رمضان، ماه سلامت جسم و‌جان

دلیل این مساله هم به فاکتور‌هایی مانند فشار خون،کلسترول و دخانیات بر می‌گردد. در واقع 3فاکتور اولیه وجود دارد که فرد را مستعد بیماری عروق قلب می‌کند، این فاکتورها عبارتند از افزایش فشار خون، افزایش کلسترول خون و استعمال دخانیات که روزه ماه رمضان اثر مطلوبی روی هر سه عامل دارد.

در مورد فشار خون کاملا مشخص است که پرهیز کامل از غذا برای حدود 16 ـ 15ساعت در هر روز ماه رمضان، باعث کاهش سطح سدیم خون شده و در نتیجه باعث کاهش فشار خون نسبت به قبل می‌شود. البته این مساله زمانی موثر است که هنگام افطار و سحر هم به رژیم غذایی‌تان توجه کاملی داشته باشید.

از طرفی عوامل غیردارویی مهم و موثر بر فشارخون عبارتند از کنترل وزن، ورزش، نکشیدن سیگار، کاهش مصرف گوشت و محصولات حیوانی در رژیم غذایی و کاهش استرس.

روزه ماه رمضان بر تمام این عوامل اثر مثبت دارد، چون در بیشتر ساعات افراد روزه هستند و همراه با تاثیرات معنوی معمولا استرس‌ها هم کمتر می‌شود.

اتفاقا گزارشی از سازمان بهداشت جهانی تاکید می‌کند که کوشش برای کاهش فشار خون به وسیله تعدیل روش زندگی معمولا باید قبل از هر گونه تصمیم در مورد درمان دارویی فشارخون خفیف باشد.

دومین عامل مستعدکننده فرد برای بیماری‌های قلبی، افزایش چربی خون است که این فاکتور هم با رعایت رژیم درست غذایی در ماه رمضان تاثیر زیادی دارد. ارتباط بین افزایش چربی خون و بیماری‌های قلبی قبلا اثبات شده است.

سبزی و میوه‌های تازه یکی از مواد اصلی افطار را تشکیل می‌دهد که اغلب میوه‌ها منابع غنی ویتامینC محسوب می‌شوند. مطالعات جدید نشان داده که ویتامین C یک ویتامین محافظت‌کننده قلب است.

اما آنهایی که می‌گویند عادت دارند بدون سحری روزه بگیرند، سخت در اشتباهند. نخوردن سحری علاوه بر سوءتغذیه، احتمال واکنش بدن برای مقابله با گرسنگی طولانی‌مدت را به دنبال دارد. خستگی، افت قند خون، کاهش یادگیری و بی‌حوصلگی از عوارض حذف وعده سحری است.

متخصصان تغذیه توصیه می‌کنند اگر از نظر گوارشی، نخوردن سحری برای برخی افراد مشکل ظاهری ایجاد نکند، اما از نظر علم تغذیه تنها سیری شکم مهم نیست، بلکه سیری سلولی نیز بسیار اهمیت دارد. در واقع مصرف نکردن سحری علاوه بر سوءتغذیه، احتمال واکنش بدن برای مقابله با گرسنگی طولانی را به دنبال دارد.

این افراد ممکن است به چاقی ظاهری نیز دچار شوند. علاوه بر اینها به دنبال نخوردن سحری، مواد زائد حاصل از سوخت چربی در بدن جمع شده و حالت خستگی زیاد در انتهای روز را سبب می‌شود. در عین حال حذف وعده سحری، پایین آمدن قند خون را در طول روز به دنبال دارد که به کاهش قدرت یادگیری، ‌بی‌حوصلگی و خستگی منجر می‌شود، بنابراین مصرف سحری در ایام روزه‌داری ضروری است.

اما روزه‌داران باید توجه کنند که سحری باید شامل یک وعده غذای کامل برای هر فرد باشد، چرا که در طول روز بدن علاوه بر انرژی به پروتئین، مواد معدنی و ویتامین‌ها نیاز دارد.

اگر روزه‌داری در برخی افراد منجر به کاهش دریافت سبزیجات یا لبنیات شود یا اگر روزه‌داری به دریافت زیاد شیرینی‌ها (مانند زولبیا و بامیه) منتهی شود، تاثیر نامطلوبی بر وضع تغذیه فرد خواهد داشت. بنابراین صرف سحری مناسب و متعادل برای همه روزه‌داران بویژه نوجوانان در حال رشد لازم است.

مصرف ادویه فراوان در وعده سحر، علاوه بر ایجاد ناراحتی‌های دستگاه گوارش به تشنگی در طول روز هم منجر می‌شود.

مصرف غذاهای سنگین مانند کله پاچه و سیرابی نیز در وعده سحر مناسب نیست، چرا که به علت داشتن مقادیر زیاد چربی، منجر به بروز مشکلات گوارشی و همچنین تشنگی شدید در طول روز می‌شود.

غذاهای سرخ کرده مانند انواع کوکو، کتلت و همچنین گوشت‌های سرخ شده از قبیل انواع کباب و ماهی نیز می‌تواند سبب تشنگی شود. مصرف سس مایونز، خامه، سوسیس و کالباس نیز در سحری مناسب نیست و ناراحتی‌های گوارشی از قبیل ترش کردن را باعث می‌شوند.

دکتر احمدرضا درستی، متخصص تغذیه در همین خصوص به ایسنا می‌گوید: نوشیدن نوشابه‌های گازدار به سوءتغذیه، افزایش احتمال چاقی و افزایش بیماری‌های گوارشی منجر می‌شود. عدم نوشیدن مایعات کافی، نوشیدن چای، قهوه و کاکائوی زیاد و غلیظ، عدم مصرف یا مصرف ناکافی میوه‌ها و سبزیجات نیز ممکن است یبوست را به دنبال داشته باشد که این مشکل با مصرف میوه و سبزی در حد مناسب، برطرف می‌شود. مصرف روغن زیتون همراه سالاد نیز در پیشگیری از یبوست موثر است.

وی ادامه می‌دهد: همراه غذاهای پختنی در وعده سحر بهتر است از نان، پنیر، سبزیجات و میوه‌ها نیز استفاده کرد. همچنین برای پیشگیری از مسمومیت غذایی، بهتر است غذای سحری زودتر تهیه شده و پس از کمی خنک شدن در یخچال قرار بگیرد و هنگام سحر دوباره گرم شود.

به گفته این متخصص تغذیه، بهتر است وعده سحری متشکل از غذاهای حاوی قندهای پیچیده (مانند نان، سیب زمینی آب‌پز، ماکارونی و مقداری برنج کم‌روغن) و غیرسرخ کرده باشد. علاوه بر قندهای پیچیده لازم است از لبنیات کافی، مقداری سبزیجات، میوه‌ها، مقدار کمی گوشت و حبوبات در وعده سحر استفاده شود.

مهم‌ترین کمبودی که بدن انسان با آن مواجه می‌شود آب، نمک و مواد قندی است؛، بنابراین فرد روزه‌دار باید روزه خود را با مایعات گرم مثل شیر، چای، آش و سوپ باز کند. ضمن این که در طبخ سوپ و آش اگر از سبزی استفاده شود نمک‌های مورد نیاز بدن مانند سدیم، پتاسیم و منیزیم که در طول روز از دست رفته است، جبران خواهد شد.

بهتر است افراد بالغ شام را حداقل 2 ساعت پس از افطار صرف کنند، اما نوجوانان و افراد تازه بالغ به دلیل آن که در سن رشد هستند، می‌توانند پس از افطار شام را میل کنند.در طول روزه‌داری غذاها خصوصا در موقع افطار باید سبک، نسبتا کم‌حجم و پرکالری باشند، مثل لبنیات، عسل، خرما، برخی شیرینی‌های ساده و مواد پروتئینی مثل گوشت و پرهیز از مصرف غذاهای پرحجم و نفاخ به دلیل استراحت معده در شب و نیز پرهیز از غذاهای چرب، سرخ کرده و چاشنی‌ها.متخصصان تغذیه توصیه می‌کنند سوپ برای افطار، یک پیش غذای مناسب است، چون آب بدن را تامین می‌کند و هضم خوبی دارد، ولی آش رشته که هم کشک دارد و هم سنگین و نفاخ است، نباید مصرف شود.

کارشناسان بهداشت در ایام ماه رمضان به هموطنان توصیه می‌کنند که از خرید زولبیا، بامیه، خرما و شیرینی‌های سنتی ویژه ماه مبارک رمضان که به‌صورت فله‌ای یا در بسته‌بندی‌های غیرمجاز عرضه می‌شود، خودداری کنند.

همچنین مناسب‌ترین ظروف برای توزیع نذورات و افطاری ظروف یک‌بار مصرف با پایه گیاهی و تجزیه‌پذیر و در درجه بعد ظروف سلولزی است. استفاده از بقیه ظروف یک‌بار مصرف برای توزیع غذای سرد بلامانع است.

این کارشناسان همچنین به هموطنان توصیه می‌کنند که قبل از استفاده از سبزیجات، 4 مرحله سالم‌سازی سبزی شامل شستن سبزی، ریختن یک تا 5 قطره مایع ظرفشویی در یک لیتر آب به منظور انگل‌زدایی، گندزدایی با محلول‌های عرضه‌شده در داروخانه‌ها و سرانجام شستشوی سبزی با آب انجام شود.

همچنین به هموطنان توصیه شده که توزیع مواد غذایی پخته شده فقط به صورت گرم و تازه صورت بگیرد و در تهیه غذا از روغن با ترانس پایین و ترجیحا مایع و نیز نمک یددار تصفیه شده استفاده شود.