در گفتگو با جام جم آنلاین مطرح شد
رابعه موحد، مشاور خانواده
چرایی ازدواج و طلاق
تنش و استرس، زمینهساز بروز کجروی است و طلاق پراسترسترین حادثه زندگی زن و مرد است. چه برای کسی که خواهان طلاق است و چه برای کسی که طلاق را نمیخواهد. حال ممکن است بعد از طلاق، شرایطی به وجود بیاید که کودکان آسیب ببینند؛ اما نباید فراموش کرد، آسیب دیدن زن مطلقه، معمولا منجر به آسیبدیدگی کودک میشود؛ چراکه معمولا زنها مسوولیت کودکان را میپذیرند.
بعد از طلاق معمولا یکی از والدین مسوولیت فرزند را بهعهده میگیرد؛ اما قبل از آن والدین سرگرم دعوا و جدال هستند و برای بچههای خود وقت ندارند. البته در ایران، بعد از طلاق تازه دعوای والدین شروع میشود و این آغاز مصیبت است. این مساله در کتاب «بچههای طلاق» نوشته دکتر تایبر نیز نقل شده است.
معمولا ما نمیدانیم برای چه ازدواج میکنیم و نمیدانیم برای چه طلاق میگیریم. طلاق بد است؛ اما به هر حال وجود دارد، پس باید طرز برخورد با آن را بیاموزیم تا اثرات منفیاش را کمتر کنیم. باید جلسات مشاوره اجباری برای والدین در آستانه طلاق برگزار شود تا آنها بدانند بعد از طلاق چگونه با یکدیگر و فرزندان خود رفتار کنند.
کودکانی که بعد از طلاق با یکی از والدین زندگی میکنند، قادرند خود را با محیط تطبیق دهند. کودک درک میکند که این شرایط برای او بهتر است. هر روز شاهد دعوا نیست و محیطش آرامتر است؛ به شرطی که پدر و مادر به درستی با او رفتار کنند. به او بگویند ما همدیگر را دوست نداشتیم و نتوانستیم با هم زندگی کنیم. اما هر دو تو را دوست داریم و برای اینکه بهتر زندگی کنی، تمام تلاشمان را میکنیم. جلسات مشاوره به پدر و مادر این رفتار را یاد میدهد. به آنها کمک میکند با استرس خودشان کنار بیایند تا بتوانند رفتار عادی با فرزند خود داشته باشند و این استرس را به او منتقل نکنند.
تربیت فرزندان بعد از طلاق بسیار مهم است. معمولا پدر و مادران دست و پای خود را گم میکنند و فکر میکنند چون فرزندشان رنجیده، باید به همه خواستههایش تن بدهند. آنها باید راه رفتار درست با فرزندشان را پیدا کنند و با او رفتار عادی داشته باشند و هرگز او را وارد انتقامجوییهای خود از همسر سابقشان نکنند.
از سوی دیگر نیز نبودن تامین اجتماعی و مشکلات رفاهی بعد از طلاق، فشار مضاعفی روی زنان مطلقه است که استرسشان را بیشتر میکند و باید قانون حمایت از زن یا مرد سرپرست تصویب شود. معمولا زنان، سرپرستی فرزندان را قبول میکنند و بیشترشان شغلی ندارند و مهریه و نفقه خود را هم برای طلاق گرفتن بخشیدهاند. وظیفه دولت است تا از این زنان حمایت کند و لااقل محلی برای زندگی در اختیار آنها قرار دهد. برایشان کار پیدا کند و در برابر خطراتی که در انتظار آنهاست، حمایتشان کند.
به عقیده من، دولت باید صدور طلاق را منوط به گذراندن جلسات مشاوره رایگان کند. بسیاری از مردم استطاعت مالی یا فرهنگ شرکت در کلاسهای مشاوره را ندارند. اگر این جلسات اجباری و مشمول بیمه باشد، والدین هم دریغ نمیکنند. مهمترین راه، کم کردن آسیبهای طلاق روی فرزندان و زنان و آموختن راه درست برخورد با طلاق است.
علیرضا میلانی، جرمشناس
طلاق، عاملی محرک
جرمشناسان متفقالقولند که طلاق یکی از عوامل مهم ایجاد جرم و جنایت است. آمار دقیقی از اینکه قربانیان این بزهکاریها و جرایم، بیشتر زنان هستند یا مردان در دسترس نیست؛ اما جرمشناسان از «رقم سیاهی» صحبت میکنند که به دلیل موانع تحقیق قابل آمارگیری نیست. علیرضا میلانی، جرمشناس درباه آمار جرمها اینگونه توضیح میدهد: در جرمشناسی آمار جنایی را باید حدس زد، چون تنها بخشی از بزهکاران دستگیر میشوند و فقط قسمتی از حقیقت پیداست. آمارهای ارائه شده در این زمینه لزوما درست نیست و میتواند خطاهایی داشته باشد.
اختلاف نظر بر سر آمارها همیشه وجود دارد؛ اما کارشناسان بر سر آسیبهایی که طلاق یکی از دلایل آنهاست، همعقیدهاند. میلانی با بیان اینکه طلاق یکی از مکروهترین و منفورترین امور در دین اسلام است، میگوید: در جوامعی که انسانها در چارچوب ازدواج با یکدیگر زندگی میکنند، طلاق مفهوم واقعی خود را پیدا میکند. طلاق فینفسه ممکن است مشکلی نداشته باشد؛ اما یک عامل محرک است و میتواند زمینهساز اختلالات روحیـ روانی و مشکلات اجتماعی باشد.
این جرمشناس، کودکان را قربانیان اصلی طلاق مینامد و توضیح میدهد: طلاق والدین ممکن است زمینه تشویش روحی کودک را فراهم کند. وقتی شخصیت کودک دچار اختلال میشود، او آمادگی انجام جرم و بزه را پیدا میکند. درواقع طلاق والدین میتواند عاملی زمینهساز برای بزهکاری کودکان باشد.
به عقیده این کارشناس، زنان بعد از کودکان در معرض بیشترین آسیب بعد از طلاق قرار دارند: نبود تامین اجتماعی به معنای واقعی کلمه برای زنان مطلقه بویژه آنها که سرپرستی فرزندانی را به عهده دارند، مشکلات بسیاری برای آنها به وجود میآورد. بعضی از زنان مطلقه بر اثر فشارهای اقتصادی و اجتماعی درگیر جرایمی چون خودفروشی، قاچاق موادمخدر و سرقت میشوند. بسیاری نیز در معرض بزههایی چون خشونتهای جنسی، تجاوز به عنف و... قرار میگیرند.
در این مورد خاص نیز زن مطلقه مورد خشونت همسر سابق خود قرار گرفته و به طرز فجیعی به قتل رسیده است. نباید فراموش کرد که طلاق عملی مجرمانه نیست؛ اما میتواند عاملی محرک برای وقوع جرم باشد.
او درباره زنان مطلقهای که در معرض بزه قرار میگیرند، میگوید: زنان بعد از طلاق آسیبپذیر میشوند و در بسیاری از موارد در معرض خشونتهای جنسی قرار میگیرند. تحقیق درباره این مساله به دلیل وجود موانع بسیار دشوار است. در جامعه با توجه به فرهنگ ما، تحقیق درباره جرایم منافی عفت، کار دشواری است؛ مثلا زنی که مورد تجاوز به عنف قرار گرفته، به ندرت شکایت میکند؛ چون تصورش این است که چیزی به دست نمیآورد و آبروی خود را از دست میدهد. احساس میکند اثبات این مساله بسیار دشوار است و اگر این اتفاق علنی شود، ممکن است دیگران به او انگ بزنند. عامل فرهنگی، مهمترین مانع تحقیق در این زمینه است. اطلاعاتی که درباره بزهدیدگی زنان وجود دارد، به دلایل ذکر شده کمتر از اطلاعات مربوط به بزهکاری زنان است.
حجتالاسلام حسن عموزادی، قاضی دادگاه
حضانت از نگاه قانون
حجتالاسلام حسن عموزادی، قاضی دادگاه خانواده در گفتگویی کوتاه، به بررسی قوانین مربوط به حضانت پرداخته است:
ـ مطابق قوانین کشور ما، حضانت فرزند به عهده چه کسی است؟
ـ طبق ماده 1168 قانون مدنی، حق و تکلیف حضانت از فرزند متوجه ابوین است، یعنی هم پدر و هم مادر حق دارند و مکلف هستند از فرزندان خود نگهداری کنند؛ اما در ماده 1169 آورده شده که در صورت جدایی زن و شوهر، حضانت از فرزند تا 7 سالگی به عهده مادر و بعد از آن به عهده پدر است.
ـ تفاوتی ندارد که فرزند دختر باشد یا پسر؟
ـ خیر در هر دو صورت تا 7 سالگی مادر از فرزند نگهداری میکند، مگر اینکه دادگاه تشخیص دهد مادر صلاحیت نگهداری از فرزند را ندارد.
ـ لطفا در مورد استثنائات بیشتر توضیح دهید.
ـ چه قبل از 7 سالگی و چه بعد از آن، مطابق ماده 1173 قانون مدنی، در شرایط انحطاط اخلاقی، حضانت از پدر یا مادر گرفته میشود. اگر دادگاه تشخیص دهد کسی که حضانت فرزند را بهعهده دارد، فاقد صلاحیت است، میتواند حضانت را از او بگیرد و به دیگری بدهد؛ چه پدر باشد و چه مادر. اگر هر دو صلاحیت نداشته باشند، حضانت به شخص ثالث سپرده میشود، پدربزرگ یا سایر بستگان یا بهزیستی.
ـ در چه شرایطی بعد از 7 سالگی مادر میتواند به نگهداری از فرزند ادامه دهد؟
ـ در شرایطی که پدر مشکل داشته باشد؛ مثلا خلافکار باشد، رابطه نامشروع داشته باشد، از بچه سوءاستفاده بکند، فاسد باشد و دادگاه تشخیص دهد که پدر صلاحیت ندارد.
ـ با توجه به اینکه این مرد در پرونده خود، یک مورد کودکربایی داشته، مشمول این قانون میشود؟
ـ خیر. صرف کودکربایی به دلیل اختلاف شخصی به این معنی نیست که او نمیتواند از فرزند خودش هم مراقبت کند.
ـ اکنون که پدر مرتکب قتل شده و مادر این کودک هم به قتل رسیده، تکلیف دختربچه چه میشود؟
ـ پدر این بچه واقعا مرتکب عمل زشتی شده و احتمالا کینه قبلی داشته و حضانت را بهانه قرار داده است. حضانت این کودک نیز باید به شخص ثالث سپرده شود. یا پدر بزرگ یا سایر اقوام یا بهزیستی. به هر حال تصمیمگیرنده نهایی دادگاه است.
سارا لقایی
در گفتگو با جام جم آنلاین مطرح شد
سید رضا صدرالحسینی در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح کرد
در گفتگو با جام جم آنلاین مطرح شد
سید رضا صدرالحسینی در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح کرد
در گفتگو با جام جم آنلاین مطرح شد
در گفتگو با جام جم آنلاین مطرح شد
برای بررسی کتاب «خلبان صدیق» با محمد قبادی (نویسنده) و خلبان قادری (راوی) همکلام شدیم