تلاش می کنم برای خانواده ایرانی فیلم بسازم

این روزها قناعت «لازانیا» را بر پرده سینما دارد؛ فیلمی کمدی که باز هم مثل غالب آثار این کارگردان، یک بچه نقشی مهم و اساسی در آن به‌عهده دارد و حضورش در قصه تعیین‌کننده است. اکران این فیلم که در همین روزهای ابتدایی نمایش با اقبال تماشاگران روبه‌رو شده و همچنین هفته ملی کودک باعث شد برای گفت‌وگو سراغ قناعت برویم.

با این‌که لازانیا فیلمی کمدی و بیشتر مناسب بزرگسالان است، اما باز هم گرایش و علاقه شما به سینمای کودک دیده می‌شود و همه ماجراهای فیلم زیر سر پارسیا- دانش‌آموز تپل فیلم- است. این علاقه همیشگی به کودک و نوجوان و ساخت فیلم‌هایی مرتبط با بچه‌ها از کجا می‌آید؟

سینمای کودک و نوجوان را خیلی دوست دارم و اگر بخواهم در سینما برای خودم خانه‌ای را فرض کنم، خانه اصلی‌ام سینمای کودک و نوجوان و سینمای طنز موقعیت است. نه این‌که سینمای بزرگسال را دوست نداشته باشم؛ ولی خانه اصلی‌ام، سینمای کودک و نوجوان است. طرح اولیه‌ای را که به اتفاق آقای احمد احمدی برای لازانیا نوشته بودیم، ابتدا در حوزه کودک و نوجوان بود، ولی در بازنویسی، رفته‌رفته تبدیل شد به یک فیلم کمدی برای خانواده. فیلم بعدی‌ای را که ساختم، یعنی «تپلی» هم همین‌طور است. فیلمی است کمدی برای همه اعضای خانواده. بتازگی این فیلم را در یک نمایش خصوصی با تماشاگران کودک و خانواده هایشان دیدم. قبل از این نمایش احساس می‌کردم چون فیلم رقص و آواز ندارد و شبیه فیلم‌های «دزد و پری» هم نیست، شاید با بچه‌ها ارتباط برقرار نکند، ولی خوشبختانه بینندگانی که آمده بودند، فیلم را دوست داشتند. حتی خانمی گفت دختربچه سه ساله‌اش از اول تا آخر فیلم را دید و لذت هم برد و این باعث خوشحالی‌ام شد که فیلم توانسته با بچه‌ها هم ارتباط برقرار کند. همیشه تلاشم بر این بوده که برای خانواده‌ها فیلم بسازم. یعنی فیلمی که خانواده‌های ایرانی دست یکدیگر را بگیرند، به سینما بروند و یک قصه ایرانی را با بازیگران ایرانی ببینند. خودم یک دختر ده ساله دارم که دارد بزرگ می‌شود و به نوعی احساس می‌کنم ناخودآگاه بچه‌های فیلم‌هایم نیز، هم پای او دارند بزرگ می‌شوند. از طرفی بچه‌های امروز به دلیل وفور امکانات و لوازم ارتباط جمعی، از نظر سطح شعور، بسیار با کودکی ما فاصله دارند و به نوعی بزرگ‌تر از سنشان هستند و این مهم‌ترین چیزی است که هر فیلمساز کودک و نوجوان امروز باید در فیلمنامه به آن توجه کند و در واقع بینندگانش را جدی‌تر بگیرد. با پارسیا شکوری، بازیگر کودک نقش پارسیا در فیلم لازانیا، چند فیلم کار کرده‌ام و بسیار از بازی‌اش راضی هستم. البته از بازی همه بازیگران این فیلم راضی هستم، ولی مساله این است که این کودک یازده دوازده ساله در کنار بازیگران خوب و حرفه‌ای مانند جواد رضویان، ارژنگ امیر فضلی و عزیزانِ دیگر، یک بازی مورد قبول ارائه داده و به قول معروف کم نیاورده است!

با این تفاسیر احتمالا باید تغییراتی در شیوه بازی گرفتن از بازیگران خردسال و کودک و نوجوان نسبت به گذشته رخ داده باشد. معمولا حتی برخی فیلمسازان بزرگی هم که در گذشته و در سینمای ایران با بازیگران کودک و نوجوان کار کرده بودند، بازی گرفتن از بچه‌های نابازیگر را دشوار می‌دانستند و ناچار بودند برای دریافت یک بازی خوب و قابل قبول و تاثیرگذار از آنها گاه به شیوه‌های بی‌رحمانه‌ای متوسل شوند. اما به نظر می‌رسد با افزایش هوش بچه‌ها در دوران جدید، شما به عنوان یک فیلمساز سینمای کودک راحت‌‌تر می‌توانید با آنها وارد گفتمان شوید.

البته پارسیا دیگر کودک نابازیگر نیست و خیلی هم حرفه‌ای شده است. ولی اگر بخواهیم به شکل کلی به این مساله بپردازیم، باید عرض کنم که به زعم من، بازی گرفتن از بچه‌ها نه تنها سخت نیست، بلکه شیرین هم هست. فقط کافی است که کودکان بازیگر به درستی انتخاب شوند و در موقعیت درستی قرار بگیرند. همان طور که عرض کردم باتوجه به شعور و آگاهی بیشتری که بچه‌های این نسل نسبت به بچه‌های گذشته دارند و بیشتر از قبل با تصویر آشنا هستند، انتخاب این بازیگرانِ مستعد کار دشواری نیست و بیشتر بچه‌های امروز بالقوه یک بازیگر هستند. شخصا برای این‌که بازیگران کودک و نوجوان بتوانند در موقعیت مناسب برای بازی قرار بگیرند، در فیلم‌هایم همواره سعی می‌کنم به کمک همکارانم، پشت صحنه خوبی را برایشان فراهم کنم و عواملی را برای کار انتخاب کنم که برای ایجاد یک فضای خانوادگی مناسب باشند، زیرا معتقدم که یک پشت صحنه خوب و شاد بخصوص در فیلم کودک، به بهتر شدن فیلم کمک خواهد کرد و کودکان در این فضا می‌توانند دوربین را فراموش کنند و بازی که نه، جلوی دوربین زندگی کنند. به همین دلیل خوشبختانه می‌توانم به جرات بگویم از هر یک از فیلم‌های کودکی که ساختم، دست‌کم یک بازیگر کودک در جشنواره کودک جایزه گرفته است. همین اخیرا هم سامیار محمدی بازیگرکودک فیلم تپلی از جشنواره اصفهان جایزه بهترین بازیگر را دریافت کرده است. خوشبختانه در فیلم لازانیا هم با
حضور تهیه‌کننده خوب، آقای احمدی و بازیگران و عوامل مهربان و خونگرم، فضای پشت صحنه خوبی داشتیم و بی‌شک این فضای گرم تاثیرش را روی فیلم گذاشته است و شاید یکی از دلایل رضایت بینندگان همین باشد.

به نظر می‌آید برخلاف برخی فیلمسازان سینمای ایران که بازیگران کودک فیلم‌هایشان را به حال خود رها کردند، شما مسیر دیگری را انتخاب کرده‌اید و رابطه خیلی خوبی با بچه‌های آثارتان دارید.

جسارت خدمت همکاران نمی‌کنم، ولی خوشبختانه با همه بازیگران فیلم‌های قبلی‌ام ارتباط دارم و بخصوص که با چند نفرشان، مثل پارسیا شکوری، یاس نوروزی، سامیار محمدی، امیر کیان عبدی و ایمان امیری همچنان دارم کار می‌کنم و نقش‌های فیلمنامه را برای آنان می‌نویسم. مثلا برای فیلم تپلی، تنها کاندیدم سامیار بود و برای لازانیا هم پارسیا.

کودکی‌تان چطور گذشت؟ این شیطنت، بازیگوشی و تخیل که در فیلم‌هایتان می‌بینیم، در خودتان هم وجود داشت؟

نه، چون وقتی سیزده ساله بودم انقلاب شد و بعد هم جنگ و مسائل سیاسی دهه 60 پیش آمد. درواقع هیچ وقت در سنی که باید می‌بودیم، نبودیم. شاید سینما برای من به نوعی تجربه نوجوانی از دست رفته‌ام باشد.

درواقع دارید با همین فیلم‌های خوب کودک و نوجوان، کودکی می‌کنید؟!

شاید. دارم با این فیلم‌ها رویاپردازی می‌کنم. ولی به یاد داشته باشیم که لذت کودکی و نوجوانی، گذراندن آنها در همان سِن است، نه در آستانه میانسالی؛ به همین دلیل همیشه احساس می‌کنم کسانی که روزهای کودکی و نوجوانی ما را تلخ کرده‌اند، بدهی بزرگی به نسل‌ها دارند!

آیا «زن‌ پوشی»، نقطه محرکه قصه لازانیا بود؟ به نظر می‌رسد شما و آقای احمد احمدی که به اتفاق فیلمنامه را نوشته‌اید، این موضوع را
تکیه گاه داستان قرار دادید و باقی رخدادها را حول آن چیدید.

می‌ترسم چیزی بگویم که قصه لو برود!

البته من هم قصد لو دادن قصه را ندارم، این زن پوشی با دیدن تیزر و عکس‌های فیلم هم مشخص است.

بله، با این حال ترجیح می‌دهم کمی کلی درباره این موضوع صحبت کنم. موقعیت
زن پوش در فیلم‌های زیادی ایجاد شده است؛ یکی از بهترین نمونه‌های آن مربوط به فیلم «بعضی‌ها داغشو دوست دارن» ساخته بیلی وایلدر است که جک لمون و تونی کورتیس بنا به موقعیت قصه، نقش دو زن را بازی کرده‌اند. بنابراین احساس کردیم این موقعیت می‌تواند باعث خنده و طنز برای تماشاگران بشود. این روزها هم که فیلم را با مردم در سالن‌های سینما می‌بینم، از استقبال و شادی آنها خوشحال می‌شوم و متوجه می‌شوم قصه فیلم توانسته آنها را جذب کند. امیدوارم فروش خوب فیلم هم همین‌طور ادامه داشته باشد.

آقای ارژنگ امیرفضلی یکی از بهترین بازی‌های کارنامه‌اش را در این فیلم انجام داده است.

بله، آقای امیرفضلی بازیگر بسیار خوبی هستند. ایشان همچنین دوست خیلی خوبی هم هستند و چند همکاری هم پیش از این با یکدیگر داشته‌ایم. ایشان برای در آوردن این نقش بسیار زحمت کشیده‌اند!

سیدجواد رضویان هم بعد از چند سال دوری از بازیگری سینما این روزها با دو فیلم لازانیا و دم سرخ‌ها به سینما برگشته است. دم‌سرخ‌ها را هنوز ندیده‌ام، اما در فیلم شما که خوب است و بازی بانمکی دارد.

آقای رضویان بازیگر خوبی هستند و خیلی همکاری خوبی با هم داشتیم. اولین بار بود که در خدمت ایشان بودیم و امیدوارم باز هم با یکدیگر کار کنیم. از بازی ایشان نیز خیلی راضی‌هستم.

اکران تپلی هم نزدیک است؟

بله، برای این فیلم تقاضای پروانه نمایش داده‌ایم و به محض دریافت پروانه نمایش، نسبت به اکران آن اقدام خواهیم کرد. ضمن این‌که دو سه دقیقه از فیلم را هم به نسبت نسخه‌ای که در جشنواره کودک اکران شده بود، کوتاه کرده‌ایم. همچنین فیلم «دزد و پری2» هم تا یک ماه دیگر اکران می‌شود.

پس به نظر می‌رسد با نمایش این فیلم‌ها کمی از نگرانی‌ها درباره سهم ناچیز سینمای کودک و نوجوان در اکران کاسته شود.

بله، خوشبختانه امسال به لطف زحمات و حمایت مسؤولان سینمای کودک در وزارت ارشاد و بنیاد سینمایی فارابی، بخصوص آقایان رضاداد و حبیب ایل‌بیگی، سینمای کودک دست پری در اکران دارد و چند فیلم کودک به نوبت در طول سال به نمایش عمومی درخواهند آمد.

علی رستگار

سینما