سید رضا صدرالحسینی در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح کرد
وقتی دخترها آتش را مهار می کنند
«مچاله شده بود روی تخت بیمارستان. سوخته بود. آتش از پوستش گذشته بود و گوشت و استخوانش را با هم ذوب کرده بود. پرستارها که زخمهایش را پانسمان می کردند، صدای پسرک همه بخش را برمی داشت... پسر زنده نماند...
«منصوره» چند سال پیش در قالب امدادگر یک بیمارستان ، شاهد این ماجرا بوده و امروز، یک آتش نشان است. جسد سوخته پسرک روی تخت بیمارستان برای او شد یک جرقه: «با این که عاشق آتش بودم و همیشه چهارشنبه سوری ها اولین کسی که آتش به پا می کرد من بودم ، اما مردن ، مخصوصا سوختن و مردن همیشه برای من ترسناک بود... وقتی در کلاسهای امداد شرکت می کردم ، آدمهای زیادی را می دیدم که سوخته بودند.بیمارستان... از سوختگی های جزیی تا سوختگی های درصد بالا، همیشه فکر می کردم آنها داخل آتش چه دردی کشیده اند... به خاطر همین دلیل ، تصمیم گرفتم به هر طریق به بقیه کمک کنم تا حداقل در این وضعیت گرفتار نشوند...»
آتش نشان شدن برای منصوره ، اول فقط یک رویا بوده... اما این رویا تا حقیقت ، حداقل برای او و بقیه 11 دختری که اینجا فعالیت می کنند، فاصله زیادی نداشته است.
اینجا کرج ؛ ایستگاه 9آتش نشانی
ساختمانی بزرگ و نوساز در امتداد خیابان عدل ؛ ساختمانی که محل فعالیت رسمی اولین گروه دختران آتش نشان در ایران است.
جایی که در آن می توان کتاب خواند، استراحت کرد، آموزش دید و البته وقتی زنگها خبر از حادثه می دهند، همپای آتش نشانان مرد، دوید و برای خاموش کردن حریق اعزام شد.
از پله های ساختمان زنان که بالا می رویم ، سمت راست اتاق آمادگاه است و اتاق خواب بچه های شیفت با 4تخت خالی که کنار هم دراز شده اند روی زمین. روبه رو، میله فرود است بادر شیشه ای و سمت چپ ، سرویس بهداشتی است و آشپزخانه. اینجا هم همه چیز از یک آگهی شروع شده است.
منصوره جوانمرد فرماندهی شیفت 3 می گوید: «از طریق آگهی که سازمان آتش نشانی کرج داده بود، از قضیه استخدام با خبر شدیم. بعد تست ورزش دادیم و در امتحان ورودی شرکت کردیم. بعد از قبولی در این امتحان ، 6ماه دوره تخصصی دیدیم و بعد دوباره یک امتحان کلی دادیم و وارد شیفت شدیم.
پیش از استخدام شرط سنی و جسمانی برای ما گذاشته بودند و همین طور شرط تجرد... ولی حالا که چند سال از استخدام می گذرد، دیگر مجرد بودن شرط ماندگاری ما نیست.»
زینب کریمی هم آتش نشان دیگری است که می گوید: «شیفت های ما هم مثل آقایان است ؛ یعنی 24 ساعت آماده باش و 48ساعت استراحت. زمان عملیات هم ، چه اطفای حریق باشد چه عملیات امداد و نجات ، به صورت گروهی اعزام می شویم ؛ یعنی همراه با نیروهای مرد».
اما زیر نور شعله های آتش داخل حیاط، عکاس ما، دوربین را بالا و پایین می کند تا از بهترین زاویه عکس بگیرد، باد شعله ها را زیادتر می کند... دخترها گم می شوند داخل دود غلیظ و سیاه رنگی که محوطه را پر کرده است... زینب کریمی و محبوبه ابراهیمی دستگاه مینی توربکس را نزدیک آتش می آورند و زمین از کف سفید دستگاه پوشیده می شود... منصوره هم با یک کپسول آتش نشانی ، گوشه ای دیگر از آتش را خاموش می کند.
چند دقیقه بعد، آتش مرده است ، دخترها از دل آتش بیرون می آیند با کلاههای ایمنی نقره ای رنگ ، پوشش های ضدحریق نارنجی و کفشهایی که پوشیده از کف است. «این حریق البته ساختگی بود و برای حفظ آمادگی نیروها؛ اما طی این 2 سال ، آتش نشان های خانم و آقای این پایگاه ، به صورت تلفیقی ، حریق های واقعی زیادی را خاموش کرده اند».
این را اکبر پشم لو، فرمانده شیفت 3مردان می گوید که معتقد است ، در بسیاری از عملیات ها حضور زنان آتش نشان مفید بوده است: «در این مدت عملیات هایی داشته ایم مثل اقدام به خودکشی ، که خانمهای آتش نشان با روحیه خاص و صبر و حوصله ای که دارند، بارها موفق به نجات افرادی شده اند که دست به خودکشی زده اند».
پشم لو درباره فلسفه وجودی آتش نشان های زن می گوید: «در برخی عملیات ها مصدومین ، زنان آسیب دیده ای بودند که بنا به عرف و شرع ، آتش نشان های آقا نمی توانستند کمک زیادی به آنها بکنند. براساس همین نیازی که پیش آمد، این طرح برنامه ریزی شد».
اگرچه اولین گروه آتش نشانان زن ، هفتم مهر ماه سال 80، در مانوری در ایستگاه 18 آتش نشانی تهران ، توانایی و مهارت خود را به رخ تماشاچیان کشیدند، اما آن قضیه تنها در حد یک مانور باقی ماند و از تخصص بچه هایی که 6ماه زیر نظر «هوشنگ شعفی» رئیس سابق ایستگاه 18آتش نشانی تهران ، آموزش دیده بودند، استفاده ای نشد.
در همان زمان ، اسفندیاری مدیرعامل وقت سازمان آتش نشانی به خبرنگاران گفت: «ما جایی برای استخدام دختران آتش نشان نداریم. چنین سیاستی در سازمان وجود ندارد. زنان فقط آموزش می بینند ولی استخدام نمی شوند. ما چنین اجازه ای نداریم. هم به دلیل جنسیت و هم به دلیل شرایط جسمانی آنها، اما دخترها می توانند در ستاد فرماندهی و کارشناسان آموزش پیشگیری در کنار نیروهای مرد در آتش نشانی فعالیت کنند.»
به این ترتیب انگار شانس با دختران آتش نشان کرجی یار بوده که امیر یزدانی ، مدیرعامل آتش نشانی کرج ، از طرح استخدام زنان آتش نشان به اندازه کافی حمایت کرده است.
اسکندری ،مدیر روابط عمومی آتش نشانی کرج در این باره می گوید: «حدود 2سال پیش ، یک حادثه آتش سوزی در یکی از استخرهای زنانه کرج اتفاق افتاد و مخزن کلر استخر ترکید، مشکلی که پیش آمد، حضور و امدادرسانی آتش نشانان مرد در این مکان بود، یعنی این حادثه یکی از همان حوادث تلفیقی بود که نیاز بود آتش نشان های زن و مرد، باهم فعالیت کنند، مخصوصا آتش نشان های زن.
در هر صورت به دلیل تنوع حوادث ، حتی در حوادث معمولی هم حضور خانمهای آتش نشان ، یک نوع تسلی خاطر و اطمینان است برای افراد آسیب دیده...»
شغلی که قبلا ممنوع بود
اسکندری همچنین می گوید: «پیشنهاد این طرح از طرف آقای امیر یزدانی بود و چیزی نزدیک به 7سال کار کارشناسی روی این موضوع صورت گرفت و موافقت امام جمعه و سایر مسوولان هم جلب شد و این طرح همراه با یک گزارش جامع به وزارت کشور ارسال شد و در نهایت با موافقت وزارت کشور به مرحله اجرا رسید. گرچه در ابتدای کار، مخالفت های زیادی با این قضیه بود.»
و این یعنی موانعی که از سنتها، آداب و رسوم اجتماعی و باورهای حاکم بر جامعه ناشی می شوند. چنانچه در ماده 5مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی با عنوان «سیاست های اشتغال زنان در جمهوری اسلامی ایران » مورخ 20/5/71، «شغل آتش نشانی» بوضوح شغلی نامناسب برای زنان ذکر شده است: «مشاغلی مانند قضاوت و آتش نشانی و... به دلیل منع شرعی یا شرایط سخت کار یا به دلیل ارزشهای اقتصادی و فرهنگی و اجتماعی برای بانوان نامناسب است.»
اما دختران آتش نشان ، امروز دیگر با شرایط سخت کار کنار آمده اند. ترس برای آنها به انتها رسیده و دیدن جنازه های تکه تکه شده ، در نظرشان چیزی عادی است.
اسکندری در همین ارتباط می گوید: «ما به نیروی خانمها اعتقاد داریم ؛ یعنی به ما ثابت شده که آنها می توانند پابه پای مردها در موقعیت های سخت انجام وظیفه کنند و البته از آنجایی که خانمهایی که استخدام شدند برای آتش نشانی ورزشکارهم هستند، از قدرت بدنی بالایی برخوردارند.
به همین دلیل ، ما در حوادث بزرگی مثل زلزله بم هم ، از حضور این دختران آتش نشان استفاده کردیم.» منصوره یکی از همان دخترهاست : «به محض این که از زلزله باخبر شدیم ، به تشخیص مرکز و با تعدادی از همکاران مرد، به بم اعزام شدیم و غروب شنبه آنجا بودیم.
از همان روز ما شروع کردیم به جستجو و پیداکردن مرده ها و زنده ها. مرده هایی که از زیر آوار بیرون می کشیدیم اکثرا جنازه های سالمی نبودند، ولی با توجه به آموزش هایی که دیده بودیم و آمادگی روحی بالایی که پیدا کرده بودیم ، حتی در بدترین شرایط هم سعی می کردیم به خودمان مسلط باشیم.»
بالاخره آتش نشانی تهران هم ، بعد از مخالفت ها و کشمکش ها تصمیم به استفاده از نیروی زنان در مهار حریق گرفته است. به گفته ضیایی ، مدیر عامل آتش نشانی تهران ، بانوان آتش نشان قرار است در بخشهایی مانند حریق ، امداد و نجات ، کمکهای اولیه و... شهروندان آسیب دیده ، بویژه زنان را یاری دهند. ضیایی همچنین می گوید: «هرگونه استخدام از طریق آگهی در رسانه های گروهی صورت خواهد گرفت.
در مرحله نخست این طرح با توجه به نبود مربی زن ، اولویت با استخدام فرزندان پرسنل آتش نشانی است ، زیرا این افراد تا حدودی با آموزش های لازم آشنایی دارند... و همچنین آمادگی بالای جسمانی و علمی و میانگین سنی 20تا 40سال ، از شرایط اصلی استخدام بانوان آتش نشان است.»
محمدجواد مهدی زاده ، معاون خدمات شهری شهرداری تهران ، با اعلام این خبر در روز جهانی آتش نشانی -که هفتم مهرماه بود- می گوید: «زنان آتش نشان فعالیت منسجم خود را از دهه فجر آغاز خواهند کرد و اکنون در حال طی کردن مراحل استخدام ، آموزش و... هستند.»
«آتش» زن و مرد نمی شناسد... پیر و جوان برایش فرقی نمی کند... زبانه می کشد، بالا می رود و هر چیزی را که نزدیکش باشد با خود می سوزاند و سیاه می کند.
آتش تمامی ندارد، یک روز در یک کارگاه... یک روز در یک خانه قدیمی و یک روز هم یک باغ... بالاخره آتش همیشه هست... آتش نشان ها هم باید باشند... تا ما مرگ شعله ها را به چشم ببینیم.
مینا مولایی 
تازه ها
پیشنهاد سردبیر
در گفتگو با جام جم آنلاین مطرح شد
آمریکایی‌ها از هیچ فرصتی برای ضربه زدن به ایران چشم پوشی نکرده‌اند
در گفتگو با جام جم آنلاین مطرح شد
نقش نخبگان در شکل دهی تفکر امت اسلامی
در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح شد
