لبخند تلخ لب‌ های شکاف‌ خورده

شکاف لب در پسرها و شکاف کام در دخترها شایع‌تر است اما نکته بسیار مهم در درمان این نوع ناهنجاری که به‌طور مستقیم زیبایی و سلامت گفتاری و دهان و دندان کودک را تحت‌تاثیر قرار می‌دهد این است که بیماران مبتلا باید سال‌ها تحت‌نظر یک تیم پزشکی باشند و پروتکل‌های درمانی مختلفی برای آنها اجرایی شود.

نوزادان مبتلا به این نوع اختلال باید در سه ماهگی جراحی شوند و در دو تا چهار سالگی نیز به گفتاردرمانی نیاز دارند.

در شش سالگی نیاز به ارتودنسی و در ۹ سالگی نیز به ترمیم لثه و در مرحله نهایی در ۱۶تا ۱۸سالگی نیاز به بازسازی بینی دارند.

به همین دلیل، درمان این افراد باید به‌صورت تیمی انجام شود. با مشاهده خبری مبنی بر این‌که جراحی بینی در بیمارانی که در کودکی دچار شکاف لب بوده‌اند نیازمند مهارت و تجربه کافی است سبب شد در ارتباط با این نوع ناهنجاری مادرزادی با دکتر حسین ابدالی، فوق‌تخصص جراحی پلاستیک و زیبایی و عضو هیأت‌علمی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان گفت‌وگو کنیم.

شکاف کام و لب چه نوع نقصى است؟

شکاف لب و کام شایع‌ترین ناهنجاری موقع تولد در نوزادان است که ممکن است لب، کام و لثه را به‌صورت جداگانه یا به‌صورت توأم درگیر کند و شیوع آن یک به ۷۰۰ تا یک به ۱۰۰۰در نوزادان متولد شده است و در همه نوزادان امکان ایجاد آن وجود دارد. شکاف کام، شایع‌ترین ناهنجاری مادرزادی چهره(فک و صورت) به‌شمار می‌رود که می‌تواند عوارض خطرناکی به‌همراه داشته باشد بنابراین آگاهی والدین از این عوارض و همچنین اقدامات لازم برای شناسایی این بیماران به‌ویژه در مناطق محروم می‌تواند سلامت بسیاری از کودکان کشور را حفظ کند.

چه نوزادانى با این نقص به‌دنیا مى‌آیند و این‌که آیا لزوما جنبه ژنتیک دارد؟

در کسانی که سابقه فامیلی و خانوادگی داشته باشند شیوع این نوع ناهنجاری بیشتر است. به‌طوری‌که اگر پدر و مادر هر دو مبتلا به شکاف لب و کام باشند، شیوع آن ۱۴تا ۱۵برابر بیشتر می‌شود.
حدود ۳۰تا ۵۰درصد موارد ابتلا به شکاف کام و لب، ژنتیکی بوده و با سندرم‌های متعددی همراه است، ولی در بقیه موارد ممکن است بدون زمینه ژنتیک ایجاد شود؛ چنان‌که علت این بیماری در بیشتر موارد ناشناخته است.

آیا امکان تشخیص این ناهنجاری در دوران جنینى وجود دارد؟

با انجام سونوگرافی در دوران حاملگی می‌توان تعداد زیادی از مبتلایان را تشخیص داد(به‌خصوص بیماران با شکاف لب). سایر آزمایش‌های طی بارداری نیز کمک‌کننده است.

چه عوامل محیطى و سبک‌زندگى در مادر به بروز این نقص در دوران جنینى منجر مى‌شود؟

علاوه بر عوامل ژنتیکی و فامیلی، عوامل محیطی در بروز این ناهنجاری حین تولد موثر است که می‌توان به رژیم غذایی مادر، مصرف داروها، بیماری‌های ویروسی مادر و مصرف الکل و دخانیات در زمان بارداری اشاره کرد.

آیا شکاف کام و لب پس از انجام مراحل فوق به‌طور قطعی درمان می‌شود؟

اگر جراحی به موقع و توسط متخصص با تجربه انجام شود می‌تواند باعث بهبودی نسبتا کامل بیماران شود.

آیا عوارضی پس از درمان جراحی بیماران باقى نمى‌ماند؟

مشکلات عمده این بیماران صحبت‌کردن است که اگر درمان جراحی خوب صورت نگیرد، صحبت‌کردن آنها غیرطبیعی خواهد بود. همچنین مسأله ظاهر و زیبایی این بیماران مهم است که با اعمال جراحی زیبایی توسط همکاران جراحی پلاستیک تا حد زیادی این مشکل نیز رفع می‌شود.

درمان کامل و پیگیرانه این ناهنجاری طی سال‌ها از چه جهاتی اهمیت دارد؟

تشخیص به‌موقع، تحت‌نظر بودن از زمان تشخیص و درمان توسط تیم‌های شکاف لب و کام با محوریت فوق‌تخصص جراح پلاستیک، گفتاردرمانی، ارتودنسی و دندانپزشکی اطفال، جراحی فک، جراحی اطفال و ژنتیک می‌تواند باعث درمان قابل‌قبولی در این بیماران شود. به‌این ترتیب آنها می‌توانند مانند سایر افراد به زندگی طبیعی، تحصیل و موفقیت در کار و فعالیت بپردازند.

درمان مؤثر شکاف کام و لب

از دکتر ابدالی پرسیدم درمان مؤثر این نقص چه زمانى باید صورت بگیرد. وی در پاسخ گفت: پس از تشخیص از همان ابتدا این نوزادان تحت‌نظر تیم درمانی قرار می‌گیرند که این تیم‌ها شامل تخصص‌های مختلف هستند و از آموزش تغذیه شروع می‌شود و عمل جراحی لب در ۳‌ماهگی و جراحی کام در ۹ماهگی و لثه در ۸سالگی و ارتودنسی در یک تا ۱۰ سالگی و عمل زیبایی لب و بینی در ۱۶تا ۱۸سالگی انجام می‌شود. در این مدت، مبتلایان به‌طورمرتب توسط تیم شکاف لب و کام تحت‌نظر هستند.

پونه شیرازی - سلامت / روزنامه جام جم