چند فرمول کاربردی برای دخل‌وخرج خانه

اولین مورد گزارش ما خانم طاهره تمییزی است. دیپلم دارد. مادر دو فرزند است و همسری کارمند دارد. درباره اهمیت و ضرورت بودجه در اقتصاد خانواده به ما می‌گوید:«قبل‌ترها که قیمت‌ها پایین بود و مخارج اینقدر سنگین نبود، اگر بدون برنامه خرج می‌کردیم، باز هم می‌توانستیم تا آخر برج خودمان را برسانیم. اما حالا شرایط فرق کرده. دست از پا خطا کنی، لنگ می‌مانی. اما با این احوال هنوز در جامعه ما بودجه‌بندی مالی یا برنامه‌ریزی اقتصادی جا نیفتاده. مردم خوب آموزش ندیده‌اند که چطور باید این کار را انجام بدهند. من الان خودم درباره نحوه اجرای بودجه‌بندی در اقتصاد خانواده چیز زیادی نمی‌دانم. در این مورد آموزش خاصی به ما نمی‌دهند. خوب است در مدارس به جای این همه برنامه‌های جانبی که بیشتر آنها هم بی‌فایده است، کمی مهارت‌های زندگی به دانش‌آموزان یاد بدهند، که اینها در آینده بتوانند برای زندگی خود برنامه‌ریزی کنند. به ما که کسی این چیزها را یاد نداده است. در جوانی که پول خوبی داشتیم، به آینده و پس‌انداز اصلا فکر هم نمی‌کردیم. حالا که نیاز و ضرورتش را حس کرده‌ایم، دیگر پولی نداریم که پس‌اندازش کنیم.» خانم تمییزی دختری دم‌بخت دارد او درباره مشکلی که برای تهیه جهیزیه دارد می گوید:« اگر از ده سالگی دخترم به فکر جهیزیه‌اش بودم، امروز که 20 سالش شده، برای جهیزیه‌اش پس‌اندازی داشتم. اما حالا باید وام بگیرم و تا آخر عمرم قسط بدهم. تازه اگر وامی جور شود...»
نحوه اجرای بودجه
مهسا زرگری متاهل است. دو سالی می‌شود که زندگی مشترکش را شروع کرده. هنوز مستأجر است و رویای خانه‌دار شدن را در سر دارد. در یک شرکت خصوصی با سمت حسابدار مشغول به کار است. از او درباره جایگاه و اهمیت بودجه در اقتصاد خانواده می‌پرسیم، می‌گوید:«اگر بودجه‌بندی نکنیم که کلاهمان پس معرکه است! برنامه می‌ریزیم، فکر می‌کنیم، برنامه می‌چینیم و کلی حواسمان را جمع می‌کنیم تا بتوانیم زندگی کنیم و تا سر برج آینده حقوقمان را برسانیم.»
او با این‌که همراه همسرش و دو نفری دارند کار می‌کنند و فعلاً هم فرزنددار نشده‌اند، باز هم مجبورند از هزینه‌های اضافی بزنند تا بتوانند به خرج‌های واجب برسند. خانم زرگری دفترچه‌ای را نشان می‌دهد که در آن ریز هزینه‌های خود را ثبت کرده است. درباره نحوه اجرای بودجه‌بندی مالی می‌گوید: «من روش خلاقانه و جذابی برای پس‌انداز دارم. من و همسرم که حقوق می‌گیریم کاملاً با برنامه آن را خرج می‌کنیم. اول کرایه خانه و امور واجب مثل قبوض، خرج خوردوخوراک و... را کنار می‌گذارم. سپس باقیمانده پول را بین روزهای ماه تقسیم می‌کنم. مثلاً هر روز برایمان 40 هزار تومان می‌ماند که حق ندارم بیشتر از آن در طول آن روز هزینه کنم. در پایان روز مثلاً 5000 تومان هزینه کرده‌ام. پایان دفترچه می‌نویسم مثبت 35 هزار تومان! یعنی امروز من موفق شدم 35 هزار تومان پس‌انداز کنم و این پول را کنار می‌گذارم و به همین ترتیب تا پایان ماه. به‌این‌ترتیب در پایان هر برج موفق می‌شوم بین 600 تا 800 هزارتومان پس‌انداز کنم. این روش برای ما خیلی خوب جواب می‌دهد و تشویق به پس‌اندازمان می‌کند. این نوع بودجه‌بندی به من کمک می‌کند که هم با آرامش زندگی کنم و هم روزانه مبلغی را کنار بگذارم تا بتوانم بعد از مدتی آن را در جایی که نیاز دارم خرج کنم.»
باید همه چیز را روی کاغذ آورد
ریحانه محمودزاده، دانشجوی دکترای جامعه‌شناسی است. او که در شاخه آسیب‌شناسی اجتماعی مشغول به تدریس و پژوهش است، در ضرورت و اهمیت بودجه‌بندی به بحث جالبی اشاره می‌کند: «وضعیت اقتصادی کشور این روزها بشدت ناامن و کم‌ثبات شده است. اجناس ضروری مردم با قیمت‌های گزافی که پیدا کرده‌‌است، شرایط اقتصادی را برای خانواده‌ها به تنگنا کشانده‌است. امروز بیش از هر زمان دیگری برنامه‌ریزی دقیق برای مصرف می‌تواند آرامش‌دهنده باشد و اندکی از تنش‌های روانی ناشی از بحران‌های مالی کم کند. اگر خانواده‌ها و مخصوصاً زوجین در این روزهای پرتنش با مشورت یکدیگر یک برنامه‌ریزی مدون اقتصادی برای مخارج ماهانه خود ترتیب دهند، با خیال راحت‌تری می‌توانند زندگی کنند. البته که بودجه‌بندی مختصات ویژه خود را دارد. برنامه‌ریزی اولاً باید منطقی و همه‌جانبه باشد، ثانیاً آن را باید روی کاغذ آورد و مهم‌تر از همه این‌که، همگی اعضای خانواده می‌بایست به آن متعهد باشند.»
او که خود فردی دانشگاهی و فعال است، به نقش زنان در برنامه‌ریزی مالی خانواده این‌گونه اشاره می‌کند: «بانوان عزیز در اجرا و پیشبرد درست اقتصاد خانواده می‌توانند نقش بسزایی داشته باشند. همیشه پول بیشتر به معنای اقتصاد موفق‌تر نیست. مصرف درست و بهینه بیش از کمیت پول اهمیت دارد. نقش زن در خانواده برای اجرای برنامه‌ریزی مالی دقیق نسبت به سایر اعضا اهمیت بیشتری دارد. زنان با اصلاح الگوی مصرف، تربیت فرزندان قناعت کار و مصرف بهینه کالاها و خدمات می‌توانند کمک زیادی به اقتصاد خانواده بکنند.»
تا بودجه‌بندی نداشته باشم، خرج نمی‌کنم
مورد بعدی شهروندی از اهالی قم است. علی قاسمی مدیریت داخلی یک فروشگاه مواد غذایی بزرگ را به عهده دارد.
او که مردی جا افتاده و با تجربه است، از مدیریت مالی خانواده خود چنین می‌گوید:«سال‌هاست همسرم یک بیماری کمتر شناخته شده شبیه ام‌اس دارد. به‌خاطر بیماری او همیشه بایستی مقداری پس‌انداز در حسابم داشته باشم، چون ناگهان شرایط جسمی‌اش طوری می‌شود که باید همسرم را به تهران برده و در بیمارستان‌های مجهز بستری‌اش کنم. همین باعث شده که از جوانی برای خرج و مخارجم برنامه داشته باشم. از فروشگاهی که در آن کار می‌کنم، مواد خوراکی و بهداشتی را می‌آورم و نصف مابقی درآمدم هرچقدر می‌ماند را معمولاً پس‌انداز می‌کنم.» او اندکی از مخارج بالای درمان می‌گوید و اشاره می‌کند:«خدا برای کسی نخواهد، اما خب بیماری خیلی هزینه دارد. کسانی که مثل من شرایط خاص دارند باید به بودجه‌بندی و برنامه‌ریزی مالی اهمیت بیشتری بدهند.
بیماری خانمم که عود می‌کند باید هر طور شده به تهران برسانمش و خب باید همیشه جیبم پر باشد. علاوه بر این، بودجه‌بندی خوبی دیگری که دارد این است که اعضای خانواده و بچه‌ها هم درست تربیت می‌شوند.
من دخترم را از بچگی عادت داده ام که اول ماه پول توجیبی‌اش را می‌دهم و او هم می‌داند که باید مخارجش را مدیریت کند و ناخودآگاه برنامه‌ریزی اقتصادی را یاد می‌گیرد و در زندگی آینده خودش نیز موفق‌تر است. پدر و مادرهایی که بدون حساب‌وکتاب پول را در اختیار بچه‌هایشان قرار می‌دهند فقط به تربیت آنها ضربه می‌زنند.»

چرا از اپ‌های مالی استفاده نمی‌کنید؟

این روزها بیشتر مردم از گوشی‌های همراه هوشمند استفاده می‌کنند، شما چطور؟ احتمالاً شما هم داشتن یک گوشی همراه هوشمند، برایتان از نان شب هم واجب‌تر بوده و سریع یک مدل از آن را تهیه کرده‌اید. سوال اصلی اینجاست که از این گوشی همراه هوشمند چه استفاده‌هایی می‌کنید؟ می‌خواهیم شما را با یکی از استفاده‌های مالی خانوادگی جالب با این گوشی‌ها آشنا کنیم.
بیشتر خانواده‌های ایرانی و حتی جوان‌ترها با مدیریت مالی نسبتی ندارند. یعنی وقتی که سر ماه از آنها می‌پرسید چقدر دخل و خرج داشته‌اند، به مشکل بر می‌خورند. معضل بعدی آن است که بیشتر آنها این‌گونه اطلاعات را به‌صورت ذهنی در حافظه خودشان انباشته‌اند و اساساً به حافظه هم چندان نمی‌شود اعتماد و اعتبار کرد. پس راه‌حل چیست؟ چرا از یک نرم‌افزار همراه مدیریت مالی شخصی استفاده نمی‌کنید؟ کدام نرم‌افزار همراه؟ حالا اسم نمی‌بریم، تبلیغ می‌شود. اما در سامانه‌های دانلود اپ که حضور داشته باشید، یک‌دوجین از این نرم‌افزارهای تلفن همراه رایگان را می‌توانید دانلود کنید. بعضی‌ها خوش رنگ و لعابند و بعضی‌های دیگر هم ساده طراحی شده‌اند. هدف همه آنها این است که شما را در جریان امور مالی‌تان بگذارند و کار را برایتان راحت‌تر کنند. در واقع این اپ‌ها به شما کمک می‌کند صرفاً هزینه‌کردهای روزانه را وارد کنید و در بازه‌های زمانی روزانه و هفتگی و ماهانه و حتی سالانه، خروجی مناسب از آنها داشته باشید تا ببینید چه می‌کنید و کجاها بیشتر و کجاها کمتر خرج کرده‌اید.
مهم‌ترین بحث در حوزه مدیریت مالی و حسابداری شخصی و مالی، این است که همه چیز را ثبت کنید تا بعداً متوجه شوید چه دسته‌گل‌هایی به آب داده‌اید. شاید تعجب کنید اگر بدانید که خیلی‌ها نمی‌دانند درآمد ماهانه‌شان در طول ماه چطور و خرج چه چیزهایی شده است. شاید آگاهی نسبت به این‌که چه خرج‌هایی کرده‌اید، باعث کنترل بخشی از این هزینه‌کردها شود. در اپ‌های مدیریت مالی و حسابداری خانوادگی با مباحث و لینک‌هایی چون تعریف هزینه‌ها و درآمدها، بدهی‌ها، مدیریت هزینه و درآمد افراد خانواده یا کارمندان با هشتگ یا بدون هشتگ، مدیریت هزینه‌های مهمانی‌ و مراسم، سررسید اقساط و چک‌ها، محاسبه جریمه دیرکرد اقساط و... روبه‌رو هستید.
شما که گوشی همراه هوشمند دارید، چرا از این دست امکانات کاربردی بیشتر استفاده نمی‌کنید؟ باور کنید نفعش از کلیپ‌ها و بازی‌های موبایلی صدها بار برایتان بهتر خواهد بود.

زینب قمی
جامعه