چرا زنان در سینما تغییر نمی‌کنند؟

اکنون در سال 88 به بهرام بیضایی جایزه داده می‌شود تا از او برای به تصویرکشیدن زنی زحمتکش و فداکار تقدیر شود. پس می‌توان نتیجه گرفت، زن ایده‌آل در کشور ما همیشه ثابت است و فداکاری و ازخودگذشتگی او همیشه و در همه زمان‌ها یک معنا می‌دهد.

در 25 سال گذشته در سینمایی که مدعی است سالانه به طور میانگین 70 فیلم خوب تولید می‌کند هیچ فیلم خوبی ساخته نشده است که به قوت فیلم باشو غریبه کوچک از زن تصویری درست ارائه داده باشد؟ دوم این‌که فیلم‌های روسری‌آبی و کافه ترانزیت دوم و سوم شده‌اند. هر دوی این فیلم‌ها را کارگردانان صاحب‌نام سینمای ایران ساخته‌اند؛ کارگردانانی که برای کار خود امضا دارند و مردم می‌دانند که این کارگردانان معمولا برای کارهای خود سراغ زنانی می‌روند که در جامعه آسیب‌پذیر هستند و به نوعی سرپرستی خانواده خود را به عهده دارند؛ زنانی که با سختی دست و پنجه‌نرم می‌کنند و طعم فقر را خوب می‌دانند. این فیلم‌ها تاکنون از جشنواره‌های متعدد جوایز زیادی دریافت کرده‌اند و جزو فیلم‌های برتر سینمای ایران با موضوع زن هستند. حالا بعد از گذشت سال‌ها از ساخت این فیلم‌ها داوران جشنواره فیلم پروین باز هم به این فیلم‌ها جایزه می‌د‌هند.

این جایزه دادن یعنی این‌که در چند سال اخیر فیلمی با موضوع زن ساخته نشده که بتواند جای این فیلم‌ها را در جشنواره‌ها بگیرد. حتی کارگردانان امروزی نتوانسته‌اند تصویر امروزی‌تری از زنانی ارائه دهند که با فقر دست و پنجه‌نرم می‌کنند. حالا اصلا معلوم نیست چرا باید فقط زنان فقیر مورد توجه جشنواره‌ها قرار بگیرند؛ آن هم فقری که مربوط به امسال یا پارسال نیست. فقر بازتاب‌های مختلفی دارد؛ مسلما آسیب‌های فقر پارسال یا امسال با چند سال پیش فرق می‌کند اما در سینمای ما این تفاوت دیده نشده است که هنوز هم روسری آبی و کافه ترانزیت بهترین‌ها هستند. این فیلم‌ها زمانی می‌توانستند بهترین یک جشنواره امروزی باشند که مثلا در بخش مروری بر فیلم‌های سینمای ایران گنجانده شده باشند، نه این‌که جایزه‌های اصلی جشنواره را به خود اختصاص دهند.

سوم این‌که زنان ایرانی این روزها در عرصه‌های اجتماعی، سیاسی، فرهنگی و... موفقیت‌های چشمگیری داشته‌اند. ای‌کاش فیلمسازان این موفقیت‌ها را هم ببینند و تبدیل به فیلم کنند. جشنواره‌ها با دادن جایزه به برگزیدگان خود به نوعی به فیلمسازان خط می‌دهند، اما معلوم نیست که چرا جشنواره‌ای مثل جشنواره پروین اعتصامی بیشتر تمایل دارد فیلمسازان را در جهت نمایش زنانی تشویق کند که قشر محدودی از جامعه را تشکیل می‌دهند و برای مبارزه با فقر خود معمولا از روش‌های سنتی استفاده می‌کنند؛ روش‌هایی که به سواد، تحصیلات و خلاقیت نیازی نیست.

سارا بختیاری