انواع مهارت های ارتباطی

به گزارش جام جم آنلاین به نقل از andishemehr،

مهارت هاي ارتباطي را به دو دسته مهارتهاي كلامي و مهارت هاي غير كلامي تقسيم مي كنند:

مهارت هاي غير كلامي

در روابط انساني نه تنها آنچه كه گفته و بيان مي شود بلكه حالات غير كلامي نقش و اهميت تعيين كننده اي دارند.به همين دليل يك قسمت مهم ارتباط مربوط به ابعاد غير كلامي ارتباط است. ممكن است اين طور به نظرتان بيايد كه در انسان كه نيروي كلامي رشد زيادي كرده است ، ابعاد غيركلامي نبايد اهميت چنداني داشته باشند . براي دريافتن اهميت اين موضوع به مثال زير دقت كنيد:

• تصور كنيد كه براي كاراداري به كارمندمربوطه مراجعه كرديد و وي بدون اينكه به شما نگاه كند مشغول ورق زدن پرونده هاي ديگري است . د راين شرايط چه احساسي داريد؟ آيا مي توانيد به ادامه گفته هاي خود بپردازيد؟ چه احساسي در شما ايجاد مي شود؟
• تصور كنيد كه براي درمان مشكل خود به پزشك مراجعه كرديد و هنگامي كه ناراحتي خود را بيان مي كنيد،پزشك به صورت شما نگاه نمي كند و مشغول نوشتن مطلبي است. در اين شرايطچه احساسي داريد؟ آيا مي توانيد به ادامه گفته هاي خود بپردازيد؟ چه احساسي در شما ايجاد مي شود؟
•  

معمولا احساسي كه در اين شرايط پيش مي آيد آن است كه فرد مقابل به حرفهاي شما اهميتي نمي دهد. نه تنها به حرفهاي شما اهميتي نمي دهد بلكه اصلا به شما اهميتي نمي دهد.احساس عميق تري كه معمولا در اين شرايط پيش مي آيد اين است كه فرد مقابل احترامي براي شماقائل نيست و در اين شرايط رابطه به خودي خود به طرف سردي و خاموشي پيش ميرود.در اين شرايط معمولا خشم و رنجش احساس شايعي است كه ايجاد مي شود.

همان طور كه مشاهده مي شود فقدان ارتباط غير كلامي در ارتباط هاي نه چندان عميق نيز، مي تواند به احساسات منفي منجر شود. مسلم است كه در ارتباطات عميق تر و پيچيده تر مانند روابط بين زوجين ، چنين مشكلات ارتباطي مي تواند صدمات بيشتر و سنگين تري به همراه داشته باشد.

ارتباطات غيركلامي شامل موارد زير است :

• تماس چشمي مناسب و نگاه كردن به طرف مقابل
•  حالات بدني‌ 
• حالات و ژست هاي صورت
•   گوش كردن فعال 

تماس چشمي مناسب و نگاه كردن به طرف مقابل – اولين قدم در برقراري ارتباط با تماس چشمي شروع مي شود.همانطور كه در مثال هاي بالا مشاهده كرديد،حتي در يك ارتباط موقت و سطحي هم تماس چشمي نقش تعيين كننده اي دارد. نكته مهم آن است كه تماس چشمي و نگاه كردن به سوي مخاطب داراي معني و مفهوم است ودر بسياري از موارد به معني ارزش گذاشتن واهميت دادن به فرد مقابل است و برعكس نگاه نكردن به معني اهميت ندادن به طرف مقابل است كه نهايتا به احساس خشم ،رنجش ،آزردگي و...مي انجامد.

حالات بدني‌- حالات بدني به اندا ه اي د رارتباط نقش دارندكه به آنها زبان بدني گفته مي شود.حالات و حركات بدن مي توانند اطلاعاتي را از احساس ما به طرف مقابل بيان كنند.همچنين ، طرف مقابل در بسياري از موارد ممكن است حالات بدني را به اشتباه تفسير كندكه زمينه سوءتفاهم واختلال در ارتباط را ايجاد مي كند.اين حالات بدني متعدد ومتنوع هستند مانند حركات دست و پا،فرم نشستن , نگاه كردن به ساعت ،به اين طرف و آن طرف چرخيدن ، تغيير و ضعيت هاي ناگهاني ،بازي كردن با اشيا و وسايل كناري ، با دست رو ي ميز يا صندلي ضربه زدن ، مرتب تكان دادن دستها يا پاها،جابه جا شدن در صندلي وغيره . مثال سوء تعبير در مورد حالات بدني آن است كه در يك ميهماني ،ميزباني كه با او  صحبت مي كنيد  مرتبا ساعتش را نگاه كند. از اين حركات و حالات بدني او چه نتيجه اي مي گيريد؟     در اين موارد چه احساسي در شما ايجاد مي شود؟

حالات و ژست هاي صورت ‌ -نه تنها حالات و حركات بدن بلكه حالات و ژست هاي صورت نيز  انقش مهمي در ارتباطات دارند. ژست هايي مانند اخم كردن ،تعجب كردن،لبخند زدن ،تكان دادن سرو...نقش تعيين كننده اي در ارتباطات دارند.تصور كنيد فردي براي درددل كردن به سراغ دوستش آمده و هنگامي كه از ناراحتي هاي خود مي گويد فرد مقابل لبخند زده يا اخم كرده و با حالت سرزنش به او نگاه كند. از اين ژست هاي صورت چه نتيجه اي مي گيريد ؟ چه احساسي د ر شما ايجاد مي شود؟

گوش كردن فعال –يكي ازمهمترين مهارت هاي غير كلامي كه نقش تعيين كننده اي در ارتباطات دارد ،مهارت گوش كردن فعال است .منظور از گوش كردن فعال آن است كه فقط مطالب طرف مقابل رانشنويم همان طور كه صداهاي بي اهميت رامي شنويم بلكه دقت به خرج داده و صحبت هاي فرد مقابل را دنبال نموده و گوش كنيم .تفاوت گوش كردن و شنيدن ، آن است كه در گوش كردن فرد به طورعمدي و عامدانه مطالب طرف مقابل را تعقيب مي كند.درحالي كه در گوش كردن فرد اين دقت وتعمد را ندارد ممكن است به  قسمتي  از مطالب دقت كند وبه پاره اي ديگر بي توجهي كند. اين مهارت مي تواند باعث ايجاد سوء تفاهم هاي زيادي در ارتباط شود.تصوركنيدكه مطلبي را كه فكر مي كنيدمهم وجالب است با ذوق وشوق بيان مي كنيدوناگهان  طرف مقابلتان سوالي ميپرسد كه متوجه مي شويد به مطالب شما گوش نداده است.از اين برخورد چه نتيجه اي مي گيريد؟ چه احساسي در شما ايجاد مي شود؟

علي رغم آن كه اين مهارت ها بسيار ظريف مي باشندولي نقش آنها در ارتباط بسيار مهم است . به خصوص اين مهارتها در روابط بين زوجين نقش و اهميت اساسي دارند وبسياري از آن چه كه در رابطه بين زوجين مشكل وسوء‌ تفاهم  ايجاد مي كند؛ بي اهميتي و بي توجهي به همين اصول ارتباطي ظريف است .

مهارت هاي فرا كلامي

منظور از مهارت هاي فرا كلامي ،اصولي  است كه مربوط به حالت گفتن و بيان مطالب مي باشند مانند لحن گفتار ،بلندي يا كوتاهي صدا ،مكث ،لهجه ،سلاست گفتار ، سرعت گفتاروانعكاس احساسات.

لحن گفتار-زيباترين كلمات وجملات اگر با لحن نامناسبي مانند پرخاش بيان شوند ،بي اثر و بي فايده خواهند بود .در اين شرايط لحن وحالت عاطفي بيان مطالب بيشتر از كلمات تاثير گذار است . به همين دليل، معني كلمات و گفته ها در  فرد مقابل بي اثر خواهد بود ووي به لحن واكنش نشان خواهد داد.علاوه براين ،ضروري است كه لحن گفته ها با موقعيت مورد نظر هماهنگ و متناسب باشد. شايد اين تجربه آشنايي باشدكه فردي لطيفه اي را با لحن جدي و خشك بيان كندو تعجب كند از اينكه چرا اين لطيفه باعث خنده ديگران نمي شود.در مراسم سوگواري  نمي توان با لحن شاد يا عصباني به افراد داغدار تسليت گفت.بنا براين ،سعي كنيد بيان مطالبتان با لحن و احساس مناسب همراه باشد.در غير اين صورت ،طرف مقابل احساس مي كند كه شما تصنعي رفتار مي كنيدومجددا سوءتعبير و سوء تفاهم ايجاد مي شودكه با مشكلات متعدد ديگري همراه است.

بلندي يا كوتاهي صدا – بلندي يا كوتاهي صدا بايد متناسب با موقعيت و شرايط تعامل باشد . صداي بلندتر از معمول ممكن است اين احساس را به مخاطب دهد كه اوعصباني و ناراحت است .صداي كوتاهتراز معمول نيز ممكن است به عنوان شرم ،خجالت و اضطراب گوينده سوء تعبير شود كه به نوبه خود مي توانند باعث سوءتفاهم هاي بعدي شوند.

سلاست گفتار- در برقراري ارتباط مهم است كه طرفين گفتاري سليس و روان داشته باشند. فقدان سلاست در گفتار مانند گفتارهايي سرشار از مكث ،جويده جويده ، نارسا و نامفهوم معمولا به عنوان گفتارهايي ترديد آميز تلقي مي شوند و شنونده ممكن است دچار اين سوءتفاهم و سوءتعبير شود كه فرد يا ترديد دارد ،يا به گفته خود اعتماد ندارد، يا قصد فريب دارد. علاوه براين چنين گفتاري نشان دهنده شرم، خجالت‌، فقدان اعتماد به نفس و تسلط درگوينده است.

 سرعت گفتار- سرعت گفتار بايد متناسب با موقعيت باشد. گفتار سريع معمولا اين احساس رابه مخاطب مي دهد كه طرف مقابل مضطرب و ناآرام است و گفتار كند نيز مي تواند باعث بي حوصلگي در مخاطب شده و انگيزه وي را به گوش دادن فعال مطالب وتعقيب گفته ها كاهش دهد . همين دو وضعيت به نوبه خود باعث سوء تفاهم شده ومشكلات ديگري را ممكن است به همراه آورند.

انعكاس احساسات –يكي ديگر از مهارت هاي فراكلامي مهم انعكاس احساسات است . اين مهارت معمولا دركنار مهارت گوش كردن فعال استفاده مي شود.چنانچه شما بهترين شنونده صحبتهاي طرف مقابلتان هم باشيد اگر نتوانيد احساستان را نشان دهيد ؛مخاطب شما متوجه دقت شما نميشود و باز احتمال دارد كه دچار سوءتفاهم شود.به همين دليل ،ضروري است هنگام صحبت فردمقابل گاه گاه با به كاربردن كلماتي مانند آها ،هوم ومواردي از اين قبيل به صورت عملي دقت ،علاقه و توجه خودرابه صحبت هاي طرف مقابل ابراز كنيد. معمولا همراه روش انعكاس احساسات از حالات مناسب بدن وژست هاي مناسب صورت نيز استفاده مي شود.مجموعه اين شرايط به طرف مقابل نشان مي دهد كه شما به او توجه داريد ،به او احترام مي گذاريد و به صحبت هايش عميقا گوش مي دهيد.