مادر جان! توجه هم اندازه‌ای دارد

اینها اظهارات پری دختر دردانه خانواده است. اگر می‌پرسید چه کسی باعث این رفتار اوست باید بگویم والدینش و از همه مهمتر مادر جانش!

وقتی پری به دنیا آمد آنها اصرار داشتند که فرزند دیگری نمی‌خواهند. ناخودآگاه همه توجه‌ها به پری معطوف شد و پری شد یک بچه لوس و ننر که تنها هنرش درس خواندن است!

اگر می‌پرسید آیا همین درس خواندن او منجر به موفقیتش خواهد شد یا نه؟ باید مایوستان کنم و بگویم نه!‌ او یکی از قربانیان توجه افراطی والدین است و متاسفانه این توجه افراطی ساختار شخصیتی او را به گونه‌ای شکل داده که برای روابط صحیح اجتماعی و تعامل با دیگران با مشکل جدی مواجه است.

در مقابل اعتماد به‌نفس زیاده از حدی که این  نوع تربیت برای پری به همراه داشته، مژگان قرار دارد که به کلی فاقد اعتماد به ‌نفس است. او مدام روی خود عیب می‌گذارد. مژگان می‌گوید: اگر زهرا نبود نمی‌دانستم چه کار باید بکنم. حس می‌کنم اگر او نباشد توی مدرسه گم می‌شوم. زهرا دختر زرنگ و زیبایی است و البته حق دارد که خیلی وقت‌ها من را از خودش دور می‌کند. آخر من خیلی وقت‌ها برایش دست و پا گیر هستم. نمی‌دانم چطور حرف‌های جالب بزنم و کلا هیچ چیز به درد بخوری بلد نیستم. وقتی هم چیزی بلد باشم جرات نمی‌کنم از خودم نشان بدهم. همیشه ترجیح می‌دهم با گروه بچه‌ها و در گوشه‌ای گم باشم. اصلا دلم نمی‌خواهد داوطلب بشوم. این کار باعث می‌شود حس فوق‌العاده بدی داشته باشم و ناگهان احساس تهوع و تنگی نفس به من دست می‌دهد.این اظهارات مایوس کننده نیز متعلق به یکی دیگر از قربانیان توجه افراطی است.

پری قربانی حمایت بیش از حد و مژگان قربانی تسلط و کنترل بیش از اندازه مادر است.

برادر او کیوان حتی از او هم وضع بدتری دارد رفتار مادر با او به نحوی است که در کلاس پنجم دبستان گاه با دیدن سوالات امتحان خود را خیس می‌کند!

آیا شما هم یک مادر افراطی هستید؟ هیچ متوجه هستید که دارید با فرزند خود چه می‌کنید؟

منظور از توجه افراطی به کودکان آن نوع از مراقبت‌ است که با سن و شرایط کودک مناسب نیست. این نوع توجه سبب می‌شود کودک رشد عاطفی صحیحی نداشته باشد و اتکا به نفس خود را از دست بدهد.

توجه افراطی مادران چنان‌که در مورد مادران مژگان و کیوان  و پری دیده شد دو نوع متمایز است: مادر مسلط و مادر لوس کننده. مادران مسلط مثل مادر مژگان و کیوان بر رفتار کودکان خود کنترل شدید دارند و برعکس مادران لوس کننده به کوچکترین خواسته طفل خود پاسخ مثبت می‌دهند و هیچ‌گونه محرومیت ضابطه و کنترلی برای او قایل نیستند. در هر دو مورد کودک از خودمختاری بی‌بهره است زیرا مجبور است در حیطه اختیار، اراده و کنترل و دسترس و تسلط مادر باشد.

این‌گونه مادران حتی وقتی کودک کاملا قادر به انجام مسوولیت‌ها و وظایف خود است در حد افراط به آنها توجه می‌کنند.

این الگوی رفتاری در مادران لوس کننده سبب می‌شود فرزندان افرادی پرخاشگر، عصبانی و پرتوقع بار بیایند. آنها دائما سعی می‌کنند کودکان هم سن خود را تحت تسلط درآورند. آنها دریافتن دوست موفق نیستند و معمولا جز افراد خانواده از دیگران کناره‌گیری می‌کنند. پیشرفت تحصیلی خوبی دارند زیرا والدین آنها به این موضوع توجه زیادی دارند در عوض مهارتی برای روابط اجتماعی موفق ندارند. برای آنها موفقیت تحصیلی رضایت‌بخش‌تر از همه چیز است.

در عوض رفتار مادران مسلط سبب می‌شود فرزندان آنان در رابطه با همسالان خود رفتارهایی چون اطاعت زیاد، خجالت و بی‌کفایتی نشان دهند.

این بچه‌ها اغلب دچار اضطراب زیاد و بی‌کفایتی در برقراری روابط صحیح اجتماعی هستند. این دو گروه چون مادرانشان دایم به آنها می‌گویند این کار را بکن و آن کار را نکن، زندگی را خطرناک و وحشت‌‌آور می‌پندارند، آنها به دیگران اعتماد ندارند زیرا فرصت برقراری ارتباط صحیح به آنها داده نشده. غالبا در رابطه با دیگران دچار ناسازگاری اجتماعی و مشکلات عاطفی می‌شوند. آنها یاد می‌گیرند که در مقابل رفع خطرات زندگی باید حتما آنچه را مادر یا دیگران می‌گویند انجام داد. در مقابل کودکان مادران لوس کننده می‌آموزند که با عصبانیت، پرتوقعی و خواست زیاد، دیگران را متوجه خود کنند و از این طریق امنیت و رضایت خاطر به‌دست بیاورند.

می‌بینید که توجه زیاد به کودکان حاصلی جز آینده‌ای پر از شکست و ناکامی برای آنان نخواهد داشت. بنابراین اجازه بدهید کودکان مسوولیت‌های زندگی را بپذیرند و با محدودیت‌ها آشنا شوند.

ماندانا ملا‌ علی‌