل‌های صوتی استاد موجود و معروف است.

قلیچ انوری
قلیچ انوری تیرماه 1392 درگذشت و در آرامگاه مسلمین (واقع در شمال شهر گنبد) به خاک سپرده شد.
قلیچ انوری فرزند نور قلیچ، در سال 1324 در گنبد متولد شد. در رشته نوازندگی دوتار و خوانندگی و روایتگری منظومه‌های ترکمنی، مثل زهره و طاهر، شاه صنم و غریب و منظومه امام حسین، یوسف و احمد، بیش از 50 سال سابقه هنری داشت و از پیش‌کسوتان موسیقی سنتی ترکمن بود.
او از بدو تاسیس رادیو گرگان (سال 1338)، به همراه بزرگان موسیقی ترکمن آن دوره، از جمله استاد نظرلی محجوبی، اراز مراد آرخی و اراز کلته، در برنامه‌های رادیو شرکت کرد و هم اکنون ترانه های او در آرشیو رادیو گرگان به یادگار باقی مانده است.

احمد ابراهیمی
احمد ابراهیمی استاد آواز ایرانی تیر ماه ۱۳۹۲ در سن ۸۷ سالگی در بیمارستان فرمانیه تهران درگذشت و تنها آثار ماندگارش را برای موسیقی به جا گذاشت.
اکثر اعضای خانواده ابراهیمی دستی در موسیقی داشتند و همین امر سبب شد تا او هم با تشویق خانواده به سراغ موسیقی و یادگیری این هنر برود. بیش از دوازده سال نداشت که به تهران نقل مکان کرد. در سال ۱۳۲۷ با توجه به صدای خوشی که داشت با استادان بزرگ موسیقی ایران نظیر ابوالحسن صبا، مرتضی محجوبی، حسین تهرانی، غلامحسین بنان، ادیب خوانساری آشنا شد و از محضر همگی این بزرگان موسیقی ایران بهره‌مند شد.
پس از پنج سال که تحت تعلیم آنان قرار می‌گیرد اولین برنامه رادیویی خود را با محمود ذوالفنون در رادیو تهران اجرا کرد که با تشویق و استقبال مردم روبرو شد.
ابراهیمی پس از یک سال اجرای برنامه‌های مختلف موسیقی در رادیو، به سال ۱۳۳۳ به ارکستر مرتضی‌خان محجوبی، استاد پیانو که با همکاری محمد میرنقیبی اداره می‌شد، راه می‌یابد و شکوفایی هنری وی از همین زمان آغاز می‌شود. همکاری او تا سال ۱۳۳۵ با این ارکستر ادامه داشت.

از سال ۱۳۴۲ تا اواخر سال ۱۳۵۴ به سمت رئیس دفتر اداره کل فعالیت‌های هنری و از سال ۱۳۵۴ تا اواخرسال ۱۳۵۸ به سمت مدیر امور اداری سازمان ملی "فولکلور"ایران منصوب و مشغول کار می‌شود و ضمناً به برنامه‌های هنری خودش ادامه می‌دهد. احمد ابراهیمی در فروردین ماه ۱۳۵۹ پس از پشت سرگذاشتن بیست و چهار سال مستمر کار هنری و مدیریت هنری با تقاضای خودش بازنشسته می‌شود. بعد از انقلاب عمده وقت ابراهیمی به آموزش ردیف‌های آوازی به شاگردان و علاقه‌مندان موسیقی آوازی صرف شد.

محمود ذوالفنون
محمود ذوالفنون هفدهم اکتبر ۲۰۱۳ مصادف با 27 مهردر شهر سن خوزه در سن ۹۳ سالگی چشم از جهان فرو بست.
محمود ذوالفنون در سال ۱۲۹۹ شمسی در آباده متولد شد، تحت تاثیر نوای تار پدر (حبیب ذوالفنون) ذوق موسیقی از کودکی در او قوت گرفت و از ١١سالگی با نواختن تار آشنایی پیدا کرد. بعد از چندی به ویولن علاقه‌مند شد ولی به علت کمبود استاد ویولن در آن زمان، نوازندگی ویولن را با ویولنی که خودش ساخته بود بدون استاد پیش خود شروع کرد. در سن ۲۰ سالگی از زادگاه خود راهی شیراز شد و در آنجا با یکی از مهندسین یک کارخانه قند که اهل لهستان بود و ویلن می‌نواخت آشنا شد و اصول نواختن ویولن را نزد او آموخت.
او در سال ۱۳۲۰ به تهران آمد و در اولین فرصت به کلاس مرحوم صبا رفت و از تجربیات ایشان استفاده کرد. و همچنین تکنیک ویولن را نیز نزد روبیک گریگوریان فرا گرفت. وی بعدها جانشین استاد صبا در کلاسهای وی شد.پدر او، حبیب ذوالفنون سازنده و نوازنده تار بود و برادرش جلال از نوازندگان بنام سه تار و از شاگردانش بود.
او در سال ۱۳۲۳ راهی تهران شد و در هنرستان موسیقی و رادیو ایران در دوره های آموزش تکنوازی ویولن، سلفوژ و تئوری موسیقی شرکت کرد.
سپس به عضویت ارکستر انجمن موسیقی ملی (به رهبری روح الله خالقی) در آمد و به نوشته خودش، گاهی برای فراگیری گوشه های موسیقی از کلاس ابوالحسن صبا هم استفاده می کرد.

محمدعلی ابرآویز
هنوز زمان زیادی از وداع جامعه موسیقی کشور با بزرگان موسیقی نگذشته بود که خبر درگذشت محمد علی ابرآویز یک‌بار دیگر اهالی موسیقی را عزادار کرد او پس از دوره‌ای بیماری در روز پنج‌شنبه ۲۳ آبان ۱۳۹۲ در سن 75 سالگی و در روز عاشورای حسینی درگذشت.
محمدعلی ابرآویز در سرایش ترانه مهارت زیادی داشت و برخی از ترانه‌های شهرت بسیاری دارند.آثار او ویژگی هنری بارزی داشت و آن هم این بود که از شعارهای مردم در موسیقی خود الهام می گرفت.
سرودهای او ارکستر نداشت و شعارهای مردمی تنها با سنج و طبل بیان می‌شد؛ به شکلی که با ضرب صدای سنج، صدای مرگ بر شاه به گوش می رسید. ۱۸ سرود و ترانه مشهور وی که در روزهای نخستین انقلاب اسلامی ساخته بود.

حسین یوسف زمانی
چند ماه پس از درگذشت محمد علی ابر آویز خبر درگذشت حسین یوسف زمانی همه را داغدار کرد، این هنرمند در روز سه شنبه ۱۰ دی ماه ۱۳۹۲ پس از یک دوره بیماری سرطان مغز استخوان در بیمارستان پارسیان تهران از قفس تن رها شد.
از برترین آثار حسین یوسف زمانی می توان به سوییت سمفونیک سوگ سهراب (قطعه موسیقایی الهام گرفته شده از شاهنامه) که به مناسبت هزاره سرایش شاهنامه و بزرگداشت حکیم ابولقاسم فردوسی به سفارش سازمان یونسکو در جهان پخش شده اشاره کرد. از آثار دگر ایشان مجموعه مهتاب برای ارکستر سمفونیک با صدای صدیق تعریف، مجموعه بوی باران به همراهی ارکستر سمفونیک و صدای محمدرضا شجریان، مجموعه های باغ ارغوان ، گنبدهای سبز و آبی، پریزاد با صدای علیرضا افتخاری، مجموعه بارون بارونه (دونوازی ویلن و پیانو) با همنوازی هومن خلعتبری، قطعه پویم سمفونیک غمی سنگین به مناسبت زلزله رودبار در سال ۱۳۶۹ و آثار دیگر اشاره کرد.
او شاگرد خودسیف (خودسیف نیز شاگرد لئوپلد آوئر) روس بود. یهودی منوهین، یاشا هایفتز و تمامی دیگر بزرگان قرن بیستمی از شاگردان لئوپلد آوئر بودند و جالب این که سیک تدریس آوئر در یوسف زمانی تجلی داشت و افسوس که استادی این چنین بزرگ در حوزه آموزش ویولن از میان ما رفت.
او طی پنجاه سال فعالیت هنری شاگردان بسیاری را تربیت و راهی دنیای موسیقی علمی کرد و تا واپسین روزهای زندگانیش به این امر استمرار ورزید.