دانش‌آموز حاضر معلم غایب

آن‌قدر که بیش از مشکلات بودجه‌ای، نظام رتبه‌ بندی و کاهش کیفیت آموزش به مهم‌ترین مشکل این وزارتخانه حداقل در یک دهه گذشته تبدیل شده است. اگرچه کمی که تامل کنیم، کمبود معلم مشکلی است که به نوعی محاط بر دیگر مشکلات است به این معنا که همین کمبود معلم است که باعث شده کیفیت نظام آموزشی ایران افتی معنادار و محسوس داشته باشد یا مشکلات معیشتی معلمان است که باعث شده بسیاری قید تدریس در نظام آموزشی را بزنند و به مشاغل دیگری روی بیاورند.

آنچه بدیهی است اما این‌که دومینوی مشکلات آموزش و پرورش به نوعی با افتادن مهره‌ای به نام معلمان آغاز شده است. اعداد و ارقام بسیاری هم در میانه این سال‌ها از زبان مسئولان در این رابطه مطرح شده است، تازه‎ترین و البته پرتکرارترین آنها حاکی از کمبود حداقل ۳۰۰ هزار معلم در نظام آموزشی ایران است، این رقم در حالی مطرح می‌شود که همین حالا در استان تهران میانگین دانش‌آموزان در کلاس درسی بسیار بالاتر از متوسط استاندارد جهانی آن است به این معنا که تا سال گذشته نزدیک به ۴۹ درصد از دانش‌آموزان در کلاس‌های ۳۶ تا ۴۰ نفره و ۱۵درصد نیز در کلاس‌های ۴۱ تا ۴۵ نفره تحصیل می‌کردند. این درحالی است که طبق بخشنامه ساماندهی نیروی انسانی، تراکم دانش‌آموزان در نقاط شهری و در سه‌ساله نخست دوره ابتدایی، حداکثر ۳۲ نفر و در سه ساله دوم حداکثر ۳۵ نفر است، همچنین در دوره متوسطه اول و دوم تراکم دانش‌آموزان در کلاس درس حداکثر ۳۶ نفر است. البته آگاهی از این موضوع مهم است که بدانیم استاندارد جهانی حضور دانش‌آموزان در یک کلاس «حداکثر ۲۶ نفر» است. در سوی مقابل، وزارت آموزش و پرورش در کمترین حالت به بیش از ۳۰۰هزار معلم جدید نیاز دارد و این در حالی است که فارغ‌التحصیلان دانشگاه فرهنگیان هر ساله بیش از ۱۰۰هزار نفر نمی‌شوند. از این رو جذب معلم از طریق آزمون استخدامی همواره یکی از راه‌های جذب نیرو برای آموزش و پرورش بوده است. با این وجود عدد پذیرفته‌شدگان در آزمون استخدامی هم چندان بالا نیست. در آزمون اردیبهشت همین امسال که ۵۳۴هزار و ۴۴۵نفر برای شرکت در آن ثبت‌نام کرده بودند؛ تنها ۲۸هزارنفر پذیرفته شدند. در بحرانی بودن شرایط کنونی، همین بس که بدانیم سال گذشته حداقل۲۵۰ هزار معلم بازنشسته شدند. به عبارت دیگر ۲۵۰ هزار نفر از باتجربه‎ترین معلمان آموزش و پرورش خانه‌نشین شدند درحالی‌که برنامه‌ای برای جایگزین شدن آنها وجود نداشته و ندارد و تنها راه‌حلی که آموزش و پرورش به آن پناه برده، استفاده از دانشجومعلمانی بود که هنوز دوره کارورزی خود را به پایان نرسانده‌اند.