۱۲ نوآوری انقلابی در پزشکی

1. خالکوبی‌های دیجیتال
اگر هنوز از خالکوبی‌های دیجیتال چیزی نشنیده باشید، هیچ جای تعجب نیست. اینها جزو تازه‌ترین ابداعات پزشکی‌اند که از قابلیت‌هایی همچون گرفتن نوار قلب، اندازه‌گیری تعداد تنفس و چک‌کردن قند خون برخوردارند و قادرند نتایج حاصل را از طریق بلوتوث به منبع گیرنده انتقال دهند. خالکوبی‌های دیجیتال می‌توانند از جنس نانومیله‌های طلا یا پلیمرهایی مثل گرافن باشند که در قالب برچسب‌های منعطف روی بدن نصب می‌شوند تا به پوست هم آسیب نرسانند. این فناوری هنوز در آغاز راه است و احتمال می‌رود ایده آن روی سایر لوازم پوستی ازجمله حنا و مواد آرایشی نیز امتحان شود.

2. دوربین‌ها و هدفن‌های کودک‌یار
در روزگاران آینده و نه لزوما خیلی دور، شاهد برچسب‌های رصدگری خواهیم بود که روی شکم خانم‌های باردار چسبانده می‌شود. این برچسب‌ها قادر خواهند بود زمان زایمان را با رصد انقباضات رحمی زودتر اعلام کنند. بعدها حتی فناوری‌هایی به بازار خواهد آمد که مراقبت از نوزاد را به ‌راحتی آب‌خوردن تبدیل می‌کند. پدرومادرها فقط کافی است پول خرید دوربین‌های پرستار را داشته باشند. این دوربین‌های پرستار وضعیت تنفسی کودک را زیرنظر می‌گیرند و اگر احیانا تنفس کودک قطع شود زنگ خطرشان به‌صدا درمی‌آید. جالب‌تر این‌که پژوهشگران دست به ساخت هدفن‌هایی زده‌اند که ادعا می‌شود در رشد کودکان نارس مؤثرند. این هدفن‌ها با پخش موزیک‌های خاصی به تکامل اتصالات مغزی کودکان نارس و بهبود ریتم شبانه‌روزی بدن کودک کمک می‌کند.

3. کپسول‌های ربات‌دار
دستگاه‌های کاشتنی پیوسته رو به پیشرفته‌تر شدن می‌رود. اکنون پژوهشگران به ساخت انواع تراشه‌دار فوق‌پیشرفته‌ای اقدام کرده‌اند که زیر پوست قرار می‌گیرد و قادر است وضعیت سلامت فرد را رصد کند. برای نمونه می‌توان از کپسول‌های خوراکی حامل ربات‌های فشرده نام برد. این ربات‌ها آکاردئونی شکل‌اند و داخل کپسول‌های خوراکی خمیده می‌شوند. وقتی بیمار کپسول را می‌بلعد، ربات به‌محض رسیدن کپسول به روده‌ها تاخوردگی‌هایش باز می‌شود و قادر است مأموریت‌های پیچیده‌ای را در بدن انجام دهد.

4. پیش‌بینی زودهنگام بیماری‌ها
پژوهشگران دانشگاه هاروارد و مؤسسه فناوری ماساچوست به‌تازگی موفق به ابداع روشی برای پیش‌بینی احتمال ابتلا به بیماری‌های مختلف در هر فرد شدند. برای ابداع این روش، پژوهشگران ابتدا تغییرات ژنتیک بیش از شش میلیون نقطه در ژنوم انسان را بررسی کردند و سپس از روی این اطلاعات، الگوریتم پیچیده‌ای ساختند که قادر به پیش‌بینی بیماری‌هاست. یعنی هر فرد با انجام آزمایش‌های ژنتیک و تحلیل نتایج آزمایش با این الگوریتم‌ها می‌تواند بفهمد مثلا چقدر در معرض ابتلا به زوال عقل، پارکینسون، دیابت و سایر بیماری‌های مزمن قرار دارد.

5. لنزهای تماسی گلوکزخوان
در آینده منتظر لنزهای تماسی هوشمند هم باشید. منظورمان لنزهایی مجهز به هزاران ریزحسگر زیستی است که قادرند علائم آغازین سرطان و سایر بیماری‌های مزمن را شکار کنند. این قبیل لنزها در حال حاضر در دست ساختند و نمونه‌های دیگرشان برای اندازه‌گیری قند خون هم در راه است. پژوهشگران کره جنوبی همین تازگی موفق به ساخت لنزهای گلوکزخوان شدند. این لنزها به حسگرهای گلوکز مجهزند و قادرند بدون درد و خونریزی، سطح گلوکز بدن را از طریق آنالیز اشک اندازه‌گیری کنند. نمونه اولیه این لنزها روی جانوران آزمایشگاهی بررسی شده است و در صورتی‌که از آزمایش‌های بالینی هم سربلند بیرون بیاید، می‌تواند با هشدار به‌موقع از خطر بروز کما و سایر عوارض مربوط به افزایش کنترل‌نشده قند خون جلوگیری کند.

6. نرم‌افزارهای همراه ناظر سلامتی
در آینده نرم‌افزارهای همراه (اپلیکیشن‌ها) و حسگرهایی برای گوشی‌های تلفن همراه به بازار خواهد آمد که قادرند همان کارکرد اُتوسکوپ (گوش‌بین) را داشته باشند. پدرومادرها با این نرم‌افزار‌ها می‌توانند داخل گوش کودک‌شان را ببینند و آنچه را می‌بینند با متخصص اطفال به‌اشتراک بگذارند. طراحی نرم‌افزارهای همراهی که قادر به گرفتن نوار قلب هم باشد، پدیده دور از ذهنی نیست. حسگرهای قابل‌نصب روی گوشی هم می‌تواند کاربردهای گسترده‌ای در حوزه بهداشت‌ودرمان داشته باشد. برای نمونه حسگرهای ناظر فشار خون را درنظر بگیرید که اکنون در دست ساخت است و چه‌بسا بتواند در آینده از مرگ‌های زودرس ناشی از فشار خون بالا جلوگیری کند. پژوهشگران دانشگاه واشنگتن هم نرم‌افزار همراه جالبی طراحی کرده‌اند که سرطان پانکراس را از طریق آنالیز سفیدی چشم تشخیص می‌دهد.

7. تشخیص‌گرهای دیجیتال
ابزارهای تشخیصی به‌لطف هوش مصنوعی و یادگیری ماشینی در حال تحول است. تا چندی دیگر شاهد ظهور ابزارهای دیجیتال آنالیزکننده‌ای خواهیم بود که قادرند نمونه‌های بافتی یا اسکن‌های رادیولوژی را تحلیل کنند. پژوهشگران گوگل در همین راستا به طراحی الگوریتم‌هایی دست یافته‌اند که به‌واسطه آنالیز هزاران اسکن قرنیه قادرند الگوهایی حاکی از بیماری را تشخیص دهند. این الگوریتم‌ها در حال حاضر می‌توانند ابتلا به فشار خون یا میزان خطر بروز حمله قلبی و سکته را تا حدودی پیش‌بینی کنند.

8. درمان دیجیتال
درمان دیجیتال یعنی استفاده از نرم‌افزارهای همراه درمانی به‌جای تجویز دارو. آینده‌پژوهان معتقدند چنین نرم‌افزارهای همراهی می‌توانند به‌ اندازه دارو مفید واقع شوند و اتفاقا برخلاف داروها، هزینه زیاد و عوارض جانبی هم ندارند. برای نمونه پژوهشگران با تکیه بر این ایده توانسته‌اند نرم‌افزار همراهی طراحی کنند که صدای آزار‌دهنده ناشی از وزوز گوش را کاهش می‌دهد. این نرم‌افزار همراه درواقع به مغز می‌آموزد حجم صدا را کم کند. جالب است برنامه در عده‌ای از مبتلایان هم به‌خوبی جواب داده است. حتی در آینده نحوه دریافت داروهای رایج هم می‌تواند دیجیتال باشد. یعنی داروهایمان را به‌جای داروخانه باید از دست ربات‌هایی شبیه دستگاه‌های خودپرداز بگیریم. در آینده داروها هم احتمالا برحسب مختصات ژنتیک هر فرد تجویز خواهند شد تا اثرگذاری تضمینی داشته باشند.

9. معاینات از راه دور
همه ما کلافگی انتظار در مطب دکتر را چشیده‌ایم. اما علم پزشکی رو به سویی در حرکت است که آیندگان برای مراقبت‌های پزشکی لزوما نیازی به مراجعه حضوری نداشته باشند. در آینده بیماران می‌توانند از طریق درگاه‌های اینترنتی و طی تعاملات آمیخته به واقعیت مجازی معاینه شوند. مثلا اگر زائده‌ای پوستی نگران‌تان کرده باشد، متخصص پوست می‌تواند وضعیت‌تان را با انجام معاینات مجازی بررسی و درصورت لزوم به مراجعه حضوری توصیه کند. می‌بینید که کارکرد فناوری‌هایی همچون واقعیت مجازی و واقعیت افزوده صرفا به بازی‌های رایانه‌ای محدود نیست.

10. درمانگرهای مجازی
گفتیم پزشکان در آینده می‌توانند بیماران‌شان را به‌روش مجازی معاینه کنند، اما شاید روزی برسد که انجام معاینات مجازی با ربات‌ها انجام شود و حتی دیگر نیاز چندانی به‌حضور خود پزشک در تعاملات مجازی نباشد. کافی است با ربات‌های پرستار، ارتباط مجازی برقرار کنید تا این ربات‌ها از طریق سؤال و جواب و بررسی داده‌های ارسالی از ابزارهای پوشیدنی بتوانند مشکل‌تان را تشخیص دهند. پس از تشخیص مشکل می‌توانید درخواست مشاوره مجازی دهید. درمانگر مجازی هم که انسان نیست اما شبیه خودمان حرف می‌زند، به شما راهنمایی لازم را ارائه خواهد داد و احتمالا سنگ صبور خوبی برای شنیدن شکایات‌تان از درد و بیماری خواهد بود!

11. ربات‌های پرستار
بیمارستان‌های آینده در کنار عوامل انسانی پرستار، ربات هم خواهند داشت. پژوهشگران ایده ساخت ربات‌هایی را مطرح کرده‌اند که از طریق ارسال امواج مافوق‌صوت می‌توانند بهترین رگ را برای رگ‌گیری و تزریق انتخاب کنند. این ربات‌ها می‌توانند حتی در جابه‌جاکردن بیماران هم مفید واقع شوند. به‌علاوه می‌توان این قبیل ربات‌ها را برای وظایفی همچون فیزیوتراپی و کنترل حرکات بهبود بیماران آموزش داد. خلاصه این ربات‌های پرستار به‌ویژه در کشورهایی که از لحاظ نیروی پرستار و مددکار کمبود اساسی دارند خیلی به‌کار خواهد آمد.

12. تراشه‌های جایگزین کشت خون
در حال حاضر برای تشخیص عفونت‌های باکتریایی یا ویروسی در مواردی به کشت خون نیاز است که آن هم فرآیند زمانبری است، اما پژوهشگران موفق به ساخت تراشه‌هایی شده‌اند که قادرند کل بدن را در عرض فقط چند ساعت از لحاظ وضع میکروبی اسکن کنند. این تراشه‌ها حتی می‌توانند جهش‌های به‌خصوصی را شناسایی کنند که بعضی میکروب‌ها را نسبت به آنتی‌بیوتیک‌ها مقاوم می‌کند.

منبع: National Geographic

صدف دژآلود

دانش