این افت البته اتفاق تازه‌ای نیست و دست‌کم نزدیک به ۱۰سال است که بچه‌های رشته علوم انسانی، عملکردی ضعیف‌تر از بقیه رشته‌های تحصیلی دارند. تا زمانی که سوابق تحصیلی(نمرات سال آخر دبیرستان) در نتیجه کنکور تاثیری نداشت، یکی از تحلیل‌ها این بود که کنکور و تست‌زنی‌های اغراق‌گونه برای آمادگی در این ماراتن است که دانش‌آموزان را برای کسب نمرات بالا در امتحانات نهایی بی‌رغبت می‌کند اما اکنون که سهم نمرات امتحانات نهایی در نتیجه کنکور تا ۴۰ درصد و قطعی است، دیگر این تحلیل نمی‌تواند چندان موثق باشد. بنابراین افت نمرات دانش‌آموزان در رشته علوم انسانی که چند سال است به‌طور متوالی، تکرار می‌شود زنگ خطری است که توجه به آن را نباید پشت گوش انداخت. با این حال فقط دانش‌آموزان رشته علوم انسانی نیستند که نمرات و معدل‌های پایینی در امتحانات نهایی کسب می‌کنند بلکه محصلان دو رشته علوم تجربی و ریاضی نیز در سال‌های اخیر عملکردی قابل قبول نداشته‌اند که گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس و اطلاعاتی که اختصاصا در اختیار جام‌جم گذاشته شده این معضل را تایید می‌کند. براساس این اطلاعات، میانگین نمرات کتبی دانش‌آموزان سال آخری در خرداد۹۸ برای دانش‌آموزان رشته‌ریاضی ۱۳.۲۸ و برای دانش‌آموزان رشته تجربی ۱۳.۷۷ بوده درحالی که میانگین نمرات در خرداد۹۶ به ترتیب ۱۳.۲۳ و ۱۳.۵۱ بوده که ضعفی ملی و چالشی ریشه‌دار را به نمایش می‌گذارد. در این سال‌ها البته دانش‌آموزان رشته علوم انسانی در امتحانات نهایی عملکرد ضعیف‌تری داشته‌اند، چراکه میانگین نمرات آنها در خرداد ۹۸ بهتر از ۱۰.۷۶ و در خرداد ۹۶ بهتر از ۱۱.۳۲ نبوده است.
افت نمره؛ چرا؟
در سال‌های گذشته که کنکور همه وقت دانش‌آموزان سال آخری را می‌گرفت و سوابق تحصیلی هیچ تاثیری در نتیجه کنکور نداشت، گفته می‌شد که کنکور زده شدن دانش‌آموزان باعث عملکرد ضعیف آنها در امتحانات نهایی می‌شود اما اکنون که سوابق تحصیلی در کنکور لحاظ می‌شود و دروس مدرسه اهمیت ویژه یافته‌اند، کسب نتایج ضعیف در امتحانات نهایی را فقط نمی‌توان از دریچه کنکور تحلیل کرد. محمد صادق عبداللهی، کارشناس آموزش و پرورش در مرکز پژوهش‌های مجلس براین باور است و به جام‌جم می‌گوید:«مشکل کمبود معلم و کمبود معلمان باکیفیت در آموزش وپرورش جدی است، همچنین شواهد نشان می‌دهد تا یک سوم معلمان، دروسی غیر از مدرک تحصیلی‌شان را تدریس می‌کنند. این درحالی است که تراکم کلاس‌های درس که در شهرستان‌های تهران به ۵۸نفر هم می‌رسد، مزید بر علت است به طوری که در ساعت درسی ۴۵دقیقه‌ای معلم برای هر دانش آموز حتی نمی‌تواند یک دقیقه وقت بگذارد که بدیهی است ترکیب این مشکلات خود را در نمرات امتحانات نهایی نشان می‌دهد.»
فروغ تیموریان، کارشناس مسائل آموزش و پرورش اما در گفت و گو با ما کسب نمرات پایین در امتحانات نهایی توسط دانش‌آموزان رشته انسانی را به‌صورت اختصاصی تحلیل می‌کند و می‌گوید: «در رشته علوم انسانی حجم کتاب‌های درسی زیاد و مطالب بسیار سنگین است در حالی که زمان اختصاص یافته به آنها اندک است به‌طوری که مثلا دانش‌آموز باید کتاب حجیم تاریخ را صرفا دو ساعت در هفته بخواند و معلم نیز فقط فرصت می‌کند کتاب را تدریس کند در حالی که در کنار تدریس باید پرسش‌های کلاسی و آزمون‌ها هم وجود داشته باشد تا منجر به فهم مطالب و در نتیجه کسب نمرات بالا در امتحانات نهایی شود.»
او که معتقد است در همه سال‌های گذشته سعی شده تا رشته علوم انسانی، رشته تحصیلی دانش‌آموزان ضعیف و بی‌انگیزه معرفی شود با ابراز تاسف از این موضوع توضیح می‌دهد که «در سال‌های اخیر دانش‌آموزان زیادی با علاقه و انگیزه این رشته را انتخاب می‌کنند اما وقتی با حجم زیاد مطالب و بعضا ناتوانی معلمان در تدریس مواجه می‌شوند، سرخورده شده و انگیزه‌شان را از دست می‌دهند ولی با این حال مسئولان همچنان کاری برای رفع مشکلات نمی‌کنند.» این کارشناس به تغییرات مداوم کتاب‌های درسی هم اشاره می‌کند و می‌گوید گاهی دانش‌آموز و معلم به صورت همزمان از این تغییرات باخبر می‌شوند، حال آن که معلم برای تدریس کتاب‌های تخصصی در این رشته حتما نیاز به کلاس‌های ضمن خدمت دارد که چون در میان مسئولان فرض بر این است که همه معلمان می‌توانند در رشته علوم انسانی تدریس کنند، نه معلمان متخصص به اندازه کافی به کار گرفته می‌شوند و نه کلاس‌های ضمن خدمت برگزار می‌شود. تیموریان بنابراین معتقد است که نباید همه بار کسب نمرات ضعیف در امتحانات نهایی را به دوش دانش‌آموزان افکند، چراکه ایرادات نظام آموزشی و مهجوریت رشته علوم انسانی است که این نتایج را به بار می‌آورد؛ غافل از این که رشد رشته‌های علوم انسانی است که می‌تواند یک جامعه را متحول کند.
دلایل عملکرد ضعیف دانش‌آموزان در امتحانات نهایی
کمبود معلم و کمبود معلمان باکیفیت و متخصص
ضعف تجهیزات و فضاهای آموزشی
شلوغی کلاس‌های درس و ساعات درسی ناکافی
حجم زیاد کتاب‌های درسی تخصصی
نبود تناسب میان حجم کتاب‌ها و زمان آموزش
فرصت اندک برای تدریس عمیق و فهم مطالب
یک کارشناس روابط بینالملل در گفتگو با جامجمآنلاین مطرح کرد
در گفتگو با جام جم آنلاین مطرح شد
در گفتگو با جام جم آنلاین مطرح شد
در گفتگو با جام جم آنلاین مطرح شد
