گفت‌وگو با دکتر سید یحیی یثربی ، عضو هیات علمی دانشگاه علامه طباطبایی

دعا باید حرکت آفرین باشد

اگر تلاش کردیم و دعایمان را پشتوانه تلاش صادقانه قرار دادیم، پاداش خدا، استجابت دعایی است که خاضعانه او را به کمک طلبیدیم. دکتر یحیی یثربی با نگاهی متفاوت به دعا این موضوع را مورد واکاوی قرار می‌دهد.
کد خبر: ۴۲۴۹۴۸

دعا در زمان پیامبر اسلام به چه معنا بوده است؟

ترجمه درست و کاربردی دعا از صدر اسلام یعنی از زمان حضرت محمد(ص)‌ عبارت بوده است از به فریاد خواندن و یاری خواستن. یعنی شما مشغول انجام کاری هستید که توان کافی برای آن ندارید، پس کسی را برای کمک صدا می‌زنید. این دقیقا معنای دعا است. ما درباره خدا نیز دعا را به همین معنا به کار می‌بریم. یعنی از خدا می‌خواهیم به ما کمک کند.

در جامعه امروز ما دعا با همین نگاه به کار گرفته می‌شود؟

به نظر من در خود مفهوم دعا چیزی هست که در جامعه امروز ما به آن توجه کافی نمی‌شود. آن مفهوم گمشده، تلاش انسان است. انسان باید در مسیری دست به تلاش بزند و پس از آن که با مشکلاتی مواجه شد، دست به دعا ببرد تا به نتیجه برسد، نه این که شخص هیچ تلاشی نکند، ولی از خدا بخواهد که او را کمک کند. مفهوم دعا در اسلام بدون تلاش نبوده است. اصلا دعا بدون تلاش معنا ندارد.

اگر پس از تلاش، دعایمان اجابت شد، این اجابت دعا پاداش تلاش صادقانه ما بوده است. اگر فردی بخواهد عضو سودمند خانواده یا جامعه یا هر محیط اجتماعی دیگری شود، باید با عقل، راهکارهای درست را پیش بگیرد و هنگام رویارویی با مشکلات دعا کند.

برای نمونه، بیمار باید نزد دکتر برود، پرهیز کند، داروهایش را درست مصرف کند و از خدا برای شفایش هم کمک بخواهد. شفا یافتن او و اجابت دعایش در حقیقت پاداش تلاشش است یا کسی که می‌خواهد به بهشت برود، باید تلاش کند، دین را بیاموزد، احکام و اندیشه‌های دینی را در زندگی‌اش پیاده کند و از خدا نیز بخواهد که او را به بهشت برساند. نه آن که شخص بگوید: خدایا من را به بهشت ببر و دیگر همه چیز را رها کند و هر از چند گاهی از خدا بخواهد که حتما او را به بهشت ببرد، ولی ما در جامعه این گونه دعا کردن را جا انداخته‌ایم که شما در مسیری درست گام بردارید، تا خدا تلاش صادقانه‌تان را ببیند و به کمکتان بشتابد.

آیا تلاش و دعا کردن در زمان پیامبر نیز همگام بوده‌اند؟

بله، زمان پیامبر نیز گاهی بعضی از کارهای مسلمانان با شکست مواجه می‌شد و بعضی کارها با موفقیت و پیشرفت. مثلا در جنگ احد سپاه اسلام شکست خورد، زیرا عده‌ای کار غلط انجام دادند. ولی در جنگ بدر که افراد کارهایشان را درست انجام دادند، پیروز شدند. ما باید دعا را زمینه تلاشمان کنیم نه این که تلاش را حذف کنیم و دعا را جانشین آن کنیم.

تلاش و دعا کردن در شب‌های قدر چه صورتی پیدا می‌کند؟

در ایام شب قدر، اگر کسی همه فرصت‌ها را خودش آتش زده باشد چه‌طور انتظار درست شدن همه چیز را آن هم فقط با دعای بدون عمل دارد؟ کسانی به استقبال شب‌های قدر باید بروند که صادقانه کار کرده‌اند.

مثلا در مورد بحث ظهور حضرت حجت(عج)، باید پرسید که چرا امام زمان غایب است؟ پاسخ این که زیرا امام زمان(عج) برای ظهور خود یک جامعه سالم می‌خواهد. یعنی جامعه به گونه‌ای آماده و صاف شود که 313 نفر سالم داشته باشد. در غیر این صورت چرا ما تکلیف‌شاق بر اماممان می‌کنیم که ظهور کن، بدون تغییر و تلاش خودمان. باید برای رسیدن به این هدف ذهن‌های ساده را با اندیشه و عقل آشنا کنیم.

خدا را شکر آنقدر رسانه‌های مختلف در جامعه ما زیاد است که بسادگی می‌توان به این سو حرکت کنیم. این مساله را می‌توانیم به مثال‌های دیگری نیز روشن کنیم. ما باید بپذیریم که پیشرفت کشور نه صرفا از طریق دعا محقق می‌شود بلکه نیازمند همت و تلاش است. حتما اصلاح کشورهایی مثل افغانستان و لیبی هم باید از طریق آگاهی صورت بگیرد.

فلسفه تقسیم دعا به فردی و جمعی در چیست؟

به‌طور طبیعی نیاز، گاهی فردی است و گاهی جمعی. مثلا وقتی فرزند کسی در خطر اعتیاد است، شخص باید تلاش کند، با دانایان به مشورت بنشیند، سرمایه‌گذاری فکری و مالی کند، از خدا هم یاری بخواهد تا اولادش را صالح کند، ولی گاهی صحبت از یک نیاز جمعی مثل خشکسالی است. در این شرایط همه ما از خدا می‌خواهیم که باران ببارد.

برگزاری آیین دعا در ماه رمضان چگونه صورت می‌گیرد؟

ماه رمضان ماه خودسازی است. ما در این ماه بیشتر از هر وقت دیگر دائم زیرنظر خدا هستیم. پس تنبلی نکنیم و... اما ما مفاهیم را فدای کار دسته‌جمعی می‌کنیم.

یک مداح با صدای خوبش جمعی را تحت تاثیر قرار می‌دهد اما 2 دقیقه بعد همه چیز فراموش می‌شود. به قول دکتر شریعتی مراسم تبدیل می‌شود به مراسم غصه خوردن. از این طریق است که صفابخشی دعا خواندن از بین می‌رود.

باید مراقب باشیم آئین‌ها و ظواهر، محتوا و روح مکتب و معرفتمان را از ما نگیرد. اگر در عاشورا به تعداد علم‌ها وکتل‌هایمان افزودیم و فقط به آن فکر کردیم بدانیم، ظواهر، محتوای عاشورایی بودن را از ما گرفته است.

newsQrCode
ارسال نظرات در انتظار بررسی: ۰ انتشار یافته: ۰

نیازمندی ها