بازگشت آقای قاضی

این فصل با عنوان «آقای قاضی؛ شعبه ۱۲۱» قرار است علاقه‌مندان به تماشای چند و چون دادرسی به پرونده‌های قضایی را با فضای تازه‌ای همراه کند که در آن نقش آقای قاضی بیش از پیش پررنگ است. مردی که شمایلی متمایز از قاضی‌های ایرانی که پیش از این در قاب تصویر دیدیم، نمایش می‌دهد. یکی دیگر از تفاوت‌های فصل دوم آقای قاضی روایت رخداد‌هایی است که در راهرو‌ها و فضا‌های پیرامونی صحن دادگاه شکل می‌گیرد. این سریال از امشب هر هفته پنجشنبه‌ها و جمعه‌ها روی آنتن شبکه دوی سیما خواهد رفت. آقای قاضی؛ شعبه ۱۲۱ محصول مرکز رسانه‌ای سیمرغ و توسط مؤسسه هنری ــ رسانه‌ای سلوک در حدود ۵۰ قسمت تولید شده که مرکز رسانه‌ای قوه قضاییه در جریان تولید آن همکاری داشته است. سیدمحمد حسینی هم مثل فصل قبل سرپرستی گروه نویسندگان را برعهده دارد. تهیه‌کنندگی این فصل نیز با سیدحسام‌الدین حسینی است. سایر عوامل این سریال عبارتند از: دستیار کارگردان: نرجس ابراهیمی، مجری طرح: میثم مهدوی‌راد، مدیر فیلمبرداری: داوود محمدی، طراح صحنه: محسن نصراللهی، تدوین: حسین نشاطی.در ادامه جزئیات تازه‌ای از این فصل را آورده‌ایم.
   
گشتی در راهروی دادگاه
 فصل دوم آقای قاضی چند ویژگی متفاوت از فصل قبل دارد. یکی از نکات مهم این است که در قسمت اول از فصل دوم با فضایی متفاوت روبه‌رو می‌شویم که شاید مخاطب را دچار غافلگیری می‌کند. در فصل دوم علاوه‌بر به نمایش گذاشتن درگیری‌‎های داخل دادگاه، به شخصیت قاضی با بازی بهزاد خلج نزدیک می‌‌شویم که نشان داده می‌شود در زندگی شخصی و ذهن خود چه فضایی را تجربه می‌کند. در این فصل نویسندگان ویژگی‌های تازه‌ای را اضافه کردند که مخاطبان به‌واسطه آنها، ارتباط بیشتری با اثر برقرار خواهند کرد. به‌گفته مصطفی ساجدی، مدیر روابط‌عمومی سریال، همچنین دوربین از محوطه دادگاه خارج می‌شود و به راهروهای دادگاه و اتاق‌های جنبی ورود پیدا می‌کند. درواقع تصاویر و اتفاقات خارج از پروسه برگزاری جلسه دادگاه نیز به نمایش درمی‌آید. به همین دلیل تعدد لوکیشن در این فصل نسبت به فصل گذشته بیشتر است. در قسمت اول به‌طور کلی سریال در فضایی خارج از دادگاه روایت می‌شود و این همان تفاوتی است که ایجاد شده است. در واقع مخاطب منتظر بود که هر چه رخ می‌دهد در فضای دادگاه باشد، ولی با شروع فصل دوم شاهد تغییراتی هستیم. 
   
تنفس بصری
یکی از نکاتی که به نظر برخی می‌رسد، این است که علاقه‌مندان به سریال آقای قاضی که بیننده پروپاقرص این مجموعه در فصل یک بودند، اتفاقا به همان فضای محدود به تله‌تئاتر نزدیک بود، دلبستگی داشتند. فضایی که بیشتر تمرکز را بر روایت پرونده و دیالوگ‌ها گذاشته بود تا به مخاطبان آگاهی دهد و از سوی دیگر آنان را نیز همچون قاضی در مسند قضاوت بنشاند اما این فضا اندکی در فصل دوم دچار تغییر شده است. با عوامل سریال مطرح کردیم که آیا این تمایز نمی‌تواند باعث پس زدن مخاطبان شود که پاسخ می‌دهند مجموعه آقای قاضی از فرم خاص خود خارج نشده است. از این حیث می‌توان امیدوار بود که فصل جدید هم مخاطبان سابق را راضی و همراه نگه دارد و هم کسانی که طرفدار تنوع لوکیشن هستند را به تماشا جذب کند. می‌شود عنوان کرد در این فصل گریزی به لوکیشن‌های دیگر زده می‌شود تا مخاطبان کمی تنفس و استراحت بصری داشته باشند و دوباره قصه به همان فضا برمی‌گردد. به همین علت باید گفت حال و هوای آشنای سریال همچنان حفظ شده‌است.سجاد مهرگان، کارگردان فصل اول و دوم سریال پیشتر در گفت‌وگویی بیان کرده بود: از لحاظ درام‌نویسی و فضاسازی، اتفاق‌های جدیدی در شعبه۱۲۱ رخ می‌دهد، از این بابت نیاز به فضاسازی جدید، قصه‌های نو و کاراکترهای جدید داشتیم. داستان از این قرار است که آقای قاضی به شعبه جدیدی منتقل می‌شود و در این شعبه، قضاوت‌هایش را انجام می‌دهد. برای این‌که به ورطه تکرار نیفتیم و مخاطبان خود را از دست ندهیم در سری دوم سریال آقای قاضی، محور سریال فقط به اتاق دادگاه منحصر نمی‌شود، بلکه محیط بیرون آن و محیط دادسرا مثل اتاق بایگانی و راهروها نیز به تصویر کشیده شده تا تنوع بصری ایجاد شود. بنابراین تعداد لوکیشن‌ها نیز افزایش پیدا می‌کند و نکاتی که عموم مردم از نظر حقوقی درگیری بیشتری با آن دارند، مطرح و به تصویر کشیده می‌شود. بررسی‌های فصل اول سریال آقای قاضی نشان می‌دهد موضوع کودک و نوجوان بیشتر مورد توجه قرار گرفته به همین دلیل پرونده‌های مربوط به کودک و نوجوان در فصل دوم بیشتر مطرح شده و مفاسد اقتصادی سازمان‌یافته مثل قاچاق اعضای بدن، پول‌های تقلبی، سکه‌های تقلبی و موضوعاتی از این دست که جدیدتر هستند، مطرح و به نمایش گذاشته می‌شود.همچنین شنیده‌های جام‌جم حاکی از آن است که در این فصل از قصه شاهد حضور وکلا نیز در فضای دادگاه هستیم که در این تغییر نیز نکات آگاهی‌بخش نهفته است. 
   
خلج؛ ستاره محکمه
این سریال که یک درام دادگاهی محسوب می‌شود بیش از هر چیز باید سنگ بنای محکمی از منظر صحت حقوقی، رأی‌ها و قصه‌ها داشته باشد و هم این‌که بازیگران آن بتوانند در اجرا فضای واقعی را ترسیم کنند. در این فصل شاهدیم که قصه بر مدار شخصیت اصلی با بازی بهزاد خلج می‌گذرد. بازیگری که در جشنواره اخیر فیلم فجر نیز برنده سیمرغ بلورین نقش مکمل مرد برای فیلم مجنون شد و خوش درخشید اما غیر از چند چهره دیگر در جایگاه قضات، غالب بازیگران جزو هنرمندان تئاتری هستند که چهره‌های کمتر شناخته‌ شده‌ای برای بینندگان تلویزیون به حساب می‌آیند. به همین دلیل به باورپذیری قصه کمک می‌کنند.ضمن این‌که این روند منجر به معرفی چهره‌های جدید می‌شود که در عرصه تئاتر حضور دارند اما برخی از آنان شیفته دیده شدن در تصویر و هنرنمایی در دیگر مدیوم‌ها هم هستند. از این منظر آقای قاضی و پخش آن در تلویزیون، قاب و فرصتی ناب برای هنرمندان کمتر شناخته شده به شمار می‌آید. این همان ویژگی‌های مثبت است که در فصل پیش نیز شاهدش بودیم. مهرگان در گفت‌وگویی درباره این نگاه در فصل اول گفته بود: برای من مهم بود که مخاطب نسبت به نقش‌آفرینان سریال هیچ ذهنیتی نداشته باشد، یعنی فکر کند شهروندی است که با مشکل حقوقی مواجه شده در حالی که ذهنیتی که مخاطبان از بازیگران شناخته شده دارند، ممکن بود باورپذیری قصه‌ها را کم کند. می‌خواستم از بازیگرانی در این سریال استفاده کنم که تا به حال جلوی دوربین نیامده بودند. کیومرث پورمرادی، مسئولیت انتخاب بازیگران را در سریال به‌عهده داشت و حدود ۳۰۰ بازیگر را در فصل اول داشتیم که این تعداد در فصل دوم به ۵۰۰نفر می‌رسد. این نقش‌آفرینان از بچه‌های تئاتری و هنرجوهای بازیگری هستند. البته انتخاب‌های خوبی صورت گرفت و تمرین‌های خوبی با آنها داشتیم به طوری که با هر گروه بازیگر، حدود هفت بار تمرین قبل از رفتن به جلوی دوربین داشتیم. این تمرین‌های مکرر و استعداد بچه‌ها سبب شد بازی‌های خوبی ببینیم. می‌خواستم تا جایی که ممکن است به رئالیسم نزدیک شویم ولی در رئالیسم حل نشویم. به بیان دیگر قصه‌های سریال، مماس بر واقعیت باشد یعنی نه خود واقعیت باشد و نه از واقعیت جدا. سعی کردیم در این سریال فضایی ایجاد کنیم که مردم در مواردی بخشندگی و گذشت داشته باشند و در مواردی هم با امور حقوقی و قضایی مربوط به خودشان آشنا شوند. بهزاد خلج هم پس از پخش فصل اول در نشست خبری این مجموعه تلویزیونی درباره پیوستنش به این اثر بیان کرده بود: کیومرث مرادی، معلم من تماس گرفت و خواست در این مجموعه بازی کنم. ابتدا ممانعت کردم. دغدغه‌ام این بود نقش‌های ‌کاراکتری مثل دکتر، پلیس، قاضی و... معمولا محدود می‌شوند و بیشتر باید خوب تصویر شوند. با این حال او مرا قانع کرد تا تمرین‌ها را ببینم. در تمرین‌های ابتدایی آمدم، یک جلسه دیدم و بعد دلم برای نقش رفت. بعد که با کارگردان حرف زدم، دیدم آنچه در ذهنم چیده بودم با نگاه آقای مهرگان متفاوت است. من قاضی را منفعل، نگاه‌کننده و شنونده تصور می‌کردم ولی سجاد مهرگان برعکس بود. او می‌خواست ابعاد مختلف این آدم دیده شود یا به نوعی خاکستری باشد. با درایت مرا هدایت کرد. مثلا من می‌گویم تا زمانی که در نقش پلیس وجوه انسانی نمایش داده نشود، آن نقش را بازی نمی‌کنم. درست است که پلیس وظیفه‌شناس است اما او غم نان ندارد؟ ناراحت نمی‌شود؟ فرزندش بیمار نمی‌شود؟ و... پس اینها را هم باید نمایش داد. این بازیگر که چهره‌ای جدی و صدایی رسا دارد در فصل اول برای ایفای نقش قاضی انتخاب شد و در ادامه نیز با حضور موفقیت‌آمیز درسریال‌ها و فیلم‌های بنام، توانست توانایی خود را به رخ بکشد و انتخاب مجدد و قطعی گروه سریال برای نقش‌آفرینی در فصل دوم باشد تا مخاطبان با ادامه زندگی قاضی و قضاوت‌های او آشنا شوند. در این میان به آگاهی حقوقی‌شان نیز افزوده شود تا در شرایط مشابه کمتر خطا کنند. 
   
شخصیتی مبتنی بر نهج‌البلاغه
فصل اول سریال با ۴۲ قسمت که هر قسمت آن دو پرونده را مطرح می‌کند در ۸۴ اپیزود به تصویر کشیده شد. سیدمحمد حسینی، سرپرست نویسندگان این مجموعه هم از حاضران در نشست ذکر شده بود که بیان کرد: این کار تجربه‌ای جدید بود. آنچه در ذهن من برای طراحی شخصیت قاضی وجود داشت مبتنی بر یکی ازحکمت‌های نهج‌البلاغه وفرمایش حضرت علی(ع) درباره مؤلفه‌‎های قضاوت بودکه برچهار پایه از‌جمله عدل و صبوری درآن تاکید شده است.حتی شنیده‎ایم که می‌گویند مکروه است قاضی کفش تنگ بپوشد و دراین صورت نباید حکم دهد. به نظرم وقتی شخصیت قاضی درست از آب درآمده باشد کل سریال خوب می‌شود.این نویسنده درباره فصل اول افزوده بود:گروه نویسنده متشکل از ۱۲نفربودند. اپیزودها را تقسیم کردیم و بازنویسی‌های متعددی داشتیم. در مورد مسائل حقوقی و دادرسی با قضات مشورت می‌کردیم و اگر از نظر صحت حکم صادر شده در قصه ایرادی به متن می‌گرفتند مجبور می‌شدیم کل قصه را عوض کنیم تا به‌درستی روایت شود.کارگردان سریال هم درباره فصل اول گفته بود: نکته‌ای که علاقه داشتم به آن پرداخته شود این بود که اثر به صورت غیرمستقیم نکاتی را به قضات یادآوری کند. این سریال آداب یک قاضی نمونه را یادآوری می‌کند، زیرا در برخی موارد نکات ریزی در جامعه قضات وجود دارد که نیاز بود آن را انتقال دهم و در این زمینه سریال آقای قاضی توانست این شرایط را فراهم کند و هنر درکنار حقوق وقانون قرار داده شود و نقش آگاهی‌رسانی را ایفا کند. نکته دوم این‌که آموزش به مردم از لحاظ حقوقی و قانونی مطرح بود که در اولویت قرار داده شد و به عنوان اهداف اصلی این مجموعه مد نظر قرار داشت. برای این‌که بتوانیم سریال آقای قاضی را به یک سریال باکیفیت تبدیل کنیم، به پژوهش سه تا چهار ماهه اقدام کردم و برای این منظور کتاب‌های بسیاری را مورد مطالعه قراردادم؛ ازجمله خاطرات قضات و آداب قضاوت و کتاب‌های حوزه قضا، حتی قضاوت‌های امیرالمومنین(ع) را موردمطالعه قراردادم. کتاب‌های کاتوزیان در حوزه قضاوت و کتاب «جان به لب» که حاوی خاطرات قضات بود را مورد مطالعه قراردادم تااثری با‌کیفیت ومناسب را تولید کنیم. مهرگان همچنین پیشتر تصریح کرده بود: سریال آقای قاضی تلاش دارد تا با فرمتی جدید ومحتوایی متفاوت درسری دوم به تصویر کشیده شود تا بتواند علاوه بر آموزش، به نکاتی جدیدتر که دغدغه‌های فراگیرتر وبه‌روزتری ازجامعه رامطرح می‌کند، بپردازد و آنها رابه تصویر بکشد.