سفرنامه‌ای که یک فقیر ژاپنی از سفر به ایران نوشت

جهانگردی با جیب‌های خالی!

سال‌ها پیش زمانی که هنوز هزینه‌های سفر تا این اندازه بالا نرفته بود، مسافرانی بودند که با جیب خالی راهی سفرهای دوردست دور دنیا می‌شدند.

کد خبر: ۱۱۷۹۵۷۶

ناکامورا نائوکیچی، جهانگرد فقیر ژاپنی هم یکی از همین افراد است که بیش از 100 سال پیش راهی سفری جالب توجه و سخت می‌شود؛ سفری به سرزمین‌های شرق و غرب آسیا، اروپا، آفریقا، آمریکای شمالی و جنوبی، نیوزیلند و استرالیا که هر کدام با حوادث ریز و درشت فراوانی همراه بوده است. نائوکیچی در طی سفرهای طولانی خود که بعدها در قالب کتابی 5جلدی با عنوان «ماجراجویی در پنج قاره جهان: درنوردیدن آفاق با پاهای قوی» مدون و منتشر شد، به ایران نیز سفر کرد که شرح سفر او به ایران در قالب کتابی مجزا با نام «سفرنامه ناکامورا نائوکیچی» به فارسی ترجمه و منتشر شده است.

ناکامورا نائوکیچی همچون اکثر سیاحانی که پا به خاک ایران گذاشته‌اند، بیش از هر چیز شیفته طبیعت زیبا و البته تنوع آب و هوایی مناطق مختلف ایران شده است. بویژه آن که او در سفرش با شرایط خاصی روبه‌رو می‌شود که وادار می‌شود از مناطق کویری ایران عبور کند. البته این سیاح ژاپنی در شرح سفر خود در مناطق مختلف ایران به بخشی از آداب و رسوم ویژه مردم ایران بویژه مهمان‌نوازی آنها نیز اشاره کرده است؛ هر چند که بروز برخی از خصلت‌های بد رفتاری ایرانیان آن دوره در مواجهه با مهمان‌های خارجی از جمله عادت به درخواست گرفتن انعام، زمینه‌ساز ایجاد تصویری منفی از بخشی از مردم ایران در ذهن او می‌شود.

گذشته از نگاه تیزبین و بیان صریح این مسافر ژاپنی که البته با توجه به سفرنامه‌های موجود از سیاحان ژاپنی به نظر می‌رسد شیوه و روال اغلب سیاحان ژاپنی آن دوره بوده، شرح سفرهای ناکامورا نائوکیچی از آن روی پجالب است که او به واسطه توان مالی محدودی که داشته، طی این سفر با اتفاقات متفاوت و طبعا سخت‌تری نسب به سایر سیاحان ژاپنی روبه‌رو می‌شود که خواندنش برای عموم مخاطبان جذاب است.

وقتی برای محافظت در برابر گرما، پالتو می‌پوشند!

چه گرمای ترسناکی

تنوع آب و هوایی مناطق مختلف کشورهای غرب آسیا یکی از عجیب‌ترین مواردی است که این سیاح ژاپنی طی سفر خود با آن روبه‌رو می‌شود. نائوکیچی شرح اولین مواجهه‌اش با آب و هوای بیابانی در مسیر رسیدن به بمبئی برای رسیدن به ایران را این‌گونه شرح می‌دهد: «پس از وارد شدنم به این شهر بیدرنگ برای دیدن حاکم به دارالحکومه رفتم. به اینجا که نزدک شدم، همه درب و پنجره‌های ساختمان را بسته دیدم. به نظرم عجیب آمد؛ اما به هر روی کسی را صدا کردم که بیاید و راهنمایی‌ام کند. برایم عجیب بود که در این گرما که از آسمان آتش می‌بارد، چرا پنجره‌ها را باز نمی‌کنند. اما گفتند که اگر در و پنجره‌ها را محکم نبندند در میانه روز باد گرم و سوزان صحرا توی اتاق و عمارت می‌آید و بهتر است در این شرایط، گرمای ملایم‌تر توی ساختمان را تحمل کنند. در اینجا بود که برای نخستین بار فهمیدم چرا مسافرانی که میان تابستان در هوای داغ هندوستان سفر می‌کنند بیشتر وقت‌ها پالتوی کلفت می‌پوشند و این کار نوعی حفاظت در برابر گرما است. چه گرمای ترسناکی است!»

اشتباهی که به نفع مسافر ژاپنی شد

پیاله‌ای چای با راهزنان

مشکلات مالی مسافر ژاپنی راوی این کتاب باعث شد او در مسیرهای خطرناک‌تری نسبت به سایر سیاحان ژاپنی گام بگذارد و در مسیرش چندبار با راهزن‌ها روبه‌رو شد. روایت یکی از این ماجراها این‌گونه است: «نشستم چای خوردم و همین که برخاستم سردسته‌شان با صدای هول‌انگیز و آمرانه از من پرسید: «تو از کدام مملکت می‌آیی؟» پاسخ دادم: «به نظر می‌آید کجایی باشم؟» گفت: «خوب ببینم! چینی نیستی؟» گفتم: «جای تعجب است. خوب فهمیدی. همان‌طور که گفتید چینی هستم.» گفت: «پس درست گفتم. از اول دانستم که چینی هستی.» از او پرسیدم: «خوب، حالا که دانستید چینی‌ام، با من چکار می‌کنید؟» سردسته گفت: «اما...» و دنباله حرفش را مبهم گفت، عبارتی مانند این که «ما که قصدی نداریم!» کسی از آن پشت صدا بلند کرد که: «گفت که چینی است! شکار خوبی نیست!» چینی‌ها به فقر و نداری در جهان معروف‌اند.

حاشیه‌ای از دیدار با پسر حاکم اصفهان

تشریفاتی که ابزار قدرت‌نمایی بود!

نائوکیچی در مدت حضور خود در ایران البته این فرصت را هم پیدا می‌کند با خانواده والی شهر اصفهان دیدار کند. او در بخشی از شرح این دیدار می‌نویسد: «صحبت‌مان بیش از آن که انتظار می‌رفت طولانی شد. پس از آقای پریس (سرکنسول انگلیس در آن دوره که ساکن شهر اصفهان بود) خواستم که بلند شویم. در مسیر برگشتمان هم با همان تشریفات و قراول و اسکورت برگشتیم. در این میان فکر می‌کردم چه نیاز است که کنسول برای معرفی یک مسافر خارجی به حاکم این همه تشریفات و اسکورت راه بیندازد؟ اما دقیق‌تر که اندیشه کردم، دیدم که این همه راهی برای تهدید کشوری ضعیف [از سوی یک قدرت جهانی] است. اگر چنین بوده باشد، پس مرا هم به‌عنوان وسیله به کار برده‌اند و این برایم نمونه‌ای [از رفتار این قدرت‌ها و] عبرت‌آموز بود.