اعتراض به مداخله‌هنری

استراتژیست‌های امور جایزه اسکار به نشریه ورایتی گفته‌اند اگر جویلند تا سی‌ام نوامبر (۹آذر) برای یک هفته در فرانسه اکران عمومی شود، قابلیت شرکت در رقابت‌های اسکاری را به‌دست می‌آورد. براساس مقررات آکادمی اسکار، هر فیلمی که بخواهد خودش را نماینده شرکت در رقابت‌های اسکار بهترین فیلم بین‌المللی سال (همان جایزه اسکار بهترین فیلم خارجی سال) بکند، باید تا تاریخ سی‌ام نوامبر حداقل برای یک هفته در سرزمین مادری به نمایش عمومی درآید. متمم این قانون که ظاهرا تا به حال چندان مورد توجه محافل هنری و اجتماعی قرار نگرفته بود، اعلام می‌کند اکران عمومی فیلم‌ها در دیگر کشور‌ها هم می‌تواند به معنی نمایش عمومی آن‌ها در کشور تولیدکننده باشد. در این بند از قوانین آکادمی اسکار تصریح شده که فیلم‌های نامزدشده باید برای یک هفته در کشوری غیر از آمریکا روی پرده سینما‌ها رفته باشند. اکنون استراتژیست‌های اسکاری با عنایت به این بند، سازندگان جویلند را دعوت به اکران عمومی یک هفته‌ای فیلم‌شان در فرانسه کرده‌اند تا قابلیت حضور در بخش بهترین فیلم بین‌المللی را داشته باشد.

اهل فن می‌پرسد به دنبال پخش این خبر، آیا بحث تازه‌ای در بین مقامات پاکستان به راه می‌افتد و آیا مسئولان دولتی در این خصوص موضعگیری می‌کنند یا نه. تا این لحظه هنوز اطلاعی از واکنش دولتمردان این کشور آسیایی در دست نیست و خبری در ارتباط با آن مخابره نشده است. منتقدان و دست‌اندرکاران سینمایی پاکستان هم نظرشان را اعلام نکرده‌اند و معلوم نیست سازندگان جویلند به توصیه استراتژیست‌های اسکاری عمل می‌کنند یا خیر. سایت‌های خبری البته موضع‌گیری‌ها از داخل پاکستان را کمی زود می‌دانند. به گفته آن‌ها خبر نشریه ورایتی تازه منتشر شده و باید حداقل یک روز صبر کرد تا واکنش طرف مقابل را دید و شنید. از نزدیکان به مدیران دولتی فرهنگی در این کشور آسیایی شنیده می‌شود که آن‌ها پیشنهاد استراتژیست‌ها را نوعی مداخله در امور داخلی کشور خود ارزیابی کرده و این کار نوعی نسخه‌پیچی مداخله‌جویانه و دعوت برای دور زدن قانون و انجام اقدامات خودسرانه فراقانونی توسط اهالی صنعت سینمای پاکستان است.
اتفاقی که باعث واکنش از سوی استراتژیست‌های اسکاری و اعلام موضع‌شان شد، اقدام دیروز دولت پاکستان در رابطه با توقیف فیلم جویلند بود که از سوی سازندگانش برای شرکت در رشته بهترین فیلم خارجی مراسم اسکار انتخاب و به آکادمی اسکار معرفی شده بود. دلیل توقیف، محتوای غیراخلاقی و غیرشرعی فیلم اعلام شده که با فرهنگ و سنن مردم پاکستان همخوانی و همراهی ندارد. وزارت اطلاعات و خبرپراکنی پاکستان در بیانیه‌ای اعلام کرد: توقیف جویلند روز ۱۱ نوامبر (۱۵آبان) صورت گرفت و حالا در تاریخ ۱۳نوامبر (۲۲آبان) آن‌را علنی می‌کند. این وزارتخانه در بیانیه خود به این نکته اشاره کرده که شکایت‌هایی علیه این فیلم در سطح عمومی از سوی سازمان‌ها و گروه‌های مختلف اجتماعی و مدنی مطرح شده که روی این نکته تاکید می‌کردند که داستان فیلم با استاندارد‌های اخلاقی و ارزش‌های اجتماعی در پاکستان همخوانی ندارد و در ادامه چنین می‌گوید: «داستان فیلم آشکارا در تناقض با هنجار‌های اخلاقی و نجابتی قرار دارد که در ماده قانونی شماره ۹ سال ۱۹۷۹ کشور تصویب شده است.»
مقامات رسمی پاکستان با توجه به شکایت‌ها و با عنایت به این اصل قانونی، جویلند را فیلمی ارزیابی کرده که مناسب حال تماشاگران کشور نیست و برای همین، هیچ‌یک از سالن‌های سینما در سراسر خاک پاکستان اجازه اکران عمومی آن را ندارند. از آنجا که تمام سالن‌های نمایش فیلم در این کشور آسیایی تحت قانون فعالیت‌های مربوط به پخش و نمایش محصولات سینمایی هستند، احتمال امکان اکران عمومی جویلند در پاکستان به حد صفر رسیده است. به نوشته رسانه‌های داخلی، این فیلم قرار بود از تاریخ ۱۸ نوامبر (۲۷آبان) در پاکستان روی پرده سینما‌ها برود. تلاش رسانه‌های گروهی طی دو روز گذشته برای پیدا کردن سیم صدیق، کارگردان جویلند و تهیه‌کنندگان آن برای مصاحبه در این رابطه به جایی نرسیده است و این در حالی است که هنوز هیچ‌یک از سازندگان و دست‌اندرکاران آن درباره توقیف فیلم اظهارنظری نکرده‌اند.
داستان جویلند در شهر لاهور اتفاق می‌افتد و شخصیت‌محوری آن جوانی به نام حیدر است که در خانواده‌ای متوسط با نام خانوادگی رعنا زندگی می‌کند که سیستم پدرسالارانه برآن حاکم است. وقتی خانواده در انتظار تولد یک فرزند تازه است، حیدر مخفیانه و دور از چشم والدین به یک مرکز نمایش می‌پیوندد که برنامه‌هایی عریان‌گرایانه اجرا می‌کند. نوعدوستی حیدر با یکی از اعضای گروه، خارج از عرف جامعه است و این دوستی همجنس‌خواهانه چیزی نیست که مورد تایید جمع اعضای خانواده رعنا باشد. این در حالی است که این دوستی غیرمتعارف، تاثیراتی شگرف بر تمامی اعضای خانواده رعنا می‌گذارد.
جویلند، نخستین‌بار در یکی از بخش‌های جشنواره کن امسال به نمایش درآمد و همان زمان رسانه‌های پاکستانی با اشاره به داستان و حال و هوای آن، این پرسش را مطرح کردند که چه کسانی مجوز ساخت فیلم را صادر کرده‌اند و آیا از محتوای داستان آن باخبر بوده‌اند یا نه. همچنین این صحبت‌ها شنیده می‌شود که اگر صدیق خودش داوطلبانه از شرکت در رقابت‌های اسکار بهترین فیلم بین‌المللی انصراف دهد، کل ماجرای این پرونده (که می‌رود شکلی جنجالی و حتی جهانی به خود بگیرد) بسته می‌شود. رویداد‌های روز‌های آینده نشان خواهد داد این ماجرا و پرونده قصد حرکت به کدام سو را دارد و جهتگیری‌اش مشخص خواهد شد. / ورایتی

یک موضوع حساسیت‌برانگیز
جویلند اولین ساخته بلند سینمایی کارگردانش صدیق به حساب می‌آید. او مدتی قبل در مصاحبه‌ای با نشریه سینمایی ورایتی از نگرانی، عصبی بودن و اضطرابش نسبت به نوع برخورد تماشاگران پاکستانی با فیلمش صحبت کرده بود.
صدیق در این مصاحبه رسما گفته بود که خودش هم نمی‌داند واکنش تماشاگران پاکستانی نسبت به موضوع حساسیت‌برانگیز داستان فیلمش چه خواهد بود و آن‌ها چه برخوردی با محتوای فیلم خواهند کرد. یکی از موضوعاتی که از سوی برخی رسانه‌ها و منتقدان پاکستانی درباره پیشنهاد استراتژیست‌های اسکاری مطرح شده و مورد توجه قرار گرفته، این است که آن‌ها می‌گویند این استراتژیست‌ها به نوعی در حال خط دهی به سازندگان جویلند و حتی فیلم‌ها و فیلمسازان دیگری هستند که بنا به دلایلی کارهای‌شان در داخل سرزمین مادری با مشکل توقیف روبه‌رو می‌شوند. این نوع خط دهی به یاری سازندگان محصولات توقیف شده می‌آید تا بتوانند در اقدامی فراقانونی، خود و ساخته‌های‌شان را از گزند مشکلی به نام سانسور و توقیف رها کنند و با عنایت به چنین نصایحی برای ساخته‌های‌شان فضای باز و لازم را برای تنفس و ادامه حیات فراهم کنند. پرسشی که از سوی اهل فن مطرح می‌شود این است که آیا مسئولان و مقررات دولتی و رسمی می‌تواند به عنوان مانعی در برابر چنین اقداماتی قرار گیرد یا نه. در این مورد خاص، این پرسش مطرح است که خود سازنده فیلم جویلند تا چه اندازه قصد همکاری یا عدم همکاری با مسئولان اداره سانسور پاکستان را دارد.