دنیای مجازی کودکان جای بازی نیست!

عبارت اینترنت پاک اولین بار در کشور حدود یک دهه قبل مطرح شد، ولی همان زمان بسیاری علم مخالفت با آن را برافراختند و سعی کردند آن را تخریب کنند. هرچند آن زمان از آسیب‌هایی که اینترنت می‌توانست برای افراد جامعه داشته باشد بی‌تفاوت گذر شد و دامنه‌ استفاده از اینترنت امروز به قدری گسترده شده که همه به فکر اقدام عاجل هستند و فیلترینگ هم اولین نوع برخورد با این پدیده است.
زمانی که مفهوم اینترنت پاک مطرح شد برخی با آن مخالفت کردند در حالی که خودشان معترف بودند که هنوز معلوم نیست این مفهوم چه تعریفی را در بر می‌گیرد ولی خب آنها مخالف بودند و ساز مخالفت را کوک کرده بودند.

کنگره آمریکا همراه با اینترنت کودکان
اما اینترنت کودکان در دنیا دارای پیشینه است و تازگی ندارد. غول‌های مجازی در دنیا زودتر از ما به فکر ایجاد دسترسی‌های امن برای کودکان افتادند تا این طیف سنی تحت نظارت والدین از این بستر استفاده کنند. به طوری که شبکه اجتماعی فیس‌بوک، پیام‌رسانی را تحت عنوان «مسنجر کیدز» ارائه کرده تا کودکان تحت نظارت والدین خود بتوانند با دوستان خود در ارتباط باشند. از سال 1998 میلادی که استفاده از اینترنت برای عموم مردم همگانی شد، کاربران بسیاری از اطلاعات نادرستی که در فضای باز اینترنت ممکن است در دسترس کودکان قرار بگیرد، ابراز نگرانی کردند. بنابراین کنگره آمریکا لایحه و قانونی را تصویب کرد که کودکان زیر 13 سال، بدون نظارت و اجازه والدین خود، مجاز به استفاده از اینترنت نباشند.
این تجربه‌ها از سوی کسانی که خود پیشگام نشر و گسترش چنین محیط‌هایی بودند نشان می‌دهد همواره این بسترها برای کودکان که ذهن آماده پذیرشی دارند محیط‌های مناسبی نیست و با تاکید بر نکات مثبتی که می‌تواند برای انسان‌ها در جوامع امروزی داشته باشد، با این حال ایجاد محدودیت و نظارت بر فعالیت کودکان در نظر آنان نیز برجسته بوده است.

تولید محتوا با دستان چی کسی؟
تولید محتوا از دیگر نکاتی است که در بستر وب و فضای مجازی موضوعیت دارد و می‌تواند زمینه استفاده درست کودکان و نوجوانان را فراهم کند. اما در ارتباط با جشنواره «کودک آنلاین» چند پرسش وجود دارد. اولین نکته این‌که در ارتباط با جشنواره فوق باید به آن اشاره شود این که چه کسانی قرار است در این جشنواره دست به تولید محتوا بزنند و نحوه نظارت بر محتوای تولید شده در این جشنواره چگونه است؟ دبیر این جشنواره در نشست خبری این رویداد یادآور شده: این جشنواره چون از ایده همه استفاده می‌کند، جشنواره‌ای عدالت‌محور است. همچنین از نهادهای خصوصی حمایت می‌کند تا همه استعدادها فرصت ظهور و بروز داشته باشند تا برای کودکان محتوای جدید و جذاب تولید شود. این‌که به بهانه و نام عدالت همه بتوانند تولید محتوا کنند، اتفاق تازه‌ای نیست و در اغلب جشنواره‌ها این امکان برای همه فراهم است ولی فیلترهایی که برای دریافت آثار وجود دارد، روشن نیست و این‌که چه کسی تعیین می‌کند این تولیدات مورد نیاز کودکان است.

تولید برای کدام نیاز کودک؟
حتی در این جشنواره به جنس و نوع تولیداتی که قرار است عرضه شود نیز اشاره نشده و محوریت بودن کودکان می‌تواند جواز حضور در این جشنواره باشد. به نظر می‌رسد این جشنواره با یک ایده کلی و دغدغه درست راه‌اندازی شده، اما برای مرحله بعدی آن یعنی نیازسنجی تولید محتوا فکری نشده است. شرکت‌کنندگان نمی‌دانند چه محتوایی اولویت این جشنواره است و هر محتوایی که مخاطب کودک را درگیر کند در این جشنواره راه دارد؟ به نظر می‌رسد تیم برگزاری این جشنواره شناختی از نیازهای مخاطب کودک و نوجوان نداشته و صرف یک دغدغه دست به برگزاری یک جشنواره با حمایت مالی غیردولتی زده‌اند.
البته دبیر این جشنواره اشاره کرده که وزارت ارتباطات، در نقش شتاب‌دهنده تولید محتواست. البته شاید این‌که یک رویداد با محوریت محتوای متناسب با فضای مجازی برگزار شود بد نباشد اما به فیلترهای ورودی این جشنواره هیچ اشاره‌ای نشده و خب چون بخش خصوصی برگزارکننده این جشنواره است احتمالا نظارتی بر نحوه اعمال داوری و نظارت وجود نخواهد داشت.

چطور نظارت می‌شود؟
حالا در روزگاری هستیم که از اینترنت رهایی نداریم، ولی خب غول‌های مجازی سعی کردند اعتماد والدین را کسب کنند و برای همین اقدامات امنی برای دسترسی کودکان به بسترهای مجازی فراهم کرده‌اند. در ایران نیز وزارت ارتباطات با راه‌اندازی جشنواره‌ای موسوم به کودک آنلاین خواسته در این مسیر گام بردارد و به محتوای تولیدشده جهت دهد تا برای مخاطب کودک و نوجوان قابل استفاده باشد. حمایت مالی و مشاوره برای بهبود ایده و طرح تولید نیز از دیگر اقداماتی است که در این جشنواره مد نظر برگزارکنندگان است، ولی باید دید مجری این جشنواره چگونه می‌خواهد بر آثار رسیده نظارت کند و آنها را ضریب دهد، در صورتی که مدیران این حوزه همواره در امور محتوایی کار را به نهادهای فرهنگی ارجاع داده‌اند، اما در این جشنواره فعالیت نظارتی روشنی اعلام
نکرده‌اند.

شورای وزارتی

بر اساس اعلام دبیرخانه این جشنواره، محمدجواد آذری‌جهرمی وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات رئیس جشنواره، سیدجمال هادیان به عنوان دبیر، حسین شیخ‌الاسلامی به عنوان مدیر محتوایی، طیبه فلکیان به عنوان مدیر اجرایی، مصطفی مصطفوی به عنوان مدیر بازاریابی و علی محمدزاده به عنوان مدیر روابط عمومی تیم اجرایی جشنواره را شکل می‌دهند، ضمن آن که شورای سیاست‌گذاری جشنواره را تعدادی از کارشناسان و فیلم‌سازان تشکیل می‌دهند.

حسام آبنوس

رسانه