مستندساز انقلابی، سکاندار سیما فیلم ‌شد

کارنامه نقویان پر از آثار مختلف است، آثاری که هرکدام رنگ و لعاب ویژه خود را دارد و توانسته با آثاری که می‌سازد به مخاطبان آگاهی هم بدهد و صرفا آنها با تماشای آثارش سرگرم نشوند.

از دیگر ویژگی‌های متمایز مهدی نقویان ساخت مستندهای تاثیرگذار از برهه‌های مختلف تاریخ ایران است. اکنون این مستندساز انقلابی که مدیریت موسسه فرهنگی ــ هنری اندیشه شهیدآوینی را به‌عهده داشت با حکم محسن برمهانی، معاونت سیما به سمت رئیس مرکز سیمافیلم منصوب شد.

معاون سیما، ارتقای کیفی، محتوایی و کمی آثار نمایشی و مجموعه‌های داستانی رسانه‌ملی را ماموریت مهم او برشمرده و خطاب به نقویان تاکید کرده برنامه‌ریزی برای تحول در سازماندهی تولید داشته باشد. در این گزارش مروری بر آثار ساخته شده او داریم.

به گزارش جام‌جم، در سال‌های اخیر شاهدیم که شبکه‌ های معاند، واقعیت‌های تاریخی را به‌صورت وارونه به مخاطبان انتقال می‌دهند و محمدرضا پهلوی را از یک دیکتاتور بزرگ به یک فرد دموکرات بین مردم به‌خصوص نسل جوانان تبدیل کرده‌اند اما مهدی نقویان با ساخت مستندهای اثرگذار نشان داده این موضوعات نهفقط صحت ندارد، بلکه او تلاش کرده با ساخت مستندهایی همچون ارثیه پدری، در برابر توفان و... نشان دهد که چنین ماجرایی برگرفته از بازی‌های شبکه‌های معاند است که می‌خواهند ذهن نسل جوان را گمراه کنند.

نگاه جدی به مخاطبان

در واقع نقویان سعی کرده حرف‌هایش را در آثار با سند و مدرک بگوید تا بتواند با آثار جدی، مخاطب را درگیر کند و به او بگوید که واقعیات چیست به همین دلیل وقتی بیننده‌ای مستندهای او را می‌بیند متوجه می‌شود که صرفا کارهای سطحی انجام نداده و همیشه به‌دنبال کارهای جدی بوده است. به همین دلیل آثارش با اقبال گسترده مردمی رو‌به‌رو شده است. او وقتی مستند ارثیه پدری را درباره دوره محمدرضا پهلوی ساخت از این موضوع گلایه داشت که چرا مستندسازان کارهای جدی کمی درباره این مقطع تاریخی انجام داده‌اند و اگر هم کاری انجام شده، بسیار سطحی بوده است لذا این مستندساز همیشه درپی این بوده تا در آثاری که می‌سازد پاسخگوی سؤالات نسل جوان باشد و بتواند توقع مخاطبان را برآورد کند.

او با مستند «ارثیه پدری» در مدت زمان ۱۲۰دقیقه به موضوع دوران زندگی محمدرضا پهلوی، از زمان رسیدن به قدرت تا زمان مرگ او در قاهره پرداخته و این مستند در ۱۵فصل روایت می‌شود، به‌صورتی‌که هر مقطع از زندگی او در سکانسی جداگانه آورده شده است.

یکی دیگر از آثار نقویان مستندی به نام برادران است که صاحب بیشترین جایزه از جشنواره مردمی فیلم «عمار» در اواسط دهه۹۰ شد. این اثر درباره جریان فتنه ۸۸ بود که در دوره ششم جشنواره فیلم عمار شرکت کرد، اثری مستند که از شبکه سوم سیما هم پخش شد. نقویان، کارگردان در این اثر سراغ جریانات و اتفاقات مختلفی در ایران و منطقه رفت و به چگونگی شکل‌گیری نیروهای حزب‌ا... لبنان تا جنگ‌های منطقه‌ای پرداخت. اثری که از یک عکس شروع شد و انبوهی شایعه و منجر به ارتباط زنجیره‌واری از اتفاقات در دل روایتی داستانی شد تا در نهایت یادآور مردان بزرگی از دیار عشق شد.
    
پرکارترین مستندساز حوادث سیاسی

«خارج از دید» هم مجموعه مستندی است که به ریشه‌ها و منشأهای بسیاری از فعل‌و‌انفعالات سیاسی کشور در سال ۸۸ می‌پردازد. این مستند به کارگردانی مهدی نقویان ساخته شده است. در واقع او را می‌توان پرکارترین مستندساز درباره حوادث سیاسی در ایران دانست. او همچنین جایزه ویژه هشتمین جشنواره عمار را از دست مادر یک شهید دریافت کرد.

از دیگر مستندهای تاثیرگذار نقویان می‌توان به مستند بی‌دربار اشاره کرد. این مستند پژوهشی نگاهی به مصاحبه‌هایی که سران رژیم پهلوی با دانشگاه هاروارد داشته‌اند، داشت. این مستند بر اساس مصاحبه‌های صوتی سران رژیم پهلوی در مصاحبه با دانشگاه هاروارد استخراج شده و فساد و آشفتگی دربار پهلوی در ایام منتهی به انقلاب اسلامی را روایت می‌کند. در مجموع می‌توان گفت نقویان به فرم خاصی از روایت مستند رسیده است که تاثیر ادبیات داستانی با ساختار کارهایش است. گفت‌وگوهای پشت میزی و متعدد به هیچ‌وجه در مستندهای نقویان جایی ندارد. حضور تصاویر آرشیوی دیده نشده و ناب، یکی از مزیت‌های مستندهای اوست که بر جذابیت کارهایش افزوده است. همچنین اوایل دی ماه هم تازه‌ترین ساخته نقویان با نام به بهانه آزادی از شبکه سه پخش شد. این اثر، کنکاشی در زوایای پنهان رخدادها و ناآرامی‌های کشور بود. این مستند روایتی از آنچه در کشور اتفاق افتاد و با عنوان «اتفاقی که می‌خواست اسم رمزی باشد...» بود.

نقویان نه‌فقط در ساخت مستند توانست اتفاقات تازه‌ای را رقم‌بزند، بلکه زمانی که سکانداری موسسه فرهنگی ــ هنری اندیشه شهید آوینی را به‌عهده گرفت، خط تولید سریال‌های جذاب را در این موسسه راه انداخت تا بتواند با آثار شاخص نگاه مخاطبان را جلب کند. از سریال‌هایی که در دوره مسئولیت او رقم خورده، می‌توان به سریال محرمانه اشاره کرد که درباره تولید واکسن کرونا و مشاغل دانش‌بنیان و موانع دشمن برای پیشرفت علمی ایران است. این سریال علمی است اما زاویه دید امنیتی هم دارد. این سریال پربازیگر به کارگردانی محمود معظمی و تهیه‌کنندگی سیدرامین موسوی ملکی تولید می‌شود. همچنین مینی‌سریال ترور که درخصوص ترور شهید سلیمانی است از دیگر اقدامات او در موسسه آوینی است.

تولید سریال «سرباز کوچک امام» براساس کتاب منتشر شده به همین نام از دیگر آثار اوست. کتابی که حضرت آقا بر آن تقریظ نوشته و تاکید داشتند کاری در این خصوص تولید شود. این کتاب سرگذشت نوجوان رزمنده‌ای به نام مهدی طحانیان است که به اسارت بعثی‌ها درآمده بود و مصاحبه معروفی با خبرنگار خارجی درباره حجاب انجام داد. این سریال هم در مرحله بازنویسی فیلمنامه است. همچنین از دیگر اقدامات نقویان در موسسه شهیدآوینی، تولید سریال لاجوردی، رویان، فصل سوم گاندو و ... است.

اکنون مهدی نقویان با حکم معاون سیما به سمت رئیس مرکز سیمافیلم منصوب شد. معاون سیما ارتقای کیفی، محتوایی و کمی آثار نمایشی و مجموعه‌های داستانی رسانه‌ملی را ماموریت مهم رئیس جدید مرکز سیما فیلم برشمرده و خطاب به نقویان تاکید کرده است: برنامه‌ریزی برای تحول در سازماندهی تولید و به‌کارگیری سازوکارهای موثر برای استفاده حداکثری از سرمایه‌ها و استعداد‌های موجود در عرصه هنرهای نمایشی و جلوگیری از انحصار، کاهش بروکراسی‌های غیرلازم و افزایش کیفیت ساخت مجموعه‌های داستانی متناسب با راهبردهای مصرح در سند تحول، هماهنگی کامل با دفتر فیلمنامه رسانه‌ملی در جهت هم‌افزایی راهبردی و عملیاتی، قانونمند کردن نظارت منطقی و موثر بر تولید در ابعاد مالی، نیروی انسانی، محتوایی و ...در بازه زمانى مشخص پیگیرى شود. اکنون باید به انتظار بنشینیم تا ببینیم این مدیر انقلابی به رخدادهای تازه‌ای در سیما فیلم منجر خواهد شد.

تاریخ از دریچه دوربین نقویان

مهدی نقویان در قامت تهیه‌کننده و کارگردان و پیش از مسئولیتش به‌عنوان مدیرعامل موسسه فرهنگی ــ هنری اندیشه شهید آوینی، فیلم‌های مستند زیادی را کارگردانی و تهیه کرده است که از شبکه‌های مختلف سیما روی آنتن رفتند. این مستندها غالبا نگاهی به تاریخ معاصر و شخصیت‌های تاثیرگذار انقلابی دارند و البته از موضوعات حساس و کمترپرداخته‌شده‌ای برخوردارند. برخی از آثار نقویان را در ادامه مرور کردیم.

قابی از تاریخ شفاهی ایران

یکی از مستندهای مهدی نقویان در قامت کارگردان «بی‌دربار» است که در هفت قسمت ۲۵ ــ ۲۰ دقیقه‌ای از ۱۲ بهمن ۱۴۰۰ روی آنتن شبکه یک سیما رفت و بازپخش آن از شبکه افق سیما بود. این مستند گزیده‌ای از صوت‌های مصاحبه با تعدادی از سران رژیم پهلوی در اوایل دهه ۶۰ است که با نام «تاریخ شفاهی ایران» با همکاری دانشگاه هاروارد گردآوری شده است.

خاطرات رهبری از دفاع مقدس

«در لباس سربازی» نام دیگر مستند نقویان است که روایتی ویژه از حضور رهبر انقلاب در جبهه‌ها از نخستین روزهای آغاز جنگ تحمیلی تا ترور ایشان در تیرماه سال ۶۰ است. در این مستند، برخی تصاویر، فیلم‌ها، اسناد و همچنین خاطرات شفاهی خودگفته‌ آیت‌ا... خامنه‌ای از دوران دفاع‌مقدس برای نخستین بارمنتشر شد.

اهدای خون و جان برای انقلاب

نماآهنگ «بابا خون داد» با آهنگسازی احمدعلی راغب، کارگردانی مهدی نقویان و نویسندگی ابراهیم امینی یک دانش‌آموز را در موقعیت‌هایی از تاریخ معاصر قرار می‌دهد تا دوران مختلف جمهوری اسلامی، از اول انقلاب تا دوران بالندگی‌اش و شهادت دانشمندان هسته‌ای را نظاره کند. همچنین سرود حماسی «بابا خون داد» را کودکان همخوانی می‌کنند.

رمزگشایی حضور حزب‌ا... در ایران

مستند «برادران» به کارگردانی مهدی نقویان به بازخوانی و رمزگشایی خبر جنجالی حضور نیروهای حزب‌ا... لبنان در کنترل شورش‌های پس از انتخابات می‌پردازد. درواقع این مستند در سه اپیزود نگاهی به زندگی شهید مهدی نوروزی، جنجال‌ها پس از انتخابات ریاست‌جمهوری سال ۱۳۸۸ و همچنین دستگیری متهم یک پرونده اقتصادی دارد.

رونمایی از اسناد تاریخی

مستند «روایت‌رهبری» به تهیه‌کنندگی نقویان با استفاده از تصاویر آرشیوی بکر و دیده‌نشده‌ای، ماجرای انتخاب حضرت آیت‌ا... خامنه‌ای به‌عنوان رهبر انقلاب را روایت می‌کند. این مستند از تصاویر آرشیوی دیده‌نشده‌ای از اجلاسیه فوق‌العاده مجلس خبرگان در ۱۴خرداد ۶۸ و مباحثات صورت‌گرفته در این اجلاس، برای نخستین بار رونمایی می‌کند.