محیط‌های آموزشی در مدار حجاب و عفاف

حجاب و عفاف در کشورمان نه‌فقط حکمی الهی که مطالبه‌ای مردمی است و قاطبه بانوان کشورمان خود را ملزم به رعایت آن می‌دانند. در کنار این مسأله، حجاب در ایران از همان سال‌های نخست بعد از انقلاب با مطالبه و پیگیری آحاد مردم و به‌ویژه جامعه بانوان، لباس قانون بر تن کرد و سال‌هاست این قانون در کشور رعایت می‌شود.

 رعایت قانون عفاف و حجاب به‌ویژه در اماکن عمومی ضرورتی انکارناپذیر است و دانش‌آموزان، اساتید و دانشجویان موظف هستند مسأله حجاب را در مدارس و دانشگاه‌ها رعایت کنند. بر همین اساس طی روز‌های اخیر وزارت بهداشت، وزارت علوم و وزارت آموزش‌وپرورش در بیانیه‌های جداگانه‌ای با تاکید بر مسأله حجاب و قدردانی از قاطبه دانش‌آموزان و دانشجویانی که این حکم الهی و قانونی را رعایت می‌کنند، اعلام کردند از ارائه خدمات به افرادی که خود را ملزم به رعایت قانون حجاب نمی‌دانند، معذورند.

با پیروزی انقلاب اسلامی، مصوبات شورای انقلاب در جهت گسترش پوشش اسلامی، به‌خصوص برای کارکنان دولت اعلام شد و تاکنون قوانین و آیین‌نامه‌های متعددی در این زمینه به تصویب رسیده است. نخستین قانونی که در خصوص پوشش زنان در کشور به تصویب رسید، ماده ۲۰۱ قانون تعزیرات مصوب سال ۱۳۶۲ بود. در این قانون آمده بود: «زنانی که بدون حجاب شرعی در معابر و انظار عمومی ظاهر شوند، به تعزیر تا ۷۴ ضربه شلاق محکوم خواهند شد.»
براساس این قانون، زنانی که در جمهوری اسلامی ایران هستند، اعم از ایرانی و خارجی، مسلمان و غیرمسلمان، مکلف به رعایت حجاب شرعی در انظار عمومی و معابر شده‌اند.
مهم‌ترین قانونی که بی حجابی را جرم دانسته و به آن پرداخته، ماده ۶۳۸ قانون مجازات اسلامی مصوب سال ۱۳۷۵ است. به موجب این ماده: «هرکس علنا در انظار و اماکن عمومی و معابر، تظاهر به عمل حرامی کند، علاوه بر کیفر عمل، به حبس از ۱۰ روز تا دو ماه یا تا ۷۴ ضربه شلاق محکوم می‌گردد و درصورتی‌که مرتکب عملی شود که نفس آن عمل، دارای کیفر نیست، ولی عفت عمومی را جریحه‌دار کند، فقط به حبس از ۱۰روز تا دو ماه یا تا ۷۴ ضربه شلاق محکوم خواهد شد.»
در کنار این قوانین سلبی، اما قانون‌گذار به حجاب نگاه ایجابی هم داشته و اصول و مبانی روش‌های اجرایی گسترش فرهنگ عفاف مصوب ۱۳۷۶ و راهبرد‌های گسترش فرهنگ عفاف مصوب ۱۳۸۴ و آیین‌نامه راهکار‌های اجرایی گسترش عفاف و حجاب مصوب ۱۳۸۴ از مهم‌ترین این قوانین و آیین‌نامه‌هایی است. مصوبه ۴۲۷ شورای عالی انقلاب فرهنگی یکی از کامل‌ترین مصوباتی است که به مقوله عفاف و حجاب پرداخته است. این مصوبه، تکالیف ۲۶ دستگاه را در حوزه عفاف و حجاب معین کرده و برای گسترش فرهنگ حجاب و عفاف، ۳۰۰راهکار ارائه داده است که هرکدام از این ۲۶ دستگاه به تناسب نقشی که در نهادینه‌کردن فرهنگ حجاب و عفاف دارند، موظف به اجرای تعدادی از بند‌های این مصوبه هستند.

قدردانی از دانش‌آموزان محجبه
روز گذشته وزارت آموزش‌وپرورش با صدور بیانیه‌ای در خصوص حجاب و عفاف، ضمن قدردانی از قاطبه دانش‌آموزان و خانواده‌های فهیم و عزیز به جهت رعایت ارزش‌ها و قوانین و مقررات پوشش در همه اماکن آموزشگاهی، یادآور شد: «آموزش‌وپرورش همواره به‌دنبال ایجاد فضای امن و مناسب تربیتی بوده تا دانش‌آموزان در یک محیط بانشاط و سالم ضمن ارتقای سواد و تجربه فردی و اجتماعی، در موقعیت‌های ویژه تربیتی قرار بگیرند و فردای جامعه ایران اسلامی را از انسان‌های شریف و تربیت‌یافته در مکتب متعالی اسلام برخوردار سازند. ازاین‌رو براساس قوانین و مقررات از ارائه خدمات آموزشی به معدود دانش‌آموزانی که قوانین و مقررات پوششی در مدارس را رعایت نکنند، معذور خواهد بود.»
در این بیانیه با اذعان به نقش اثرگذار آموزش‌وپرورش در باورمندی دانش‌آموزان به مسأله حجاب آمده است: «به‌طور خاص در موضوع عفاف و حجاب خانواده و مدرسه مهم‌ترین عامل در آشنایی و باورمند کردن دانش‌آموزان هستند، اما رسانه‌های جمعی و بسیاری از دستگاه‌های دیگر برای به‌ثمرنشاندن زحمات خانواده و مدرسه در این موضوع نقش مؤثری دارند و نباید از تأثیرپذیری دانش‌آموزان از اشخاص محبوب که بعضا نقش الگویی در ذهن دانش‌آموزان دارند غفلت کرد و لازم است همه عوامل مؤثر در تربیت کودکان‌ونوجوانان همپای نهاد خانواده و مدرسه حرکت کنند و تضادی نداشته باشند.
بر همین اساس وزارت آموزش‌وپرورش با نگاهی آینده‌نگرانه با برنامه‌ریزی در محور‌های تربیتی و فرهنگی، مأموریت‌های خود را مشخص و با تلاش همه همکاران محترم و خانواده‌های گرانقدر به انجام کامل وظایف خود همت گمارده است و از دستگاه‌های مختلف کشور هم می‌خواهد که در این امر خطیر، نظام تعلیم و تربیت را یاری نمایند.»

ارائه خدمت به شرط رعایت قانون
وزارت علوم، تحقیقات و فناوری هم با صدور اطلاعیه‌ای اعلام کرد: به دانشجویانی که حجاب را رعایت نکنند خدمات ارائه نمی‌شود. در اطلاعیه وزارت علوم آمده است: «ضمن تبریک آغاز سال جدید و آرزوی قبولی طاعات و عبادات خانواده فهیم، فرهیخته و فرزانه دانشگاهی و تشکر از قاطبه دانشجویان عزیزی که با رعایت قانون در حوزه پوشش و حفظ شئونات دانشجویی، ارزش عفاف و حجاب را در محیط دانشگاه وظیفه خویش دانسته و از این طریق حریم علم‌آموزی و یادگیری دانشگاه را بیش از پیش ارج می‌نهند، اعلام می‌دارد که کلیه دانشگاه‌ها و مراکز آموزش‌عالی تحت نظر وزارت علوم، تحقیقات و فناوری از ارائه خدمات آموزشی، رفاهی و... به معدود دانشجویانی که قوانین و مقررات دانشگاه‌ها در این خصوص را رعایت نکنند، معذور خواهند بود.»
محمدمهدی طهرانچی، رئیس دانشگاه آزاد اسلامی نیز در اطلاعیه‌ای گفته است: «همه ما نسبت به سلامت محیط دانشگاه و تضمین کیفیت آموزش و عمق‌بخشی به آن مسئولیم و این امر جز در سایه حفظ و ارتقای آراستگی و شئون رفتاری در محیط علمی دانشگاه و مقابله با رفتار‌های ناهنجار که ازجمله آن‌ها کشف حجاب و... است محقق نمی‌شود. این مطالبه اکثریت قاطع دانشجویانی است که برای تحصیل به دانشگاه آمدند و برای این منظور هزینه می‌کنند.»
به‌گفته طهرانچی: «در کنار تبیین و تقدم اقدامات ایجابی معرفتی و تشویقی بر اقدامات بازدارنده در حوزه آموزش‌ها و تربیت اجتماعی، با توجه به ضرورت حفظ حقوق کلیه دانشجویان در امر یادگیری در محیط کلاس و دانشگاه با هدف حفظ و ارتقای امنیت روانی و افزایش بهره‌وری و کیفیت یادگیری، نهاد‌های ذی‌ربط در دانشگاه موظف به جلوگیری از اقدامات بازدارنده و مخل یادگیری دانشجویان مانند تبرج، رفتار مخالف شأن کلاس و دانشگاه و حاضر شدن دانشجو با پوشش نامناسب و نابسامانی‌های رفتاری که برهم‌زننده فضای سالم و مانع ایجاد محیط امن برای همه افراد در یادگیری علم هستند و در جهت حفظ حقوق عموم دانشجویان به وظایف خود عمل خواهند کرد.»
عباس شیراوژن، معاون فرهنگی و دانشجویی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی در پیامی خطاب به دانشجویان دانشگاه‌های علوم پزشکی، از قاطبه دانشجویانی که نسبت به رسالت علمی و فرهنگی خود اهتمام دارند و خود را ملزم به رعایت پوشش قانونی و حرفه‌ای می‌دانند، سپاسگزاری و تصریح کرده است که مراکز آموزشی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی از ارائه خدمات به معدود دانشجویان فاقد حجاب اسلامی، معذور خواهد بود.