در گفتگو با جام جم آنلاین مطرح شد
مسعود احمدی افزادی در بعدازظهر یک روز گرم تابستانی اعلام آمادگی کرد تا به این سوالات پاسخ دهد. در این مصاحبه با او درباره موضوعات مختلفی همصحبت شدیم. بعضا پرسشها آنقدر متنوع بود که او گفت: سوال شما ما را از منطقه شرق تهران به منطقه 22 برد!
احمدی از صراحت یکی از برنامههای شبکهاش تمجید کرد و همین مساله ما را تشویق کرد بعضا به سمت سوالهای چالشی و صریح برویم. او پیش از این مدیریت شبکه رادیویی جوان را به عهده داشته است.
در نشست خبری برنامههای «تابستانی سیما» شما به این نکته اشاره کردید که شبکه 5 برنامههایش را با رویکرد «امید و نشاط» تولید کرده است. به نظر شما در برنامهسازی تلویزیونی چطور میتوان به چنین فضایی رسید؟
رهبر معظم انقلاب در حکم رئیس سازمان صداوسیما، 4 محور را ابلاغ کردند. شبکه تهران از 4 محور دین، اخلاق، امید و آگاهی سعی کرد هر 4 محور را همسان پیش ببرد. این محورها در عرض یکدیگر هستند. در مواقعی از سال هرکدام از این محورها خودش را بیشتر نشان میدهد. ابتدای سال جدید که با بهار طبیعت و اعیاد دینی همراه بود، به شبکه تهران این نشانه را داد که به یک محور بهتر و برجستهتر توجه کند. آن محور امید و نشاط است. ما به این محور به دلایل محیطی و وضعیت شهر تهران توجه کردیم.
تهران شهری است با بیش از 7 میلیون جمعیت. استان تهران قریب به 15 میلیون جمعیت دارد. استانهای همجوار مثل قم، قزوین و زنجان نیز شبکه تهران را دریافت میکنند. یعنی ما بیش از 20 میلیون نفر را به صورت مستمر تحت پوشش داریم. جمعیت زیادی نیز با ماهواره برنامههای شبکه تهران را دنبال میکنند. در برنامه صبحگاهی ما از «عسلویه» گرفته تا «سرخس» مخاطب داریم که البته اینها مخاطبهای هدف ما نیستند.
شبکه تهران به عنوان شبکه مرجع و مادر استانی کشور محسوب میشود. یعنی برنامههایش در تمام مراکز استانی ضبط و پخش میشود. درصد قابل توجهی از برنامههای تامینی شبکههای استانی از طریق شبکه 5 تامین میشود. این درصد بعضا به 70 تا 80 درصد میرسد.
ما به «نشاط» به عنوان یک لایه محوری در برنامههای دینمدارانه و آگاهیمدارانه توجه میکنیم. ما به بحث آگاهی و بصیرت و دین و اخلاق نیز به همین میزان نیاز داریم.
تعریف خود شما از «نشاط» چیست؟ در چه صورت میتوان گفت یک برنامه نشاطآور است؟
ما معتقدیم نشاط را باید تعریف کنیم. نشاط صرفا یک حرکت ظاهری و بدنی و جسمانی نیست. البته از علائم نشاط حرکتهای جسمانی مثل لبخند هست، اما لبخند شرط کافی نیست. ما نشاط را با «بهجت» معنا میکنیم. نشاط یعنی رضایت درونی. اگر مخاطب برنامهای را ببیند و بعد احساس آرامش کند، ما به معنای نشاط رسیدهایم.
تهران یکی از بزرگترین کلانشهرهای جهان است. در کلانشهرها یک جور زندگی ماشینی آزاردهنده و به نوعی خشونت پنهان احساس میشود. در رویکردتان به مقوله «نشاط» به این مساله نیز توجه دارید؟
بله. باید به ابعاد مختلف نشاط توجه داشته باشیم. شما اگر نقد خوبی را پخش کنی که نتیجهبخش باشد، نشاط را به ارمغان میآورد. شما باید به مردم بگویی در شهر آهن و دود با آسمانی خاکستری و ترافیکی جانفرسا فراوانند انسانهایی که اندیشمندند. اینها زیر همین آسمان دودی زندگی میکنند و بالندگی دارند. پس زندگی همهاش انتقاد نیست. پرداختن به مشکلات مردم یکی از ابعاد نشاط است، اما به شرطی که شما بتوانی جواب آن را هم به صراحت از مسوولان بگیری. نشاط در مسابقات و برنامههای جذاب طنز، سریالها و... به وضوح دیده میشود، اما به اینها مختصر نمیشود. اگر برنامه دینمدارانه زیبایی پخش کنیم، نشاط را به دست میآوریم.
برای شهر تهران به دلیل کثرت مهاجرانش نمیتوان قومیت خاصی را فرض کرد. با این حساب برنامهسازان شما بیشتر باید نگاه ملی داشته باشند یا نگاه بومی؟
از نظر ما تهران3 ساحت دارد. یک ساحت بینالمللی دارد که امالقرای جهان تشیع است. یک ساحت ملی دارد. همه وزارتخانهها در این شهر مستقر هستند. تهران یک ساحت استانی نیز دارد. مردم تهران به هر حال مردم یک محل هستند و توقعات محلی دارند. این 3 ساحت جز در پایتخت جمهوری اسلامی ایران در جای دیگری جمع نمیشود. برنامهای مثل «محله ما» به هر3 ساحت توجه دارد.
شما در روزنامهتان با قلم زیبایی برنامه مستند «محله ما» را زیر ذرهبین برده بودید. محله جماران قلب تپنده انقلاب است. پس میتوانیم بگوییم جماران یک محله ملی است. تحولات سیاسی اول انقلاب در آنجا رقم خورده است. نماینده گورباچف به آنجا میآید و پیام امام را میشنود. تهران قلب تحولات اجتماعی و فرهنگی است.
در حال حاضر برای هر شبکهای قالبی خاص تعریف شده است. به عنوان مثال برنامههای ورزشی به شبکه3 واگذار شده و شبکه 2 بیشتر روی برنامههای کودک و نوجوان تمرکز کرده است. در این میان شبکه 5 برای خودش چه جایگاهی را در نظر گرفته است. شما هم میخواهید تخصصی کار کنید یا یک ترکیبی از همه اینها را پخش میکنید؟
شبکه تهران با همان تعریفی که داشتم یک شبکه عمومی است. همه این محورها در شبکه 5 قرار میگیرد. پنج مثل شبکه یک شبکهای عمومی است، اما در گستره استان «تهران» کار میکند. ما از هر کدام از این خرمنها یک خوشهای را برای خودمان داریم.
شبکه تهران در برنامهسازی برای کودکان نیز خیلی فعال وارد شده است. این برنامهها با چه هدفی تولید میشوند؟
اقتضائات تهران تحرک بالای جمعیت و 2 شیفت کار کردن و زندگی ماشینی است. اینها را صرف نظر از خوب یا بد بودن عرض میکنم. این اقتضائات باعث میشود پدران و فرزندان ارتباط کمی با هم داشته باشند. رسانه در اینجا باید یک نقشی ایفا کند. کودکی که در خانه هست باید در کنار تلویزیون بیشتر آرامش پیدا کند. شبکه 2 به عنوان شبکه محوری کودک و نوجوان کار خودش را جدی شروع کرده است. ما هم به عنوان حلقه مجازی شبکه کودک و نوجوان برنامههای این رده سنی را روی آنتن میبریم.
کودک تهرانی به شدت تنهایی خودش را احساس میکند و ما باید برای پدران و مادران مثل نیروهای کمکی باشیم. برنامه «تند تند کارتون» کودکان را پای تلویزیون مینشاند. بزرگترهای امروز نیاز به یادآوری خاطرات دیروز دارند. این خاطرات در کارتونهای بسیاری معنا میشود. ما یک برنامهای را با نام «بچههای دیروز» طراحی کردهایم.
خیلی از ما امروزیها کودکی نکرده از دنیای کودکی رد شدهایم. الان کودک درون ما هنوز فعال است. رنگینکمان به عنوان یک برنامه پرمخاطب سعی دارد بچهها را سرگرم کند.
من از روزنامه جامجم تشکر میکنم که عکس استودیوی «رنگینکمان» را در صفحه اولش چاپ کرده بود. این کار خیلی باعث دلگرمی ما شد. ما این برنامه را داریم از استودیو بیرون میکشیم و به محلات تهران میبریم.
از برنامههای کودک که بگذریم به حوزه خبرساز فیلم و سریال میرسیم. اعلام خبر ساخت سریال مناسبتی ماه رمضان شبکه 5 توسط «فرزاد موتمن» برای خیلیها سوالبرانگیز بود. به هر حال ایشان چند فیلم مطرح ساختهاند، اما تا به حال کار سریالی تلویزیونی نداشتهاند. ضمن این که فیلم «پوپک و مش ماشاءالله» موتمن نیز خیلی مورد تایید کارشناسان نبود. چطور شد که این کارگردان را برای ساخت سریال ماه رمضان انتخاب کردید؟
ما در حوزه فیلم و سریال شبکه فعالی هستیم. امروز ژانر نمایشی یکی از جذابترین و پرمخاطبترین ژانرهاست. در این زمینه ما از همه تجربهها استفاده میکنیم.
کارگردانهای سینما ضرباهنگ تندی را ارائه میکنند. آقای طالبی بهعنوان یک کارگردان سینمایی سریال پرمخاطبی را برای تلویزیون میسازد. آقای پوراحمد هم برای تلویزیون سریال «پرانتز باز» را در حال پخش دارد. آقای دهنمکی در تلویزیون سریال بحثبرانگیزی ساخت که موافقان و مخالفان زیادی داشت.
معیار ما استفاده از ظرفیت هنری همه هنرمندان است. ما میخواهیم فرصت برابر در اختیار همه برای ارائه طرح قرار دهیم. درهای شبکه 5 در حوزه فیلم و سریال به روی کسی بسته نیست. هر کس طرح خوبی بیاورد استقبال میکنیم.
شما به سراغ کارگردانها میروید یا آنها پیشنهاد همکاری با شما را میدهند؟ چون تلقی مطبوعات این است هر کس در سینما کار پرفروش بسازد از سوی شبکه تهران برای سریالهای مناسبتی انتخاب میشود!
طبیعتا وقتی آنها طرح میدهند خودشان سراغ شبکه آمدهاند. این طرح در شورای طرح و برنامه شبکه و در یک فرآیند بسیار دقیق و ظریف بررسی میشود.
اما موتمن تجربه سریالسازی ندارد. مثل «مسعود دهنمکی» هم که هیچ سریالی نساخته بود و برای کارگردانی سریال نوروزی شبکه شما انتخاب شد.
کارگردان در کنار خودش یک گروه قوی دارد. تهیه کننده در تلویزیون برخلاف سینما مسوولیت کار را بر عهده دارد. او ناظر بر محتوا و شکل است. ما افراد را در گروهشان معنا میکنیم. حوزه سریالسازی به قدری سخت است که تجربه بسیار زیبا و غنی را به دستاندرکاران خودش میدهد.
این سریالها را افرادی کار کردهاند که در سینما صاحبنام هستند. در عین حال مدیوم تلویزیون معیارهای خودش را دارد. این معیارها دقیقتر و جدیتر از حوزه سینما هستند. مخاطب تلویزیون عمومی است.
«مسعود دهنمکی» قرار است برای شما سریال دیگری را هم کارگردانی کند؟
بستگی به طرح دارد. ما با افراد مختلف بر مبنای طرح صحبت میکنیم نه بر مبنای فرد. وی هنوز طرحی به ما ارائه نکرده. فرق نمیکند این فرد شناخته شده باشد نه گمنام.
پیشتر در مصاحبههایتان قول داده بودید که سریال «خانه بیپرنده» به زودی پخش شود، اما هنوز خبری از آن نیست. دلیل تاخیر در پخش آن چه بود؟
سریال «خانه بیپرنده» در نیمه دوم امسال روی آنتن میرود. قرار بود این سریال را تابستان پخش کنیم. این کار برای تدوین نیاز به زمان بیشتری داشت. گاهی وقتها ما در محدودیت آنتن قرار میگیریم. یعنی کار اصطلاحا لب به لب آنتن میرسد. تا ساعتی قبل از پخش کار دارد تدوین میشود. این کار در بحث کیفیت و زیباییشناسی برای ما محدودیت میآورد. در مناسبتهای خاص ما اجبار داریم کار را حتما برسانیم. در شورای طرح و برنامه به این نتیجه رسیدیم که فرصت کامل را به تهیهکننده این سریال بدهیم.
اما برای سریال «دارا و ندار» این اتفاق نیفتاد. یعنی به قول شما لب به لب آنتن رسید. چرا خیلی از سریالها با عجله و شتاب تولید میشوند؟
ما برای غالب سریالهای مناسبتی محدودیت زمان داریم. تا دقیقه 90 افراد و گروه مشغول تصویربرداری هستند. این در عرصه تلویزیون کار غریبی نیست. محدودیتهای مالی ما، موجب میشود با ایستایی مواجه شویم. اما برای امسال از الان داریم روی سریال عید شبکه 5 کار میکنیم. کار تحقیق و نگارش سریال شبکه 5 شروع شده است. ما باید از آنتن فاصله بگیریم تا در پخش مطمئن باشیم. رسانه به هر حال بحران اعتبار هم دارد.
درباره توقف یا ادامه ساخت سریال «شاید برای شما اتفاق بیفتد» شایعات زیادی شنیده میشود. آیا قرار است تولید این سریال ادامه پیدا کند؟
این سریال یکی از سریالهای بسیار خوب و موفق است. این سریال موضوع دین و اخلاق را هدف گرفته است. تاکنون بیش از 30 قسمت این سریال تولید و پخش شده است. ما سعی میکنیم این سریال را ادامه بدهیم و قسمتهایش را بیشتر کنیم. البته ما محدودیتهای مالی جدی داریم که سرعت کار ما را کند میکند. ما باید کار گروههای تولید این سریال را بیشتر کنیم، اما واقعیت این است، این سریال آنچنان که باید دیده نشده است، برای همین مخاطب زیادی ندارد.
در تابستان جشنواره فیلمهای سینمایی را برگزار میکنید. برخیها از تکراری بودن فیلمهای پخش شده شما گلایه دارند. در این جشنواره چه میزان از فیلمهایتان جدید و چقدرشان تکراری است؟
در این رابطه ترکیبی از فیلمهای جدید و درخواستی و تکراری و ایرانی و خارجی را پخش میکنیم.
خرید فیلمهای جدید هزینه بالایی میبرد. ما سعی میکنیم یک سوم جدید، یک سوم درخواستی و یک سوم تکراری را داشته باشیم. فیلمهای تکراری ما فقط یک بار پخش شدهاند. مثلا فیلمهای ایام عید ما خیلی دیده نشدهاند. اینها تکراری لحاظ میشوند، اما جدید هستند. این یک عرف است در رسانههای دنیا. یک فیلم چند بار تکرار میشود. البته این را هم اضافه کنم که فیلمهای سینمایی شبکه تهران ساعت 30 دقیقه بامداد پخش میشوند.
فکر نمیکنید این ساعت پخش خیلی دیر باشد؟
تهران شهر زندهای است. شما اگر ساعت یک بامداد به خیابان انقلاب بروید از ترافیکش تعجب میکنید. ضمن این که ساعتهای دیگر را شبکههای دیگر پوشش دادهاند.
برخی وقتها کارگردان و تهیهکنندهها از جرح و تعدیلهای انجام شده روی کارهایشان گلایه میکند. قبل از پخش با آنها هماهنگ میکنید؟
ما در شبکه 5 این موضوع را نداشتهایم. در ایام عید فیلم «سوپر استار» را از خانم تهمینه میلانی پخش کردیم. من خودم با وی صحبت کردم. گفتم ما میخواهیم این فیلم را پخش کنیم. اما مدیوم تلویزیون با سینما متفاوت است. ما ناچاریم هفت، هشت دقیقه از این فیلم را حذف کنیم. خانم میلانی موافقت کرد. بعدها هم از پخش فیلمشان ابراز رضایت کرد.
کارگردانهایی که فیلمشان برای تلویزیون آماده میشوند خیلی مواقع خودشان این بازنگری را انجام میدهند.
برای افکار عمومی این سوال وجود دارد که نظرسنجیهای شما چگونه تهیه میشود. بعضا خیلی اختلاف وجود دارد بین رقمی که شما از محبوبیت یک سریال اعلام میکنید با رقمی که توسط روزنامههای مستقل و سایتهای اینترنتی اعلام میشود. آمار و ارقامی که شما اعلام میکنید، همانهایی است که دریافت کردهاید؟
بله. همان است. سایتهای اینترنتی هر کدام مخاطبان خودشان را دارند. یک سایت حداکثر 20 هزار نفر مخاطب دارد. افراد مشخصی به سایتها میروند. نظرسنجیهای اینترنتی در برگیرنده گوشهای از مخاطبان هستند، اما سریالهای ما در هر کوی و برزنی دیده میشوند، اما در هر کوی و برزنی اینترنت نیست. نتایج اینترنتی را نمیشود تعمیم داد. سازمان صداوسیما یک مرکز نظرسنجی دارد. حوزه سیما و صدا نمیتواند بنابر میل خودش نظرسنجی کند. یک حوزه مستقل و بیتعارف نظرسنجیها را انجام میدهد. معتبرترین مرکز نظرسنجی کشور به لحاظ فراگیری مرکز نظرسنجی صدا و سیماست.
در حال حاضر براساس نظرسنجیهای شما، کدام برنامهها از بقیه محبوبتر بودهاند؟
ما هنوز نظرسنجیهای بهار را دریافت نکردهایم. بهطور کلی میزان بیننده شبکههای سیما از ساعت 7 تا 11 بیشتر است و در ساعت 30/8 تا 10 به اوج میرسد. میزان بیننده شبکه تهران بر اساس آخرین نظرسنجی قریب به 90 درصد است. در حوزه سریال ها، سریالهای «کبرا 11»، «نقابدار»، «برای زندگی» و در مجموعههای داخلی «پرانتز باز» و «شاید برای شما اتفاق بیفتد» هر هفته نظرسنجی میشوند. نمونههای نظرسنجی کاملا دقیق و علمی هستند.
درباره برنامه چند دقیقه نقد توضیح بدهید. چقدر از روند این برنامه تا به حال راضی بودهاید؟
من برنامه چند دقیقه نقد را در نوع خودش برنامه نویی میدانم. این برنامه تا جایی که میتوانست بدون تعارف حرکت کرد. نقدی که به سریال «دارا و ندار» و «به کجا چنین شتابان» انجام شد پر چالش بود. ما این رویکرد را ادامه میدهیم. من معتقدم صراحت این برنامه هنوز هم میتواند بیشتر بشود. میتواند بیتعارفتر و شفافتر بشود. حسن این برنامه این است که یک شبکه دارد خودش را نقد میکند.
به نظر شما شبکه 5 میتواند برنامههایی از جنس شبکه پیام را تولید کند؟ مثلا هشدار ترافیکی بدهد و به مسائلی بپردازد که به نیازهای آنی مخاطب مربوط میشوند؟
کارکرد رادیو با تلویزیون متفاوت است. کسانی که رادیو را با تلویزیون مقایسه میکنند مرتکب اشتباه میشوند. رادیو یک رسانه «اطلاع رسان» است و به عنوان یک رسانه «همراه» از آن یاد میشود. از طرفی رادیو پیام، وظیفه اطلاعرسانی لحظهای دارد که باید این کار را انجام دهد. رادیو یک رسانه همراه است و تلویزیون یک رسانه پیشارو. این تفاوتهای رسانهای وجود دارد. اما جدای از همه اینها شبکه 5 در برنامه صبحگاهی درباره آتشنشانی و حوادث شهر و ترافیک اطلاعرسانی میکند. ما در آیندهای نزدیک در برنامههای شب نیز این آیتمها را خواهیم داشت. ولی شبکه تهران به عنوان یک رسانه دیداری باید اوقات فراغت مخاطب را در نظر بگیرد. این شبکه در حوزه سریالی و اجتماعی بیشتر کار میکند.
شبکههای استانی از برنامههای شبکه 5 زیاد استفاده میکنند. تا جایی که برخی از برنامههای آنها را میتوان کپی کمرنگی از شبکه تهران دانست. این مساله را نقطه قوت میدانید یا نقطه ضعف؟ چون جنبه منفیاش این است که تولید استانها کاهش پیدا میکند. اصلا شما از ابتدا برنامه را با این نگرش که بعدها از شبکههای استانی پخش بشود تولید میکنید؟
نه. ما برنامهها را با نگاه خودمان تولید میکنیم. طبیعتا شبکههای استانی با هم اشتراکاتی دارند. آنها برخی اوقات از برنامههای تامینی ما استفاده میکنند. من خودم 4 سال مدیر کل صدا و سیمای استان گلستان بودم. یعنی تجربه کامل راهاندازی شبکه استانی را دارم. با این اوصاف میتوان گفت شبکه 5 شبکه مرجع استانی است. این شبکه وظیفه ذاتی تامین شبکههای استانی کشور را بر عهده دارد. کسی این وظیفه را بر ما تکلیف نکرده. ما خودمان آن را انجام میدهیم.
همه سریالهای ما با اختلاف چند روز یا چند ساعت از سیمای استانها پخش میشود. امکان تولید کارهای سنگین در مراکز استان زیاد نیست. طبیعی است که یک استان از تولید شبکه 5 استفاده کند.
ما برای سریالی چون «به کجا چنین شتابان» هزینهای را متقبل میشویم. این هزینه را شما باید بر عدد 32 تقسیم کنید. چون این کار در مراکز استانی پخش میشود. پس با این حساب کار ما بسیار ارزان در میآید.
چند روز پیش مدیر شبکه 3 از کمبود بودجه شبکهاش گلایه کرد. اما احتمالا شما بودجه خوبی دارید که به قول خودتان میتوانید 32 برابر کار کنید.
نه. ما بدهیهای سنگینی داریم. خیلی از کارهای ما به شکل اعتباری انجام میشود. اگر شبکه 3 سیما شبکه فقیری است، شبکه 5 شبکه مسکینی است. (میخندد) وظیفه کمک به شبکههای سیما تنها بر عهده سازمان صدا و سیما نیست. دستگاههای فرهنگی کلان کشور هم باید کمک کنند. صدا و سیما وظیفه سنگین فرهنگسازی را بر عهده دارد. دولت باید به شبکههای سیما کمک جدی کند.
اگر ما میخواهیم در برابر سیل تهاجم فرهنگی و چندهزار شبکه ماهوارهای بایستیم قطعا باید سرمایهگذاری سنگینی کنیم. 5 شبکه سیما در پیشانی خطمقدم هستند. ما با وجود تنگناهای مالی با شبکههای مختلف رقابت میکنیم. خیلی از سریالهای ما کار و کاسبی شبکههای مختلف را کساد کردهاند.
احسان رحیمزاده
گروه رادیو و تلویزیون
در گفتگو با جام جم آنلاین مطرح شد
در گفتگو با جام جم آنلاین مطرح شد
در گفتگو با جام جم آنلاین مطرح شد
در گفتگو با جام جم آنلاین مطرح شد
در گفتگو با جام جم آنلاین مطرح شد
در گفتگو با جام جم آنلاین مطرح شد
در گفتگو با جام جم آنلاین مطرح شد