مالکیت الکترونیک

 این سندهای مالکیت مجازی، «نشان یکتای دیجیتال» یا به صورت اختصاری NFT نام دارند. NFTها چند سال است که برای خرید و فروش آثار هنری دیجیتالی به‌کار می‌روند، اما قیمت بالای برخی از معاملات اخیر در این حوزه، ازجمله فروش اخیر یک فایل تصویری به قیمت ۶۹ میلیون دلار باعث توجه بیشتر رسانه‌ها شده است.

برای آن‌که بیشتر با این پدیده نسبتا نوظهور، کاربردها و ابعاد مختلف آن بیشتر آشنا شوید با ما همراه باشید.

متفاوت از بقیه

رمزارزها، مثل خیلی چیزهای دیگر در زندگی ما، «تعویض‌پذیر» یا در اصطلاح «مُثُلی» (fungible) هستند. در واقع یک واحد بیت‌ کوین تفاوتی با یک واحد دیگر بیت‌ کوین ندارد و برای شما فرقی ندارد شماره سریال اسکناسی که دریافت می‌کنید چه‌باشد چون ارزش هر اسکناس با صفرهای روی آن تعیین می‌شود اما برخی چیزهای دیگر هم در زندگی ما وجود دارند که از این قاعده پیروی نمی‌کنند و غیرقابل جایگزینی هستند.

برای مثال آثار هنری را در نظر بگیرید که ارزش ذاتی‌شان به منحصر‌به‌فرد بودن آنهاست. ارزش نسخه کپی تهیه شده از این تابلو، هر قدر هم که دقیق و مشابه باشد، باز هم با اصل برابر نیست.

NFT یا non-fungible token یک توکن یا نشان غیرمثلی (یا غیرقابل جایگزینی) و در واقع یک نوع سند دارایی دیجیتال است که مانند رمزارزها روی بلاکچین قرار می‌گیرد.

اما اصلی‌ترین تفاوت آنها با رمزارزها، همین منحصر‌به‌فرد بودن آنهاست. یک NFT بنابر تعریف با هیچ نشان دیگری یکسان نیست و نمی‌توان از آن به‌جای دیگری استفاده کرد و همین به آنها اجازه‌می‌دهد کاربردهای جالبی پیدا کنند. درواقع دامنه کاربردهایی که این فناوری می‌تواند داشته باشد بسیار گسترده است؛ هر چند در حال حاضر فقط چند حالت محدود از آن را شاهد هستیم.

از آثار هنری تا پست‌ های توییتر

یکی از جالب‌ترین و در عین حال، خبرسازترین کاربردهای NFTها، فروش امتیاز مالکیت آثار هنری دیجیتال است.

کلکسیونرهای آثار هنری همیشه پول زیادی بابت خرید آثار نفیس، کم‌نظیر و منحصر‌‌به‌فرد هنرمندان هزینه می‌کنند تا بتوانند بعدا آنها را با قیمت بسیار بیشتری به فروش برسانند.

حالا NFTها این امکان را به مجموعه‌داران چنین آثاری می‌دهند تا بتوانند مالکیت هر اثر هنری دیجیتالی را در بلاکچین به نام خود ثبت کنند.

ثبت‌ شدن مالکیت یک اثر روی بلاک چین در واقع به معنای به رسمیت شناخته شدن مالکیت از سوی تعداد زیادی کاربر شبکه است.

البته باید دقت داشته باشید که این آثار هنری فیزیکی نیستند و حتی در بسیاری از موارد تنها یک نسخه از آنها وجود ندارد. اما در چند ماه اخیر شاهد نوعی هیجان‌زدگی شدید در استقبال از این فناوری و خریدهای عجیب و غریب با قیمت‌های بالا بودیم.

بسیاری از افراد به این حق مالکیت به‌چشم یک سرمایه‌گذاری بلندمدت نگاه می‌کنند و پول‌های کلانی را برای خرید آثاری می‌پردازند که شاید در نگاه اول، ارزش چندانی نداشته باشد! البته این روند خیلی هم جدید نیست و از چند سال پیش آغاز شده اما در هفته‌های اخیر تب و تابش بالا گرفته و به مرکز توجه رسانه‌ها تبدیل شده است.

فروش NFT‌ها به آثار هنری محدود نمی‌شود. بنیانگذار توییتر نیز همین چند هفته پیش اولین توییت خود را به قیمت باورنکردنی ۹/۲ میلیون دلار به فروش رساند. نکته جالب اینجاست که این توییت محتوای خاصی نداشت و صرفا یک تست بود.

با این وجود، یدک کشیدن لقب اولین توییت دنیا موجب شد این توکن برای مشتریان جذاب باشد. این معامله روی پلتفرمی رخ داد که به کاربران توییتر امکان می‌دهد هر کدام از پست‌های خود را به یک توکن تبدیل کنند و آن را به دیگران بفروشند.

اسلحه شخصی شما

اما یکی از جذاب‌ترین کاربردهای NFT‌ها در بازی‌های کامپیوتری است. در بازی‌های کامپیوتری فعلی گیمرها می‌توانند تجهیزات و قابلیت‌های فردی مثل انواع اسلحه، پوشش‌ها یا چیزهای دیگر را خریداری کنند یا با کسب امتیاز به دست آورند اما باید دقت کنید که تمام این تجهیزات و امتیازات در نهایت روی سرورهای شرکت سازنده بازی قرار دارد و خلاصه این‌که مالک واقعی همه اینها، شرکت سازنده بازی است.

اما NFT‌ها می‌توانند این حوزه را کاملا متحول کنند، زیرا مالکیت کامل همه چیزهایی را که به صورت اسمی به بازیکن تعلق دارد به طور واقعی به او می‌دهند. این اطلاعات روی بلاکچین به اسم بازیکن ثبت می‌شود و تنها او مالک آنها خواهد بود.

به این ترتیب، گیمرها حتی می‌توانند از فروش این اقلام به دیگر بازیکنان، درآمد کسب کنند! جالب است بدانید در یک‌سال اخیر دو بازی جدید بر این اساس تولید و در حوزه موبایل عرضه شده‌اند که موفقیت نسبی هم داشته‌اند.

روی دیگر سکه

گفتیم که بخش قابل‌توجهی از جذابیت NFT‌ها، به خرید و فروش آثار هنری دیجیتال اختصاص دارد. اما به‌نظر می‌رسد از NFT‌ها هم مثل آثار هنری فیزیکی گاهی به‌عنوان ابزاری برای پولشویی استفاده می‌شود. در این میان، سطح بالای محرمانگی در شبکه بلاکچین و امکان انجام معامله به صورت ناشناس در آن موجب می‌شود حتی بیشتر از روش‌های سنتی مورد توجه تبهکاران قرار‌گیرد، هرچند نمی‌توان تنها به این دلیل مانع رشد این بازار شد.

NFT مثل هر فناوری دیگری، مزایا و معایبی دارد. با این حال، نگاهی به قابلیت‌هایی که این فناوری می‌تواند در ابعاد مختلف زندگی ما داشته باشد نشان می‌دهد احتمالا در آینده‌ای نزدیک شاهد افزایش گستره کاربردهای این نشان‌ها در دیگر حوزه‌ها نیز خواهیم بود.

صالح سپهری فر - مشاور کسب و کارهای نو / ضمیمه کلیک روزنامه جام جم