انگار تنت می‌خاره! این علتش، این درمونش!

علت خارش پوست چیست؟
دلایل متعددی برای خارش پوست وجود دارد که برخی از آن‌ها مربوط به بیماری ‌های پوستی است و برخی مربوط به بیمار‌ی ‌های عمومی مثل هپاتیت C، بیماری‌‌های انسدادی کبد، نارسایی کلیه، کم‌کاری یا پرکاری تیروئید، کم‌ خونی فقر آهن، پُرخونی، برخی سرطان‌‌های خونی مثل لوسمی و لنفوم به خصوص لنفوم هوچکین، می‌لوما، سرطان ‌های داخلی، انگل ‌های روده‌ای،‌ام ‌اس، ایدز و برخی بیماری‌‌های اعصاب و روان.
دیابت نیز به کرات جزء علل داخلی خارش مطرح می‌‌شود، اما اغلب افراد مبتلا به دیابت خارش ندارند. بنابراین اگر فردی با خارش عمومی مزمن به پزشک مراجعه کرد، اول باید از جهت بدخیمی‌های داخلی و عملکرد تیروئید، کبد، کلیه و حتی ایدز و هپاتیت مورد معاینه و آزمایش کامل قرار بگیرد.

 خارش پس از حمام آیا ممکن است به علت بیماری خاصی باشد؟
از بیماری‌های داخلی که باعث خارش می‌‌شود، نوعی پُرخونی به نام «پلی ‌سیتمی ورا» وجود دارد که در آن، بیش از یک‌ سوم افراد از خارش رنج می‌‌برند. خارش این افراد بیشتر همراه با تغییر حرارت و به خصوص دقایقی بعد از استحمام است. علتش هم مشخص نیست و کمی آسپرین موجب تخفیف فوری خارش در‌ آن‌ها می‌‌شود. اما از بحث بیماری ‌های داخلی که بگذریم، بیماری‌های پوستی متعددی وجود دارند که خارش از شکایات اصلی مبتلایان آن است؛ ‌ مثل اگزمای سرشتی، گال و درماتیت هرپسی ‌فرم.

 چه چیزهایی خارش را بد‌تر می‌‌کند؟
بیشتر خارش‌ها با گرما تشدید می‌‌شوند. همچنین استرس، اضطراب و ترس نیز می‌‌تواند خارش را تشدید کند. اکثر خارش‌ها، شب ‌هنگام، زمانی که فرد از کار و فعالیت روزانه فارغ می‌‌شود، تشدید می‌‌شوند. کانال گوش خارجی، سوراخ بینی و ناحیه اطراف مقعد و ناحیه تناسلی، از نواحی مستعد خارش هستند.

 خارش هم می‌‌تواند ریشه عصبی داشته باشد؟
بله، برخی خارش‌‌ها در حیطه بیماری‌‌های پوست و مو ارتباط مستقیمی با مسائل روحی و روانی دارند و به همین علت به آن‌ها درماتیت‌های عصبی (نورو درماتیت) می‌‌گویند. در این بیماری‌‌ها فرد تمایل شدیدی به خاراندن برخی نواحی در دسترس پوست دارد و از خاراندن این نواحی لذت می‌‌برد و یک سیکل معیوب از خارش و خاراندن ایجاد شده و پوست شبیه پسوریازیس می‌‌شود.
در درمان این افراد باید حتما به مسائل روحی توجه شود و درمان موضعی به تنهایی کافی نیست. در برخی موارد مثل کهیر، علت اصلی خارش، ماده هیستامین است. کهیر می‌‌تواند به دلیل مصرف یک دارو یا غذای خاص یا به دلیل برخی عفونت ‌ها باشد.
البته علل متعدد دیگری هم برای کهیر وجود دارد، مثلا ممکن است نور آفتاب، تماس با آب، تماس با سرما یا ارتعاش موجب کهیر شود. گاهی حساسیت‌ پوستی به برخی مواد، موجب خارش ‌های شدید می‌‌شود؛ مثلاَ برخی افراد با مصرف اسپری ضدعرق و خوشبو کننده زیر بغل، دچار حساسیت می‌‌شوند.

آیا این خارش‌‌ها درمان دارند؟
بله، البته! قدم اول درمان، تشخیص علت خارش است و بدون این امر، درمان بسیار مشکل خواهد بود. اما با برخی اقدامات می‌‌توان خارش را تخفیف داد؛ مثل خنک نگه داشتن محیط و پرهیز از حمام‌ داغ و یا پوشیدن لباس‌ پشمی. خشکی پوست هم یکی از علل مهم خارش است، لذا در بیمارانی که از خشکی پوست رنج می‌‌برند، چرب و مرطوب نگاه داشتن پوست برای تخفیف خارش اهمیت بسیاری دارد.
در افراد مسن، خشکی یک علت مهم و شایع است و آن‌ها باید مراقب استفاده از شوینده‌‌های نامناسب پوست و استحمام ‌های مکرر که باعث خشکی پوست می‌‌شوند، باشند و مرتب از کرم مرطوب ‌کننده استفاده نمایند. برخی داروهای موضعی نیز می‌‌توانند موجب کاهش‌ خارش‌‌های موضعی شوند؛ مانند بی‌حس‌ کننده‌‌های موضعی (مثل کرم لیدوکائین، ژل نیزوکائین) و برخی آنتی هیستامین ‌های موضعی (مثل کرم داکسپین) و محلول‌های موضعی حاوی کامفور یا مفتول. کورتون موضعی هم در برخی موارد که علت خارش، التهاب است (مثل اگزما‌ها)، می‌‌تواند مفید باشد. کرم یا لوسیون کالامین نیز موثر خواهد بود. باید توجه داشت که تمام داروهای موضعی گاهی می‌‌توانند خود موجب ایجاد آلرژی و حساسیت و یا تشدید خارش گردند، بنابراین مصرف این دارو‌ها باید زیر نظر پزشک و ترجیحا با تجویز متخصص پوست باشد تا از مشکلات احتمالی جلوگیری شود. از نظر داروهای خوراکی هم، آنتی ‌هیستامین‌ها از شایع‌‌ترین داروهای تخفیف خارشند، اما بسیاری از  آن‌ها خواب‌آور هستند، لذا افراد، به خصوص کسانی که رانندگی می‌‌کنند یا افراد مسن باید بسیار مراقب باشند.
متاسفانه داروهای آنتی‌هیستامینی که خواب‌آور نیستند، روی خارش اثر ندارند؛ مگر در مورد کهیر. از برخی داروهای ضد مخدر نیز اثرات ضد خارش دیده شده و در ‌‌نهایت از نوردرمانی نیز می‌‌توان در برخی خارش‌‌ها استفاده کرد|دنیای سلامت|دکتر بهروز باریک ‌بین -متخصص پوست ومو|