پاییز بوشهر زیبا و جذاب است، درست مثل لهجه مردمان و موسیقی ملاحانش

عامو بوشهر نمیای؟

«عامو بوشهر نمیای؟» همین یک جمله ساده آن‌قدر صمیمی بود که نمی‌شد راهی نشوم. نمی‌شد بمانم توی خانه و خیابان‌های تهران شلوغ را زیر پا بگذارم. چیزی صدایم می‌زد که بروم بوشهر. بروم و پاییز تهران را در بوشهر، بهاری دلچسب ببینم. لحن گرم پدر دوستم اصلا انگار هوای دریا داشت با خودش، نشسته باشی وسط تهران و انگار نسیمی ملایم از دریای جنوب دوان دوان بیاید تا در خانه‌ات را بکوبد و یک‌دفعه ببینی چندان بسته‌ای و راهی شده‌ای. بوشهر خاص است، هر چند شبه‌جزیره نیست، اما حال و روز جغرافیایی‌اش شبیه شبه‌جزیره است. از سه طرف می‌رسد به آب و یک طرف خشکی. اصلا چه چیزی زیباتر از این‌که سه طرف یک شهر برسد به خلیج‌فارس. تازه آن یک طرفش هم که خشکی است را بگیری و بروی، برسی به رشته کوه‌های زاگرس. اینها را قبل از رفتن با خودم مرور می‌کردم و به شکوهی فکر می‌کردم که چشم انتظارم بود. با خودم می‌گفتم: واااای بوشهر چقدر ایران است! هم زاگرس دارد و هم خلیج‌فارس. آن‌قدر هیجان‌زده بودم که حواسم نبود همه جای ایران، چقدر ایران است! وقتی صدای پدر دوستم را که گفته بود «عامو بوشهر نمیای؟» و لهجه زلال و شیرین بوشهری را شنیده بودم، خندیده بودم که حالا هوا چطور است؟ و او جواب داده بود بهار و پاییز بوشهر بی‌نظیر است. من هم راه افتاده بودم و حالا که می‌خواهم زیبایی‌های بوشهر را برایتان بگویم، اول از همه ذهنم می‌رود سراغ لهجه زیبای مردمی، اصلا کلماتشان را می‌توان خاص‌ترین و زیباترین جاذبه گردشگری بوشهر دانست. هر چند بوشهر تجربه قدم زدن در سواحل ماسه‌ای، تماشای معماری‌های جذاب و تجربه طعم‌های تازه است، اما صمیمیت مردمان بوشهر می‌تواند بی‌اینها هم به هر مسافری جان تازه‌ای بدهد.

کد خبر: ۱۲۴۰۹۷۸

لطفا به این سواحل کاری نداشته باشید
وقتی با دوست‌ و پدرش در سواحل ماسه‌ای بوشهر راه می‌رفتیم، خبری از امکانات رنگارنگ دیگر سواحل نبود. وقتی لیلا این را به من گفت، خندیدم و گفتم بگو هیچ وقت کاری با این ساحل نداشته باشند، اصلا همین یک جا را بگذارند برای ما که می‌خواهیم در ساحل بایستیم و شکوه دریا را تماشا کنیم.
ساحل بوشهر پر است از حکایت‌های ملاحانی که رفیق مرغ‌های دریایی‌اند. رفیق ماهی‌های گریخته از تور و در دام صیاد افتاده ها. هر چند که صیدشان فقط هم ماهی نیست. مثلا می‌توانید همین در ساحل ببینید که جانورانی مانند ستاره دریایی، عروس دریایی، اسب دریایی و... هم به تور افتاده‌اند و چون خوراکی نیستند، صیادان آنها را خشک کرده و می‌فروشند. جمع کردن یک کلکسیون از این جانوران ایده جالبی است. البته اگر اهلش باشید، من که نیستم، فقط می‌توانم گوش ماهی جذاب بزرگی بخرم و مثل بچگی‌هایمان بگذارم روی گوشم تا صدای دریا را بشنوم. پدر لیلا که من دیگر آمو صدایش می‌زنم، می‌خندد و می‌گوید تازه آمو اگر بخواهی می‌شود دندان کوسه (البته بچه کوسه) هم اینجا پیدا کرد.
به احتمال زیاد شما هم می‌دانید که یک زمان، نیروهای نظامی انگلیسی در جنوب کشور و به‌خصوص در بوشهر ساکن بوده‌اند. اما می‌دانید چرا لقب «دریایی‌ترین شهر جهان» را به آن داده‌اند؟ چون اگر از روی عرشه کشتی و از فاصله به آن نگاه کنید، به نظر می‌رسد که تا نیمه در آب است و کرانه‌ای دیده نمی‌شود. چرا؟ چون ارتفاع بوشهر نسبت به سطح دریا خیلی پایین است و همین باعث به وجود آمدن چنین صحنه خاصی می‌شود. کل استان در مجموع چیزی حدود ۹۰۰ کیلومتر خط ساحلی دارد.

بریم نخیلات
می‌رویم نخیلات. من و لیلا و دختر خاله و خاله و دیگر فامیل‌هایش. چه کسی گفته هم را نمی‌شناختیم. بوشهری‌ها همه را می‌شناسند، اصلا انگار من دخترخاله‌شان بودم. داشتم می‌گفتم رفتیم نخیلات. «نخیلات» کلمه‌ای است که محلی‌های بوشهر برای نخلستان استفاده می‌کنند. آیا می‌دانستید نخیلات که بخشی از جاذبه‌های گردشگری بوشهر هستند، در جهان کم‌نظیرند؟
شما حساب کنید ۳۹ هزار هکتار جنگل نخل و شش‌میلیون اصله درخت نخل. خرمایی که از این نخیلات به فروش می‌رسد بخش بسیار مهمی از اقتصاد کل استان بوشهر را تامین می‌کند.
اما اهمیت نخیلات بوشهر در اقتصاد خلاصه نمی‌شود. اگر به طبیعت‌گردی و مردم‌شناسی علاقه‌مند باشید، آب همیشه روان میان نخل‌ها، روستاهای درون نخلستان‌ها با معماری و آداب و رسوم منحصر به فردشان و آب و هوایی که با کل مناطق دیدنی بوشهر فرق دارد، حال شما را خوب خواهد کرد.
برای دیدن نخلستان‌ها باید از ساحل و دریا فاصله گرفت و بیشتر در دل استان بوشهر فرو رفت و به مناطق و شهرستان‌هایی مانند وحدتیه، سعدآباد، آب‌پخش، برازجان، دشتستان، دشتی و جم رفت. آنجا هم حس غریبی نداشت و گشت و خندید و زیست.

بوشهر، شهر اولین‌ها
بندر بوشهر در طول تاریخ معمولا در خط مقدم نوسازی و مدرنیته قرار داشته است. چرا؟ دو دلیل اصلی دارد، یکی این‌که بندر بوشهر مرکز استان بوشهر است و دیگری این‌که عمده فعالیت‌های کشتیرانی و بازرگانی در این بندر انجام می‌شود.
حالا چرا می‌گوییم بوشهر شهر اولین‌هاست؟ بندر بوشهر از اولین شهرهای ایران بود که صنعت چاپ سنگی به آن وارد شد و در آن رونق گرفت. همچنین مردم بوشهر از اولین ایرانی‌هایی بودند که با نشریه و مجله آشنا شدند. فرودگاه بوشهر جزو سه فرودگاه قدیمی کشور است و با این‌که در تاریخ صنعت هوانوردی ایران قدمت زیادی دارد، فرودگاهی بدون سانحه بوده است.

بافت قدیمی شهر بوشهر
به دلیل بندری بودن بوشهر، بیشتر تاجران شهر، خانه‌هایشان را نزدیک بندر می‌ساختند و به همین دلیل بافت قدیمی شهر به دریا نزدیک است. بعضی‌ عمارت‌ها دو بخش مسکونی و تجاری داشته‌اند؛ بخشی که اهل منزل سکونت می‌کردند و بخش دیگری به عنوان محل کار و کسب صاحبخانه.
زندگی در مناطقی به گرمی جنوب باعث می‌شود مردم تا جایی که می‌توانند از طبیعت برای خنک شدن استفاده کنند. یکی از این راه‌ها، استفاده از معماری بهینه است. یعنی چه؟ یعنی دیوارها، حجره‌ها، پنجره‌ها و طاقچه‌ خانه‌ها در بافت سنتی بوشهر طوری طراحی شده‌اند که نهایت استفاده را از جریان باد ببرند.
بیشتر بناهای این مناطق دیدنی بوشهر «شناشیر» دارند. خیلی ساده بخواهیم بگوییم، شناشیرها در حقیقت نوعی بالکن‌ چوبی و کرکره‌ای‌ هستند که جلوی پنجره‌ها ساخته می‌شدند و مشرف به حیاط کوچه بوده‌اند. در فصل‌های بهار و تابستان، این شناشیرها پر می‌شوند از گلدان‌های پرگل! اگر به بافت سنتی بوشهر سر زدید، حواستان به درهای چوبی این منطقه نیز باشد. در ساخت این درها از هیچ میخ یا بست فلزی استفاده نشده و دق‌الباب‌های زیبایی دارند. محله‌های دهدشتی، شنبدی، کوتی و بهبهانی چهار محله قدیمی و از مهم‌ترین مناطق بوشهر محسوب می‌شوند. همچنین بهتر است بدانید شناشیر را به صورت «شناشیل» هم می‌گویند.
بوشهر فهرست بالابلندی از جاذبه‌های تاریخی دارد که ریشهر، آب‌انبار قوام، خانه‌ قاضی، عمارت ملک، گور دختر، عمارت دهدشتی، مدرسه گلستان، امام‌زاده عبدالمهین، قبر ژنرال انگلیسی، آرامگاه اصفهانی، معبد خدادریا، کلیسای مسیح مقدس، قلعه هلندی‌ها، کنیسه یهودیان، قبرستان انگلیسی‌ها و عمارت حاج‌ رئیس بخشی از این فهرست جاهای دیدنی بوشهر هستند.

بزرگ‌ترین بندر تاریخی ایران
بندر سیراف که این روزها با اسم بندر طاهری هم شناخته می‌شود، شهری باستانی در بخش مرکزی شهرستان کنگان، بزرگ‌ترین بندر تاریخی ایران است. سیراف همچنین یکی از قدیمی‌ترین بنادر ایران نیز است که در دوره‌های ساسانی و اسلامی پررونق‌ترین بندر کشور بود و روابط تجاری زیادی با روم و یونان در اروپا، ماداگاسکار در آفریقا و حتی کانتون چین در آسیا داشته است. همین غنای تاریخی آن را به یکی از قدیمی‌ترین جاهای دیدنی بوشهر تبدیل کرده است.
معماری شهر باستانی بندر سیراف شبیه معماری روستای ماسوله در شمال کشور است. این بندر در زمان رونقش به آزادی شهره بوده و بیش از 300 هزار نفر جمعیت آن از زرتشتیان، مسیحیان، مانویان، یهودیان، بوداییان و اقوامی همچون رومیان، یونانیان و چینی‌ها با آزادی در کنار هم زندگی می‌کردند.
یکی از زیباترین و بهترین بناهای عمومی سیراف، مسجد جامع آن است که حدود سال ۱۸۸ هجری قمری به جای ویرانه‌های یک دژ ساسانی بنا شده.
یکی دیگر از دیدنی‌های بوشهر در این شهر، عمارتی قدیمی به اسم «عمارت شیخ جبار نصوری» است که به آن قلعه نصوری هم می‌گویند. این عمارت متعلق به خاندان نصوری است و در اوایل دوره قاجاریه ساخته شده. این عمارت که روی تپه‌‌ای بلند و مشرف به دریا ساخته شده، دو حیاط اندرونی و بیرونی و یک‌شاه‌نشین دارد. قدمت بنا حدود ۲۰۰ سال است. آنچه این بنا را از بناهای مشابه متمایز می‌کند، 18تابلوی بسیار زیبا از مجالس شاهنامه‌ فردوسی است که در ایوان غربی آن نقاشی شده ‌است.
تماشای پاییز بوشهر طعم‌ها، رنگ‌ها و زیبایی‌اش در کنار مهربانی و زیبایی مردمانش اتفاق خواص پاییز آن سال بود که می‌شود تا همیشه دوستش داشت و تا همیشه هم میل به تکرارش را.

بازار قدیمی بوشهر ایران
سفره‌ غذایی بوشهر‌ی‌ها به دلیل نزدیکی به دریا و صید ماهی و میگو، با غذاهای دریایی رنگین شده است. آشپزهای بوشهری در طبخ ماهی‌های شوریده، شیر و حلوا، قلیه ماهی و میگو، ماهی سرخ‌کرده، ماهی شکم‌گرفته و ته‌انداز معروف هستند. قیمه بوشهری از غذاهای معروف غیردریایی بوشهر است که در مناسبت‌ها و مراسم خاص نیز پخته می‌شود.

بوشهر زیر ذره‌بین

موسیقی بوشهری
موسیقی بوشهری بسیار غنی است و اشکال گوناگونی دارد. موسیقی بوشهری کمی از موسیقی آفریقا نیز تاثیر گرفته است. شروه، سبالو، خیام‌خوانی، یزله، نِیمببه از فرم‌های مهم موسیقی بوشهری هستند. در سال‌های اخیر نیز گروه‌های موسیقی موفقی مانند کاکوبند و لیان از این شهر پا گرفته‌اند و در سطح کشور مشهور شده‌اند.

دیدنی‌های بوشهر با غذا و سوغاتی
در استان بوشهر بازارهای متفاوتی برای هر نوع سلیقه‌ای پیدا می‌شود. شهرهای گناوه و دیلم بازارهای بزرگی دارند و بسیاری از مردم محلی و گردشگران برای خرید به این شهرها می‌روند. در شهر بوشهر نیز مجتمع تجاری‌ ـ تفریحی زیتون، مراکز خرید ملت، آزادی، بوشهر، لیان و آزادگان در کنار بازارهای سنتی مثل بازار صفا، بازار قدیمی، بازار شهرداری و بازار روز جای خوبی برای خرید هستند.

غذای بوشهری
یکی از دلایلی که محلی‌ها و گردشگران ترجیح می‌دهند از بازار گناوه یا سایر بازارهای نزدیک آن خرید کنند، این است که واردات در این بخش از کشور بیشتر انجام می‌شود و به همین دلیل قیمت اجناس نسبت به چیزی که در بازار بوده پایین‌تر است. البته این را هم نباید فراموش کرد که اگر خوب بگردید و بلد باشید، می‌توانید حتی اجناس اورجینال و خارجی هم پیدا کنید.

بازار قدیمی بوشهر
بازار قدیمی بوشهر که در بافت قدیمی شهر و در محله دهدشتی قرار دارد، بسیار پررفت‌وآمد است و با حدود ۲۵۰ باب مغازه در دوران قاجار ساخته شده است. بازار قدیمی بوشهر در فهرست آثار ملی ایران نیز به ثبت رسیده است.
گلیم و گبه، عبای پشم شتر، گرگوربافی، حصیربافی، نمدمالی، توربافی، تونیره بافی، دولچه، سفال و سرامیک از سوغاتی‌‌های بوشهر است. اگر دوست دارید به جای لباس، سوغاتی‌های خوشمزه بگیرید، انواع خرما، حلوای مسقطی، ارده، حلوا راشی، حلوای سنگک، خارک پخته و رنگینک گزینه‌های خوبی هستند. همچنین اگر اهل غذای دریایی هستید، پیشنهاد می‌کنیم سری هم به بازار ماهی بوشهر در خیابان شهدا بزنید که مطمئنیم دست خالی برنخواهید گشت.