گفت‌وگو با سعید توکلی، گوینده رادیو ایران: شوخی‌هایم مخاطب‌پسند است

سعید توکلی بعد از پذیرفته‌شدن در آزمون گویندگی به‌عنوان یکی از شرکت‌کنندگان برگزیده زیر نظر امیر نوری، گوینده پیشکسوت رادیو با فنون گویندگی آشنا شد. او بعد از سپری‌کردن دوره‌های مختلف پشت میکروفن رادیو ایران نشست و کارش را به عنوان گوینده در برنامه زنده «شمارش معکوس» آغاز کرد. او اکنون گوینده برنامه «سلام ایران» است که از رادیو ایران پخش می‌‌شود. با او درباره گویندگی رادیو به گفت‌وگو نشستیم.

مردم صدای شما را بیشتر به عنوان گوینده سلام ایران می‌شناسند. فکر می‌کنید چه عاملی باعث شد که این برنامه بیشتر در ذهن مردم بماند؟

این مساله به مرور زمان اتفاق افتاد و این طور نبود که مردم در عرض یک شب مرا با برنامه سلام ایران بشناسند. البته نمی‌دانم من شناسنامه برنامه سلام ایران هستم یا برنامه شناسنامه من است! اما این را می‌دانم که من همیشه اجراهایم را جدی گرفته‌ام و سعی می‌کنم همه انرژی‌ام را برای کار بگذارم. شاید باور نکنید، اما وقتی برنامه سلام ایران تمام می‌شود کاملا از انرژی خالی می‌شوم، چون همه انرژی‌ام را برای اجرای برنامه می‌گذارم. خوشبختانه استقبال مردم هم خوب است و با ارسال پیامک یا تماس تلفنی بخصوص از شوخی‌هایی که در برنامه می‌کنم، ابراز رضایت می‌کنند.

شما خیلی زود به عنوان گوینده برنامه‌های زنده انتخاب شدید. این در حالی است که گوینده‌ باید سال‌ها کار کند تا بعد از کسب مهارت‌های لازم بتواند اجرای برنامه‌های زنده را به عهده بگیرد. چطور این اتفاق برای شما خیلی سریع رخ داد؟

همان‌طور که اشاره کردید گوینده باید چند سال کار کند تا بتواند اجرای برنامه‌های زنده را به عهده بگیرد، اما این دوره برای من زیاد طول نکشید. مجری برنامه زنده‌ شمارش معکوس بنا به دلایلی دیگر به این برنامه نیامد. همان زمان آقای فوادیان، مدیر پخش از من خواست تا برنامه را اجرا کنم. گرچه برخی دوستان مخالف بودند، اما ایشان جزو کسانی است که همیشه به جوانان میدان می‌دهد و به من این فرصت را داد تا بتوانم اجرای برنامه زنده را تجربه کنم. طبیعی بود که خیلی خوشحال بودم و همه تلاشم را کردم تا او از کارم راضی باشد. خوشبختانه توانستم رضایت همکاران را جلب کنم. ابتدای کارم همکاران پیشکسوت به من لطف داشتند، اما من هم هنگام آزمون‌هایی که از من می‌گرفتند، تلاش کردم توانمندی‌هایم را نشان بدهم و خدا هم در تمام لحظات کمکم کرد. به مرور زمان تیزر و نریشن خواندم و برنامه‌های تلویزیونی را هم اجرا کردم. در تمام سال‌های فعالیتم تلاش کرده‌ام کارم را به بهترین شکل انجام بدهم و همیشه با مطالعه و مسلط به موضوع در برنامه‌هایم حاضر شوم.

زمانی که کار گویندگی را آغاز کردید، فکر می‌کردید با این سرعت پیشرفت کنید؟

نه، اصلا فکر نمی‌کردم. 17 یا 18 سال پیش بود که من به باشگاه رادیو جوان مراجعه و فرم درخواست گویندگی را پر کردم. تعداد علاقه‌مندان برای دادن تست گویندگی کم نبود. چند هزار نفر آمده بودند. استاد امیر نوری از همه تست می‌گرفت. خوشبختانه در تستی که استاد از من گرفت، پذیرفته شدم و برای این‌که در کلاس فن‌بیان امیر نوری شرکت کنم به کلاس‌های دانشگاه نمی‌رفتم. علاقه زیادی به گویندگی داشتم. من تلاش خودم را کردم و استادان هم این فرصت را در اختیار من گذاشتند. البته باید بگویم که همیشه طوری اجرا کردم که به قول معروف آبروی استادانی را که به من میدان دادند، حفظ کنم.

شما در حال حاضر خودتان فن بیان را به دانشجویان آموزش می‌دهید، اما چرا گویندگان جوان مثل دوره‌های شما و قبل‌تر از آن کارشان را جدی نمی‌گیرند و خیلی راحت نمی‌توان آنتن زنده را در اختیارشان گذاشت؟

بله، با صحبت شما موافق هستم. من هم جوان هستم و 33 سال دارم. وقتی کارم را آغاز کردم خیلی آن را جدی گرفتم، اما الان گویندگان جوان خیلی کارشان را جدی نمی‌گیرند و خطرناک است میکروفن زنده را در اختیارشان بگذاریم. گویندگی فقط این نیست که فرد صدای خوبی داشته باشد. باید دانش کافی هم داشته باشد.

گویندگی در رسانه‌های دنیا کار ویژه‌ای است و ارزش و منزلت زیادی دارد. این طور نیست که میکروفن را راحت در اختیار یک گوینده قرار دهند. این حرفه با وجود جذابیت‌هایش، کار راحتی نیست. اگر گوینده‌ای سواد کافی نداشته باشد خیلی زود کم‌سوادی خود را مقابل دوربین و میکروفن نشان می‌دهد.

یکی از آفت‌هایی که این روزها برای علاقه‌مندان حرفه‌ گویندگی پیش آمده این است که چندان مطالعه نمی‌کنند. شاید باور نکنید، چندی پیش حدود 800 نفر به باشگاه رادیو جوان برای تست گویندگی مراجعه کرده بودند. من یک بیت حافظ را انتخاب کرده بودم که از آنها تست بگیرم، اما بیش‌از 95 درصد شرکت‌کنندگان نتوانستند این بیت را درست بخوانند و از این تعداد فقط 9 نفر قبول شدند. این در حالی بود که بیشتر آنها مدارج علمی بالایی را کسب کرده بودند، حتی کارشناس ارشد زبان فارسی بودند، اما نتوانستند بیت حافظ را درست بخوانند.

شما خودتان تا چه میزان نسبت به مطالعه حساسیت دارید و جزو برنامه‌های روزانه شماست؟

مطالعه جزو کارهای اصلی روزانه‌ام است. من همیشه فکر می‌کنم هر چقدر مطالعه کنم باز کم است و باید باز هم یاد بگیرم. معتقدم اگر گوینده‌ای فکر کند که دیگر همه چیز را کامل می‌داند روز سقوطش فرارسیده است. هیچ وقت مرزی برای یاد گرفتن نمی‌توان قائل شد. شرکت‌کنندگانی که برای تست گویندگی مراجعه می‌کنند، فکر می‌کنند برای این حرفه فقط داشتن صدای خوب کافی است، در حالی که این طور نیست و باید به ادبیات هم کاملا مسلط باشند.

ادبیات ایران غنی است و هویت و فرهنگ ماست، پس نباید از آن غافل شویم. شخصا اگر روزی مطالعه نکنم، حالم بد است. گوینده باید هر روز اخبار همه سایت‌ها را بررسی کند تا در جریان همه اتفاقات قرار گیرد. مطالعه، خوراک گوینده است.

شما در برنامه سلام ایران با زبان طنز و شوخی هرازگاهی انتقاداتی هم به مدیران می‌کنید. آیا تا به حال پیش آمده مدیران اعتراض کنند؟

اعتراضی نشده، اما خاطره جالبی دارم که می‌توانم برایتان تعریف کنم. یک روز صبح در این برنامه با زبان شوخی گفتم که سلام به مدیرانی که کت و شلوار نو پوشیدند، سر کار می‌روند و هوای کسی را هم ندارند. آقای سهرابی مدیر کل روابط عمومی سازمان صدا و سیما تماس گرفت. فکر می‌کردم می‌خواهد به این جمله من معترض شود، اما با خنده خطاب به من گفت که دمت گرم! این جمله خیلی خوب بود و بعد با شوخی گفت، هوای کارمندانش را هم دارد.

من در طول 13، 14 سال فعالیت در سازمان صدا و سیما با خط قرمزها آشنا هستم. به همین دلیل سعی می‌کنم هیچ وقت حرف اشتباهی نزنم. البته خط قرمزها فقط مربوط به رسانه ما نمی‌شود و رسانه‌های دنیا هم این گونه است و طبیعی است که هر رسانه‌ای برای خودش خط قرمزهایی داشته باشد و همه موظف هستند آنها را رعایت کنند.

بعد از این همه سال کار کردن هیچ وقت از خط قرمزها عبور نکردم و در پرونده رادیویی و تلویزیونی‌ام هیچ اخطاری ندارم. خوشبختانه مهندس ضرغامی نگاه بازی دارند. ایشان همیشه تاکید می‌کنند، ما باید صدای مردم را پخش کنیم و نباید حرف مردم را حذف کنیم، چراکه مخاطب را از دست می‌دهیم. ایشان مردم را جدا از رسانه نمی‌دانند.

گویندگان جوان باید خیلی مراقب صحبت‌هایی که هنگام اجرای برنامه می‌کنند، باشند. ما به عنوان گوینده و مجری باید بدانیم کجا صحبت می‌کنیم و مخاطب ما چه کسانی هستند. گاهی هم عده‌ای با پارتی وارد کار می‌شوند، اما بعد از مدتی حذف می‌شوند، چون فقط صدا ملاک گویندگی نیست. باید این حرفه را دوست داشت و برایش زحمت کشید.

فاطمه عودباشی / گروه رادیو و تلویزیون