جرم‌گیری دندان، دوستی به ظاهر دشمن

دندان‌هایی به سفیدی برف

سفیدی رنگ دندان‌ها تحت‌تاثیر عوامل مختلفی است. برخی افراد به طور ژنتیکی دندان‌های سفیدتری نسبت به دیگر افراد دارند. چندین عامل در تغییر رنگ دندان‌ها موثر است. برخی بیماری‌ها موجب تغییر رنگ دندان‌ها می‌شود.

مصرف بعضی از داروها مانند آنتی‌بیوتیک‌ها نیز از عوامل مهم در تغییر رنگ دندان‌هاست.

مصرف مواد غذایی حاوی مواد رنگی و نوشیدنی‌هایی چون قهوه و چای نیز در تغییر رنگ دندان‌ها موثر است، حتی مصرف زیاد نوشابه‌ها نیز می‌تواند رنگ دندان‌ها را تغییر دهد. موادی چون نیکوتین و تنباکو در اثر مصرف دخانیات نیز موجب زردی رنگ دندان‌ها می‌شود.

با افزایش سن نیز مینای دندان که بیرونی‌ترین و سخت‌ترین قسمت دندان است نازک شده و تغییر رنگ دندان‌ها رخ می‌دهد. برخی تغییر رنگ‌ها نیز بر اثر ضربه به دندان یا مواد پر کردن دندان چون امالگام رخ می‌دهد. عده‌ای دیگر از تغییر رنگ‌ها در اثر پوسیدگی دندان رخ می‌دهد که معمولا دندان به رنگ سیاه در می‌آید و با گذشت زمان در دندان ایجاد حفره کرده و درد دندان را سبب می‌شود.

سفید کردن دندان با روش‌های مختلف صورت می‌گیرد، اما برای تعدادی از تغییر رنگ‌ها باید از روش‌های دیگری چون پرکردن، روکش کردن یا جرم‌گیری استفاده کرد.

شیشه‌های دود گرفته، دندان‌های جرم گرفته

بزاق دهان به صورت طبیعی دارای املاح بسیاری است که معمولا این املاح در جاهایی از دهان و قسمت‌هایی از دندان‌ها که کمتر مسواک می‌شوند رسوب می‌کند. به مرور زمان میکروب‌های دهانی نیز به این رسوبات اضافه شده و مواد غذایی نیز از طریق همین لایه‌های چسبنده روی دندان‌ها رسوب می‌کنند و تجمع می‌یابند و به این صورت پلاک‌هایی روی دندان‌ها تشکیل می‌شود.

در مراحل اولیه این پلاک‌ها براحتی با مسواک زدن و نخ دندان کشیدن قابل پاک شدن هستند، اما به مرور زمان با اضافه شدن هر چه بیشتر مواد آلی و املاح بزاق و میکروب‌های دیگر این پلاک‌ها قابل تمیز کردن نخواهند بود و به لایه‌ای سخت تبدیل شده که جرم دندان خوانده می‌شود.

تشکیل جرم دندان بستگی زیادی به عادات غذایی و زندگی فرد و عدم مسواک زدن صحیح دارد و این در حالی است که برخی از افراد فیزیولوژی بزاق دهانشان به گونه‌ای است که مستعد تشکیل جرم دندان و التهاب و پوسیدگی دندان هستند.

سفیدی دندان به شرط جرم‌گیری

جرمی که روی دندان‌ها تشکیل می‌شود با مرور زمان سبب التهاب و تورم لثه‌ها شده و پوسیدگی دندان را سبب می‌شود. در این مرحله با کوچک‌ترین تحریکی چون مسواک زدن خونریزی لثه رخ می‌دهد. چنانچه جرم‌گیری صورت نگیرد می‌تواند اثرات مخرب غیرقابل برگشتی برای دندان‌ها و لثه ایجاد نماید. معمولا اثرات التهابی جرم‌ها بر لثه بدون درد است، بنابراین بیمار تا مدت‌ها ممکن است متوجه اثر تخریبی جرم بر لثه خود نگردد.

اساس کار دستگاه جرم‌گیر بر لرزش‌هایی است که با این نوسانات ضربه‌های کوتاهی بر دندان وارد کرده و جرم دندان‌ها را از بین می‌برد، اما نیاز به هیچ‌گونه بی‌حسی ندارد.

جرم‌گیری و پوسیدگی دندان

بیشتر مردم تصور می‌کنند که جرم‌گیری دندان موجب نازک شدن مینای دندان و پوسیدگی آن می‌شود، اما در واقع هنگامی که جرم روی دندان‌ها تشکیل می‌شود لایه‌ای روی دندان‌ها قرار گرفته و آن را از تحریکات سرما و گرما حفظ می‌کند. به هنگام جرم‌گیری این لایه برداشته می‌شود و حساسیت به سرما و گرما در دندان‌ها رخ می‌دهد و این باور غلط را به وجود می‌آورد که دندان‌ها در اثر جرم‌گیری تراشیده شده و خالی شده‌اند.

باید توجه داشت که اساسا دستگاه جرم‌گیری قادر به تراش دندان نیست و این حساسیت تنها به علت برداشته شدن لایه جرم است.

دندان‌های لغزنده جرم‌گیری دندان

همان‌طور که اشاره شد جرم دندان پس از تشکیل به مرور زمان لثه را تخریب کرده و جایگزین بافت لثه می‌گردد. در اثر عقب‌نشینی لثه فضای خالی بین دندان‌ها ایجاد می‌شود که جرم این فضاها پر شده است و با مشاهده تنها قسمتی از جرم تشکیل شده قابل رویت است و قسمت اصلی آن که جایگزین لثه تخریب شده است قابل دید نیست. پس از جرم‌گیری این فضاها آشکار شده و لثه از بین رفته دیده می‌شود این تصور غلط را به وجود می‌آورد که جرم‌گیری سبب از بین رفتن بافت لثه شده است. از طرفی با جرم‌گیری و پاک شدن جرم از فضاهای به وجود آمده در اثر تخریب لثه دندان‌ها حالت لق‌شدگی پیدا می‌کنند و فرد گمان می‌کند این عدم استحکام دندان در اثر جرم‌گیری است حال آن که این لق‌شدگی در اثر تجمع جرم به وجود آمده به علت تجمع جرم مشهود نبوده است.

دانه‌های مروارید در دهان

ضرورت انجام جرم‌گیری با توجه به مضرات تجمع و پلاک‌ها در دهان اجتناب‌ناپذیر است چراکه جرم نه‌تنها بافت لثه را از بین می‌برد، موجب پوسیدگی دندان می‌شود. با تخریب هرچه بیشتر بافت لثه موجب لق‌شدن دندان‌ها خواهند گردید که در نهایت راهی جز کشیدن دندان را برای بیمار باقی نخواهد گذاشت.

اما جرم‌گیری باید حتما به وسیله فرد آموزش‌دیده انجام شود تا از آسیب‌های احتمالی به مینای دندان جلوگیری شود. از طرفی انجام جرم‌گیری باید با توصیه دندانپزشک و در حد تعادل صورت گیرد، چرا که جرم‌گیری بیش از حد رنگ دندان‌ها را به آبی متمایل می‌نماید. دندانپزشکان انجام جرم‌گیری را هر 6 ماه توصیه می‌کنند.

اما رعایت بهداشت دهان و دندان‌ها نقش بسیار مهمی در عدم تجمع جرم و بخصوص تغییر رنگ دندان‌ها ایفا می‌کند و تمیز ماندن دندان‌ها بسته به نوع عادات غذایی و زندگی فرد خواهد داشت.

استفاده از خمیردندان‌هایی که به ضد جرم نام گرفته‌اند اگرچه در در کوتاه‌مدت ممکن است مفید باشد و رنگ دندان‌ها را سفید نماید، اما در طولانی‌مدت به علت وجود مواد ساینده در آنها روی دندان‌ها خراش ایجاد کرده و زمینه را جهت رسوب املاح بزاق و تجمع میکروب‌ها و تشکیل پلاک فراهم می‌کند.

دکتر محبوبه محمدزاده