نانوفناوری ایرانی جهانی می‌شود

ارتقای سطح کیفی زندگی با نانو فناوری
ارتقای سطح زندگی با به‌کارگیری فناوری روز یکی از اهداف شرکت‌های فعال در زمینه فناوری نانو است. از آنجا که یکی از مهم‌ترین کاربردهای نانوالیاف استفاده از آن به عنوان یک لایه فیلتر قوی برای تقویت خواص فیلتراسیون فیلترها و ماسک‌های محافظ در برابر آلاینده‌های ریز است، شرکت نانو تار پاک پس از چند سال تحقیق و مطالعه در این زمینه موفق به ساخت نخستین ماسک صنعتی ارتقایافته با نانو الیاف در ایران شد. مهندس نسیم شهبازی، مدیرعامل این شرکت دانش‌بنیان تولیدکننده نانوالیاف، یکی از کاربردهای این محصول را افزایش بهره‌وری فیلتراسیون ماسک‌ها و انواع فیلترهای صنعتی عنوان می‌کند و به جام‌جم می‌گوید: در این مجمع با توجه به معیارهایی مثل میزان فروش، ثبت اختراع خارجی و نوآوری در طراحی و تولید محصول به‌عنوان فناور برتر انتخاب شدیم.
وی با اشاره به این‌که فرآیند تحقیق و توسعه محصول ما حدود چهار سال زمان برده است، می‌افزاید: معمولا منافذ فیلتر ماسک‌های معمولی بزرگ‌تر از ماسک‌های نانویی است و کار اصلی که نانوالیاف در این ماسک‌ها انجام می‌دهد، ایجاد تخلخل ظریفی است که مانع ورود آلاینده‌های کوچک‌تر از 5/2 میکرون به داخل می‌شود. البته در ماسک‌ها فقط با دیدن محصول خریدار نمی‌تواند تفاوت بین ماسک معمولی و نانویی را به آسانی تشخیص دهد. ستاد ویژه توسعه فناوری نانو در این راستا کارایی محصولات نانویی را بررسی می‌کند و تاییدیه به ماسک‌های نانوی واقعی می‌دهد که در وبگاه محصولات و ستاد نانو نیز این تاییدیه‌ها وجود دارد. این در حالی است که اختلاف قیمت محصولات ما با ماسک‌های معمولی حدود ۳۰ درصد است و با توجه به کیفیت آنها، استفاده از این نوع ماسک به‌صرفه خواهد بود.

صادرات در ابعاد بزرگ صنعتی
تولید تجهیزات و محصولات نانوالیاف و نانوذرات با کاربردهای متنوع در مقیاس آزمایشگاهی و صنعتی از شاخه‌های فناوری نانو است که سرمایه‌گذاری در این زمینه به توسعه و تجاری‌سازی محصولات فناورانه نانو منجر می‌شود. شرکت فناوران نانو مقیاس یکی دیگر از شرکت‌های برتر صادرکننده فناوری نانو در ابعاد صنعتی است.
مهندس نادر نادری، مدیرعامل این شرکت درباره کاربردهای گسترده محصولات نانویی به جام‌جم می‌گوید: کاربردهای دستگاه الکترودیسی برای تولید نانوالیاف بسیار گسترده است و علاوه بر مصارف صنعتی و ماسک‌ها در پزشکی کاربردهایی مثل استفاده در زخم‌پوش‌ها و داربست‌های سلولی دارد. ما از این طیف کاربردها روی حوزه فیلتراسیون و تولید فیلتر هوا تمرکز کرده‌ایم. در جایی مثل نیروگاه‌های سیکل ترکیبی هوایی که وارد می‌شود حتما نیاز به فیلتر دارد. در ایران که کشوری با اقلیم خشک و دارای گردوغبار است اهمیت این موضوع بیشتر هم می‌شود و ذرات بسیار ریز باعث آسیب‌پذیری دستگاه‌های گران‌قیمت می‌شود. این در حالی است که با افزایش طول عمر فیلترها، می‌توان بهره‌وری نیروگاه را بالا برد. تعویض فیلترها در نیروگاه‌ها گاهی تا یک روز یا بیشتر باعث خاموش ماندن دستگاه‌ها و کاهش بهره‌وری نیروگاه می‌شود و به همین دلیل افزایش طول عمر نیروگاه بسیار اهمیت دارد.
وی درخصوص مزیت‌های استفاده از فیلترهای نانویی می‌افزاید: فیلترهای نانویی علاوه بر افزایش کارایی دستگاه‌ها، عمر دستگاه را نیز بالاتر می‌برند و ظرفیت جذب گردوغبار نیز افزایش می‌یابد. در حال حاضر این فیلترها در ۱۵ نیروگاه نصب شده است. افت فشار نیز بحث مهمی در فیلترهاست که فناوری نانو بدون افزایش افت فشار در فیلتر، قابلیت تنفس‌پذیری و کارایی ماسک تنفسی را بالا می‌برد.
مدیرعامل این شرکت دانش‌بنیان درخصوص صادرات محصولات خود اشاره می‌کند: با داشتن چنین کاربردهایی ما وارد بازار صادرات هم شدیم و دستگاه‌ها ابتدا در مراکز پژوهشی کشورهایی مثل مالزی استفاده می‌شد. دستگاه خط تولید ماسک تنفسی نیز اولین‌بار به کره جنوبی صادر شد. سال گذشته نیز قراردادی با یک شرکت چینی برای استقرار پنج دستگاه صنعتی بسته شد و امروز به عنوان صادرکننده برتر انتخاب شدیم.
در هر محصولی بین کیفیت و قیمت باید تعادل برقرار شود و در مورد فیلترهای نانویی نیز فیلترهای باکیفیت قاعدتا قیمت بالاتری دارند، اما استفاده‌کننده چطور می‌تواند از کیفیت محصولی که می‌خواهد بخرد اطمینان پیدا کند؟ مهندس نادری در این‌باره توضیح می‌دهد: مانند برچسب‌های انرژی محصولات برقی که اکنون توجه به آنها برای مصرف‌کنندگان اهمیت یافته و حاضرند هزینه بیشتر نیز برای آن بپردازند، ماسک‌ها و فیلترهای نانویی نیز نیاز به استانداردهایی دارند که روی محصول درج شود و حق انتخاب را به درستی به مصرف‌کننده بدهد. ما اکنون به عنوان تولیدکننده در تلاش برای درج استانداردها روی محصولات هستیم.
دکتر رضا فریدی‌مجیدی، عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران از شرکت فناوران نانو مقیاس درباره خط تولید صادراتی این شرکت در مقیاس صنعتی توضیح می‌دهد: فعالیت این شرکت در حوزه فناوری نانوالیاف، تجهیزات و دانش فنی است و محصولات این شرکت به چین، پاکستان، مالزی، کره جنوبی، نیجریه، ترکیه و آلمان صادر می‌شود. خط تولید صادرات در مقیاس صنعتی نیز در کشورهای چین، مالزی و کره‌جنوبی برقرار است و به‌دلیل این فعالیت‌ها به‌عنوان صادرکننده برتر انتخاب شد. با توجه به ثبت اختراعات جدید در حال راهیابی به بازارهای اروپایی نیز هستیم.
وی می‌افزاید: با توجه به این‌که امسال هزینه تامین مواد اولیه چند برابر شده است، اما چون تولیدات ما معمولا بر عهده خودمان و با تکیه بر فناوری‌های داخلی است و از طرفی محصولات هم با مبادلات به دلار صادر می‌شوند، مشکلات زیادی به وجود نمی‌آید. ستاد فناوری نانو علاوه بر حمایت‌هایی که در این سال‌ها در مراحل تولید این محصولات داشته است، در زمینه صادرات و تسهیل ارتباطات بین‌المللی نیز نقش مهمی ایفا کرده است.

مجمعی برای شبکه‌سازی صاحبان فناوری نانو
مجمع اقتصاد فناوری نانو امسال با هدف محوریت ایران در بحث‌های اقتصادی و مدیریتی نانو برگزار شد. دکتر رضا اسدی‌فرد، مدیر کارگروه صنعت و بازار ستاد ویژه توسعه فناوری نانو، درباره فعالیت‌های این مجمع به جام‌جم می‌گوید: در دو روز این مجمع فعالان زیست‌بوم نوآوری از جمله شرکت‌های نوپا و فارغ‌التحصیلان دانشگاهی تا سرمایه‌گذاران و شرکت‌های صنعتی برای پیوند و ایجاد زنجیره‌ها و شبکه‌های ارتباطی دور هم جمع شدند. همچنین افرادی از رشته‌های دیگر نیز برای آشنایی با این زیست‌بوم به این مجمع آمدند. این مجمع فرصتی فراهم کرد تا شرکت‌های متقاضی فناوری نیازهای خود را به صاحبان ایده و دانشگاهیان ارائه دهند تا بتوانند از راهکارهای علمی برای حل چالش‌های صنعت کمک بگیرند. وی درخصوص صادرات محصولات فناوری نانو نیز افزود: از سال ۱۳۹۴ تاکنون محصولات ایرانی مرتبط با فناوری نانو به ۵۰ کشور دنیا صادر شده است و کشورهایی مثل عراق، ترکیه، افغانستان، گرجستان، هند، ترکمنستان، ارمنستان، آذربایجان و چین از جمله مقاصد صادراتی این محصولات هستند.
مدیر کارگروه صنعت و بازار ستاد ویژه توسعه فناوری نانو یادآور شد: در این مجمع علاوه بر تقدیر از صادرکنندگان برتر حوزه فناوری‌های نانو، توافق‌نامه‌ای نیز با نظام امور فنی کشور وابسته به سازمان برنامه داشتیم که محصولات حوزه عمرانی و ساختمانی ایران وارد فهرست‌بها شوند و درطرح های بزرگ عمرانی از آنها استفاده و مسیر ورود آنها به بازار داخلی فراهم شود.

نانو در صنعت داروسازی
یکی از استفاده‌های موثر نانوفناوری در صنایع پزشکی و داروسازی است و البته استفاده از روش‌های نوین در این حوزه نیاز به رعایت استانداردهای بیشتر دارد. نانوداروها می‌توانند تحولی بزرگ در صنایع دارویی ایجاد کنند، در حالی که در تولید آنها بیش از هر صنعت دیگری نیاز به دقت و رعایت استانداردها وجود دارد.
شرکت نانوداروپژوهان در زمینه طراحی و تولید صنعتی نانوذرات هدفمند برای داروهای ضدسرطان فعالیت دارد و در ششمین مجمع اقتصادی فناوری نانو از جمله شرکت‌های برتر صادرکننده این فناوری بود. دکتر نوید گودرزی، عضو هیات موسس و مدیرعامل این شرکت، درباره طراحی و تولید نانوداروها به جام‌جم می‌گوید: صادرات در حوزه دارو به دلیل مقررات سختگیرانه دولت‌ها برای کالاهای سلامت‌محور کار سختی است. همچنین فرآورده‌های ما که اولین نمونه آن سال ۱۳۹۵ وارد بازار شده است با کمک فناوری‌هایی در مرز دانش طراحی و ساخته می‌شود. محصول ما یک نانوداروی هدفمندشده برای درمان سرطان سینه، ریه، پانکراس، ریه، معده و تخمدان است که ما از معدود تولیدکنندگان این دارو در سراسر جهان هستیم. صادرات این دارو بعد از حدود پنج سال فعالیت پژوهشی و راه‌اندازی خط تولید، از ترکیه آغاز شده است و اکنون صادرات به حدود ده کشور دیگر نیز آغاز شده است.
گفتنی است ایران از معدود کشورهای دارای صنعت داروسازی در منطقه است و ظرفیت های صادراتی بسیاری دارد.

سپیده شعرباف

جام‌جم