باورهای غلط در باره چربی خون

خیلی‌ها از این روش‌ها کمک می‌گیرند تا چربی خونشان کاهش یابد و عوارض ناشی از بالا رفتن چربی آن‌ها را درگیر نکند، اما متخصصان تمام این شیوه‌ها را هم موثر نمی‌دانند و عقیده دارند بعضی از آن‌ها فقط باورهایی اشتباه است که میان مردم رواج پیدا کرده است.

کدام خطرناک‌تر است؟

بعضی از افراد به اشتباه فکر می‌کنند اگر کلسترول خونشان بالا باشد، خطرساز است، اما افزایش تری گلیسیرید ضرری نخواهد داشت یا حداقل ضررش کمتر از افزایش کلسترول است. گروهی هم برعکس آن‌ها باور دارند بالا بودن میزان تری گلیسیرید عوارض جدی تری دربرخواهد داشت. میترا زراتی، کار‌شناس تغذیه اما خطر افزایش هر دو نوع را یکسان می‌داند و در گفت‌و‌گو با جام جم یادآور می‌شود: مشکلاتی که بر اثر افزایش چربی‌های خون پیش می‌آید ممکن است ناشی از افزایش تری گلیسیرید یا کلسترول باشد. اما نباید به اشتباه تصور کنید فقط بالا بودن کلسترول خون مضر است و افزایش تری گلیسیرید موجب بروز هیچ مشکلی نمی‌شود یا برعکس؛ بلکه بالا بودن میزان کلسترول و تری گلیسیرید خون، هر دو تقریبا به یک اندازه خطرساز است و سلامت انسان را تحت تاثیر قرار می‌دهد.

زمینه ژنتیکی و چاقی

چاقی و افزایش وزن یکی از عللی است که می‌تواند به افزایش کلسترول یا تری گلیسیرید خون منجر شود و بر همین اساس توصیه می‌شود کسانی که چاق هستند یا اضافه وزن دارند حتما برنامه‌ای برای کاهش وزنشان داشته باشند و مطابق آن پیش بروند. در این میان افرادی که از نظر ژنتیکی در معرض این مشکل قرار دارند نیز باید توجه بیشتری داشته باشند.
دکتر زراتی اضافه می‌کند: افزایش چربی‌های خون می‌تواند جنبه ژنتیکی هم داشته باشد و میان اعضای یک خانواده مشاهده شود. این متخصص تغذیه و رژیم درمانی با اشاره به این موضوع، خاطرنشان می‌کند: افراد لاغر و کسانی که دچار اضافه وزن نیستند نیز در صورتی که میان اعضای خانواده‌شان کسی با این مشکل روبه رو باشد، باید بررسی‌های لازم را انجام دهند. بنابراین خوب است این افراد حداقل سالی یکبار میزان چربی‌های خونشان را کنترل کرده و شیوه زندگیشان را تغییر دهند.

با تحرک بیشتر، چربی را کاهش دهید

دکتر زراتی درباره فعالیت جسمی و کاهش چربی‌های خون می‌گوید: یکی از موضوعات بسیار مهم و موثر در پیشگیری از افزایش چربی‌های خون، افزودن فعالیت جسمی به برنامه زندگی است. بنابراین تمام افراد باید حداقل چهار تا پنج روز در هفته و هر روز حداقل ۳۰ دقیقه فعالیتی مانند پیاده روی داشته باشند. در حقیقت، چنین برنامه‌ای با افزایش متابولیسم و سوخت وساز بدن می‌تواند روشی موثر در پیشگیری از افزایش چربی‌های خون باشد.

سیگار نکشید؛ کنار سیگاری‌ها هم نمانید

می‌دانستید استعمال سیگار هم یکی از عوامل موثر در افزایش چربی خون به حساب می‌آید؟ بله، همین طور است و کشیدن سیگار یا قرار گرفتن در مکانی که افراد سیگاری حضور دارند، می‌تواند موجب افزایش چربی خون شود.
بنابراین برای پیشگیری از این مشکل دکتر زراتی توصیه می‌کند نه خودتان سیگار بکشید و نه در مکانی قرار بگیرید که اطرافیان سیگار می‌کشند. زیرا سیگار کشیدن یا استنشاق دود سیگار هر دو عاملی است برای افزایش چربی خون و بخصوص بالا رفتن میزان تری گلیسیرید خون.

افزایش تری گلیسیرید؛ قند‌ها هم مقصرند

مصرف بیش از حد قندهای ساده به گفته دکتر زراتی یکی از عوامل مهمی است که بتدریج می‌تواند موجب بالا رفتن میزان تری گلیسیرید خون شود. بنابراین کسانی که عادت دارند همراه با چایشان همیشه قند، عسل، نبات، گز و سوهان بخورند و در کل، در طول روز کیک و شیرینی زیادی مصرف می‌کنند باید به این نکته توجه داشته باشند که قند زیادی در بدن می‌تواند به تری گلیسیرید تبدیل شده و نه تنها موجب افزایش وزن و چاقی شود که حتی تری گلیسیرید خون را نیز افزایش می‌دهد.
این متخصص تغذیه به افرادی که دچار این مشکل هستند، توصیه می‌کند مصرف قندهای ساده را محدود کرده و مانند فردی مبتلا به دیابت عمل کنند.
استرس‌های جسمی و روحی از دیگر عوامل موثر در این زمینه است. دکتر زراتی با اشاره به این موضوع، توضیح می‌دهد: این استرس‌ها می‌تواند واکنش‌های بدن را به سمتی پیش ببرد که موجب افزایش تری گلیسیرید خون شود. بنابراین توصیه می‌شود چند دقیقه‌ای را در طول روز به خودتان اختصاص دهید تا خستگی‌ها و استرس‌های روزمره برطرف شود.
همانطور که گفته شد، استعمال سیگار هم می‌تواند تری گلیسیرید خون را بالا ببرد و البته نکته مثبت این است که قطع سیگار به طرز شگفت آوری موجب کاهش آن خواهد شد. فعالیت بدنی هم برای کاهش تری گلیسیرید خون روشی مهم است و توصیه می‌شود حتی اگر وزنتان ایده آل است یا لاغر هستید، باز هم فعالیت جسمی را در برنامه‌تان قرار دهید.
مصرف بیش از حد چربی‌ها هم می‌تواند باعث افزایش تری گلیسیرید خون شود و به همین دلیل کسانی که غذاهای پرچرب مصرف می‌کنند، در معرض این مشکل هستند. دکتر زراتی یادآور می‌شود: کسانی که غذا‌هایشان پرچرب است، حتی اگر از روغن مایع گیاهی استفاده کنند، باز هم تری گلیسیرید خونشان افزایش خواهد یافت. خیلی‌ها شنیده‌اند بعضی از روغن‌ها مانند روغن زیتون بهتر از بقیه روغن هاست و بی‌ملاحظه از آن‌ها استفاده می‌کنند در حالی که اگر در طول روز بیش از نیاز روغن مصرف شود ـ چه خوب و چه مضر ـ در هر حال، موجب افزایش وزن و چربی‌های خون خواهد شد. به گفته این متخصص تغذیه، امروزه ثابت شده است مصرف منابع امگا ۳ مانند روغن ماهی و مکمل‌های روغن ماهی یا چند عدد گردو در حد نیاز می‌تواند موجب کاهش تری گلیسیرید خون افرادی شود که دچار افزایش تری گلیسیرید شده‌اند، اما نکته مهم این است که مصرف این مکمل‌ها هم باید تحت نظر متخصص تغذیه باشد.

افزایش کلسترول؛ چاقی اولین متهم

چاقی یکی از مهم‌ترین و موثر‌ترین عوامل در افزایش میزان کلسترول است. بنابراین آن طور که دکتر زراتی می‌گوید به افرادی که کلسترول خونشان بالا رفته است، توصیه می‌شود وزنشان را کاهش داده و نوع چربی رژیم غذاییشان را هم تغییر دهند. به این معنی که روغن‌های جامد باید حذف شده و روغن‌های مایع گیاهی هم باید در حد نیاز استفاده شود. وی یادآور می‌شود: کسانی که کلسترول خونشان بالاست باید فیبر رژیم غذاییشان را افزایش دهند. به طوری که همراه با ناهار یا شام سالاد مصرف کرده و در وعده صبحانه هم چند برگ کاهو بخورند. همچنین توصیه می‌شود در طول روز یک عدد هویج به صورت پخته یا خام مصرف کرده و همراه با دوغ و ماست هم از سبزیجات خشک استفاده کنند.

این باور‌ها اشتباه است

هر چقدر دوست دارید چربی و شیرینی بخورید، اما هر روز یک استکان آبغوره هم بنوشید تا چربی خونتان هیچ وقت افزایش نیابد. اگر شما هم این باور را قبول دارید و چنین شیوه‌ای را در پیش گرفته‌اید باید بدانید دکتر زراتی می‌گوید این باور‌ها پایه و اساس علمی ندارد و اشتباه است.
به گفته این متخصص تغذیه، چربی‌ها به‌‌ همان میزانی که مصرف می‌شود، در بدن ذخیره شده و مقدار زیادی آن باعث چاقی و افزایش چربی خون می‌شود. بنابراین مصرف چنین موادی به هیچ عنوان نمی‌تواند چربی خون را کاهش دهد یا چربی‌ها را هضم کند.
از طرف دیگر، در صورتی که پزشک دارویی برای کاهش چربی‌های خون تجویز می‌کند، هیچ وقت خودسرانه نباید دارو را قطع کرده و فقط به مصرف غذاهای مناسب اکتفا کنید.
>> جام جم/ نیلوفر اسعدی بیگی