جشنواره‌ای به رنگ مستندهای اجتماعی

علاقه‌مندان برای شرکت در جشنواره تلویزیونی مستند تا ۱۵مرداد فرصت دارند آثار خود را به این جشنواره برسانند. آثار رسیده به جشنواره که وارد بخش رقابت شوند، از شهریور ماه و در یک بازه یک تا دو ماه روی آنتن تلویزیون خواهند رفت. البته مسئولان این جشنواره به این نکته هم اشاره کردند که تلاش می‌کنند فضایی خارج از تلویزیون هم برای مستندهای سینمایی اختصاص دهند. در این نشست همچنین از پوستر هفتمین جشنواره تلویزیونی مستند رونمایی و به این نکته اشاره شد که بیشتر مستندهای دوره‌های قبل، در حوزه اجتماعی بوده است. گزارش پیش رو، روایت جام‌جم از صحبت‌های مسئولان این جشنواره و جزئیات دوره هفتم آن است.

حالا باید گفت جشنواره تلویزیونی مستند وارد هفتمین سال خود و بلوغ نزدیک‌تر شده است. آن طور که مسئولان این جشنواره می‌گویند، شش دوره قبلی پایش و بخش‌هایی هم به مرور به آن اضافه شده است. نشست خبری هفتمین جشنواره تلویزیونی مستند روز گذشته برگزار شد تا شاهدی بر گزارش کوتاهی از شش سال قبل و جزئیات دوره هفتم باشد. یاسر فریادرس، قائم‌مقام شبکه مستند در همین رابطه و در پاسخ به جام‌جم و در خصوص پایش شش دوره گذشته این جشنواره، عنوان کرد: اکثر مستندهای ارسال شده به این جشنواره، اجتماعی بودند و با این‌که این حوزه اهمیت بسیاری دارد، تلاش کردیم هیچ جهت‌دهی از طرف ما به مستندسازان صورت نگیرد. تنوع ژانر برای ما بسیار اهمیت دارد و معتقدیم مخاطب دوست ندارد به صورت مداوم فقط یک موضوع یا قالب را تماشا کند.
وی همچنین در خصوص دلیل پرداخت حق تالیف به برگزیدگان بخش مستندنگاری هم گفت: این حق تالیف برای این است که آثار نوشتاری در اختیار مستندسازان قرار گیرد. ما سوژه‌های بکری داشتیم که به مستندسازان ارائه کردیم تا بحران متن در مستند را به گونه‌ای حل کنیم. قلم افرادی که در بخش مستندنگاری حضور پیدا می‌کنند، قوی است و به نویسندگی مستند کمک بسیاری می‌کند. در نظر داریم بیشتر از قبل از قلم آنها برای تولید مستندها بهره ببریم.
مهدی میرتیموری، دبیر اجرایی جشنواره تلویزیونی مستند هم درخصوص این پایش به جام‌جم گفت: ما با افتخار می‌گوییم که تنها جشنواره‌ای در ایران هستیم که همه حوزه‌ها را پوشش می‌دهد و چیزی نبوده که از قلم بیندازیم. قالب‌های متنوع عکس، فیلم، مجموعه مستند و مستندنگاری، شاهدی بر این مدعاست. البته مسیری که طی این مدت طی کردیم، مسیری پر فراز و نشیب است که ابتدای آن تنها با قالب فیلم بود و بعد دیگر موارد را اضافه کردیم. ما هر سال این پایش را روی آثار ارسالی داشتیم. طبیعی است که بیشترین آثار رسیده در حوزه اجتماعی و بعد از آن محیط‌زیست و حیات‌وحش هم جزو موضوع‌های پرتکرار بوده‌اند. مستندسازان خودشان بارها گفته‌اند که افتخار می‌کنند آثارشان وارد این جشنواره شود. در شش دوره قبل، بخش قابل توجهی از جشنواره مربوط به حیات وحش و محیط‌زیست بوده. ما به لحاظ جغرافیایی هم اکثر مستندسازان کشور را داریم و در کنار آن، از کشورهای دیگر هم آثاری به جشنواره می‌رسد.

هفتمین دوره از یک جشنواره پرمخاطب
یاسر فریادرس، قائم‌مقام شبکه مستند در این نشست، جزئیات بیشتری درباره دوره هفتم جشنواره ارائه کرد و گفت: امسال هفتمین دوره جشنواره تلویزیونی مستند را شروع کردیم که از امروز و با انتشار فراخوان به صورت رسمی کلید می‌خورد. به جرات می‌توانم بگویم این جشنواره پر‌مخاطب‌ترین جشنواره در کشور است و به دلیل پخش آن از تلویزیون، مخاطبان بسیاری دارد. وی در خصوص بخش‌های مختلف جشنواره در دوره هفتم هم گفت: امسال برای دومین دوره پیاپی، بخش مجموعه مستند را داریم و مثل سال قبل، اختتامیه را در یک شهرستان برگزار خواهیم کرد. مثل سال‌های قبل، در کنار خودمان برخی حامیان مالی را داریم که سازمان سینمایی سوره، شرکت ملی نفت و مرکز هنری رسانه‌ای نهضت و معاون امور اجتماعی و فرهنگی اداره کل فرهنگی شهرداری تهران از جمله این حامیان هستند. گرچه ممکن است جوایز مادی چشمگیر نباشد اما آن را بیشتر کردیم که انگیزه‌ای برای مستندسازان باشد. برخی از مستندها در جشنواره‌های دیگر هم حضور داشتند و رتبه گرفتند اما باز هم برای‌شان مهم بود که در این جشنواره شرکت کنند که دلیلش پخش مستند از تلویزیون بود. فریادرس درباره آثار رسیده به جشنواره تصریح کرد: فراخوان را به تازگی منتشر کردیم اما سال قبل حدود ۶۰۰ اثر به جشنواره رسیده بود که بسته به نوع آثار، تعداد متفاوتی را داشتیم. انتخاب این آثار هم بسته به نظر هیات داوران داشته است.

جزئیاتی از اختتامیه
وی درباره حضور مستندهای تلویزیونی در جشنواره‌های دیگر این طور بیان کرد: هیات انتخاب ما به جشنواره‌های دیگر نگاه نمی‌کند و آثاری که کیفیت دارند، در جشنواره تلویزیونی مستند هم حضور دارند. به طور کلی ما در چرخه پخش، جزو آخرین حلقه هستیم که مستندهای فوق در تلویزیون پخش می‌شود. به نظرم نمی‌توان گفت فرصت در اختیار مستندهای دیگر قرار نمی‌گیرد. درباره اختتامیه هم مثل سال قبل در تلاش هستیم تا حتما آن را در یک شهرستان برگزار کنیم. احتمال دارد که در شیراز، تبریز یا آبادان باشد. در عین حال اگر شرکت ملی نفت کمک کند، جایی مثل خارک را هم در نظر داریم. در مجموع هنوز مکان اختتامیه قطعی نیست. هر سال در اختتامیه بحث بزرگداشت از یک چهره را داریم که برای امسال هنوز مشخص نیست اما قطعا آن را خواهیم داشت.
فریادرس عنوان کرد: معمولا مستندهای حیات وحش در جشنواره‌های داخلی خیلی مورد استقبال قرار نمی‌گیرد و تلاش کردیم در این جشنواره، به صورت ویژه از آن حمایت کنیم، چون این نوع مستند برای تولید، سختی‌های خاصی دارد. شاید این گونه مستند در کشورهای دیگر خیلی متفاوت باشد، ولی در داخل کشورمان شاهد هستیم که به یک فرم جدید رسیده‌اند که در دنیا هم ستایش شده است. ما سال قبل، دید ویژه‌تری به این گونه مستند داشتیم که در کنار آن کیفیت هم برای‌مان مهم بود. وی با اشاره به دو برابر شدن حق پخش در دوره فعلی جشنواره تلویزیونی مستند، درباره کیفیت آثار هم گفت: در هر جشنواره‌ای میزان کیفیت را هیات انتخاب و هیات داوران مشخص می‌کنند و آنها می‌گویند که چه آثاری کیفیت لازم را دارد. هیات داوران این مساله را تاکید دارند که بهترین‌های سینمای مستند در جشنواره تلویزیونی مستند حضور دارند. ما هم مدعی هستیم جشنواره به لحاظ کیفیت، وضعیت خوبی دارد. به طور قطع این سال‌ها به واسطه هیات انتخابی که داشتیم، حتما کیفیت خوبی داشته است.

بودجه اختصاصی برای جوایز نداریم
میرتیموری، دبیر اجرایی جشنواره تلویزیونی مستند در این نشست‌ با اشاره به این‌که جشنواره تلویزیونی مستند بودجه اختصاصی ندارد، گفت: ما بودجه مستقلی برای این جشنواره نداریم و کارها طبق روند تولید در شبکه جلو می‌رود. تلاش کردیم ارائه جوایز بدون تاخیر باشد. وی در خصوص پخش اثر در تلویزیون هم به این نکته اشاره کرد که بسته به آثاری که ارسال شده و کیفیت‌شان، از تلویزیون پخش خواهد شد. هرچند به گفته او، موضوعاتی مثل دفاع مقدس در اولویت است اما باز هم به کیفیت اثر توجه می‌شود.
فریادرس هم در خصوص برخی تاخیرهای صورت گرفته برای اختصاص جوایز برگزیدگان تصریح کرد: جوایز معمولا تاخیر نداشته است. البته بخشی به دلیل مشکلات مالی که ممکن است شبکه داشته باشد، انکارناپذیر است. تلاش می‌کنیم بخشی از آن را با آوردن مشارکت‌ و حمایت حل کنیم.