راز سرخ‌ پوستی!

تصور کنید که پوست ترک بخورد، ملتهب و قرمز شود و گاهی هم بسوزد؛ هیچ چیز بدتر از این نمی‌تواند باشد. اما این‌که حساسیت پوستی (اگزما) چرا به‌وجود می‌آید و برای درمانش چه کاری باید انجام داد؛ سوالاتی است که دکتر بیژن بابایی ، پزشک عمومی، به آنها پاسخ می‌دهد.

درباره اگزما چه می‌دانید؟

اگزمای پوستی، در واقع فرمی از التهاب محسوب می‌شود که بر اثر حساسیت به‌وجود می‌آید. بروز حساسیت، دلایل زیادی می‌تواند داشته باشد، برای مثال مصرف برخی غذاها و خوراکی‌ها، گرده گل‌ها، استفاده از دارو، کرم و تماس با مواد شیمیایی مختلف، می‌تواند سبب بروز حساسیت شود. اگزما انواع مختلفی دارد ولی به‌طور کلی، دو نوع آن شایع‌تر از بقیه است؛ یک نوع اگزما، بر اثر تماس ایجاد می‌شود؛ به عبارت روشن‌تر، همه افراد هنگامی‌که با عوامل محرک محیطی شدید تماس داشته باشند، دچار اگزمای تماسی خواهند شد.

به‌طور کلی، در این نوع اگزما، ژنتیک نقشی ندارد، ولی در نوع دیگر اگزما که به آن آلرژیک درماتیت گفته می‌شود، معمولا زمینه ژنتیکی وجود دارد و در افرادی که مستعد حساسیت هستند، احتمال ابتلا به آن بالاست. اگزما به تنهایی خطری را برای فرد به‌وجود نمی‌آورد، ولی می‌تواند بسیار آزاردهنده باشد.

حاد و مزمن

اگزماها با توجه به علت به‌وجود آورنده آنها به دو نوع تماسی و حساسیتی دسته‌بندی می‌شود و براساس علائم نیز به دو دسته حاد و مزمن، تقسیم خواهد شد. زمانی که روی پوست بیمار بویژه در ناحیه دست، دانه‌های ترشح‌دار آبکی ایجاد شود، این نوع اگزما، حاد به حساب می‌آید.

در اگزمای حاد، قرمزی و خارش شدید نیز دیده می‌شود، اما در اگزمای مزمن، به جای ترشح، ترک و خشکی در پوست ایجاد خواهد شد که شدت این مساله در فصول سرد، افزایش می‌یابد.

پیشگیری، مهم‌ترین اصل

بسیاری از خشکی‌های پوست، در فصول سرد شدت می‌یابند، به همین دلیل باید به آبرسانی پوست و جلوگیری از تبخیر آب، توجه ویژه داشت. برای این منظور، استفاده از کرم‌هایی که پایه آب و چربی دارند، ضروری است.

آن دسته از کرم‌هایی که در آنها عطر، رنگ و افزودنی‌های کمتری به کار رفته، برای این منظور مناسب‌تر است. برای انتخاب یک کرم خوب، باید از پزشک مشاوره گرفت.

علاوه بر این، استفاده از دستکش در فصول سرد می‌تواند در پیشگیری از اگزما موثر باشد. گردگیری منظم و استفاده از جاروبرقی در خانه با فواصل کم، نقش بسیار مهمی را در کاهش ابتلا به آلرژی تنفسی و پوستی ایفا می‌کند و افراد باید این مساله را جدی بگیرند.

ارتباط آلرژی و اگزما

آن دسته از افرادی‌که دارای زمینه آلرژی هستند، بیش از سایر افراد می‌توانند به اگزما مبتلا شوند. برخی از افراد با وجود داشتن علائم آلرژی مانند قرمزی چشم، آبریزش بینی، قرمزی پوست، التهاب و حساسیت پوستی و ...، به پزشک مراجعه نمی‌کنند که همین مساله می‌تواند مشکلاتی را برای آنها ایجاد کند.

مسن‌ها مستعدترند؟

با افزایش سن، فعالیت غدد چربی کم خواهد شد و همین مساله می‌تواند دلیلی برای ابتلای افراد مسن به اگزما باشد. اگزما گاهی در ساق پا نیز ایجاد می‌شود به‌طوری‌که در فصول سرد، خشکی شدید پوست در این ناحیه بشدت افزایش پیدا می‌کند. به این بیماری «استازیس درماتیت» گفته می‌شود که به‌دلیل کم شدن جریان خون در ناحیه ورید، پوست فرد حالت خشکی، زخم و التهاب پیدا می‌کند که این مساله با خارش همراه است. برای درمان این بیماری باید حتما از پزشک کمک گرفته شود.

چند نکته بسیار مهم

آن دسته از افرادی که مستعد ابتلا به اگزما هستند، باید از شست‌وشوی بیش از اندازه پوست خود پرهیز کنند چون این کار خشکی پوست را تشدید می‌کند و احتمال ابتلا به اگزما با خشکی پوست، افزایش می‌یابد.

همه افراد بویژه خانم‌ها، در زمان شست‌وشوی ظروف باید حتما از دستکش استفاده کنند تا بر اثر استفاده از مایع ظرفشویی دچار مشکل نشوند. افراد باید از مصرف غذاها و خوراکی‌هایی که احتمال ابتلا به آلرژی را افزایش می‌دهند، بپرهیزند.

نوشیدنی‌هایی مثل نوشابه یا خوراکی‌هایی چون پفک، می‌تواند سبب تشدید علائم آلرژی شود، پس باید مصرف تمامی خوراکی‌هایی که در آنها رنگ، افزودنی و نگهدارنده وجود دارد، محدود شود.

روش‌های درمان

چنانچه آلرژی و اگزما طولانی و مزمن شوند، برای بیمار بسیار آزاردهنده است و گاهی علائم حدود دو تا سه سال باقی خواهد ماند.

زمانی که پوست آسیب جدی ببیند و ترک‌های عمیق روی آن ایجاد شود، پزشک به‌ناچار داروهای قوی تجویز می‌کند. گاهی ترک و درد، با عفونت همراه می‌شود و نباید این مساله را نادیده گرفت.

چنانچه عفونت، شدید نباشد، پزشک آنتی‌بیوتیک موضعی و برخی محلول‌های ضدعفونی‌کننده را تجویز خواهد کرد، اما در شرایطی که عفونت شدید و چرک، آبسه و التهاب وجود داشته باشد، امکان تجویز آنتی‌بیوتیک خوراکی نیز از سوی پزشک وجود دارد.

پس با مشاهده علائم آلرژی و اگزما باید سریعا به پزشک مراجعه کرد.

برخی از افراد تصور می‌کنند با مصرف خودسرانه داروهای ضدحساسیت بویژه آنتی‌هیستامین، می‌توانند وضعیت اگزما یا آلرژی خود را بهبود ببخشند، در حالی‌که استفاده خودسرانه و غیراصولی از داروهای ضدحساسیت، می‌تواند در برخی موارد باعث تشدید آلرژی شود. پزشک در صورت لزوم، آنتی‌هیستامین را براساس نیاز فرد، سن و وزن او تجویز می‌کند. برای درمان بیماری‌های آلرژیک، به غیر از کمک گرفتن از پزشک، باید عامل به‌وجودآورنده آلرژی نیز شناسایی شود؛ به‌عنوان مثال، نگهداری از حیوانات، نوع باشت (پر و پشم)، گرد و غبار و ...، می‌توانند در افرادی که آلرژی دارند، اگزمای آلرژیک ایجاد کنند.

شناسایی خوراکی‌ها و غذاهایی که فرد با خوردن آنها دچار بروز علائم آلرژی می‌شود نیز مساله مهمی است. افراد مبتلا به آلرژی و اگزما، باید همکاری‌های لازم را با پزشک برای درمان داشته باشند، ضمن این‌که باید این مساله را به خاطر بسپارند که درمان آلرژی و اگزما، طولانی‌مدت است و باید برای گرفتن نتیجه درمانی مطلوب، صبور باشند.

بهاره جلالوند