هدف از تشکیل ناتوی عربی

عبدالباری عطوان در سرمقاله دیروز روزنامه رأی الیوم ضمن اعلام این مطلب نوشت: تماس‌های آمریکا برای شکل‌گیری ناتوی‌عربی توسط کشورهای خلیج‌فارس وارد مرحله‌ای جدی شده است و در اجلاس واشنگتن در ماه اکتبر این موضوع به طور رسمی اعلام خواهد شد. بر اساس این گزارش، همزمان با جنگ فزاینده تهدیدهای لفظی میان آمریکا و ایران گزارش‌های رسیده و مطالب لو رفته در مطبوعات نشان می‌دهد دولت دونالد ترامپ این روزها مشغول انجام تماس‌های فشرده به منظور تشکیل یک ائتلاف نظامی جدید با کشورهای خلیج فارس در کنار مصر و اردن به منظور مقابله با ایران در منطقه و تشکیل یک سامانه دفاع موشکی و پی ریزی استراتژی مبارزه با تروریسم است.

بر‌اساس این گزارش، هیاهوی رسانه‌ای به راه افتاده پس از حمله انصارا... به یک نفتکش سعودی در دریای سرخ و متوقف شدن صادرات نفت عربستان از گذرگاه باب المندب بیش از پیش‌زمینه را برای شکل‌گیری چنین ائتلاف جدیدی با نظارت آمریکا فراهم کرد زیرا به گفته عطوان، عربستان و امارات خواستار دخالت نهادهای بین‌الملل به منظور تامین امنیت این گذرگاه راهبردی هستند که 5 درصد تجارت جهانی و بیش از پنج میلیون بشکه نفت در روز از آن عبور می‌کند‌. ریاض و ابوظبی همچنین خواستار ناکام ماندن تهدیدهای ایران مبنی بر بستن تنگه هرمز هستند که در مقایسه با تنگه باب المندب حائز اهمیت بیشتری است.

به نوشته این تحلیلگر در این میان موضع اردن و مصر مهم است و باید دید آیا به این ائتلاف خواهند پیوست یا خیر؟ همچنین رابطه اسرائیل با این ائتلاف نیز اهمیت دارد. آیا عضو آن خواهد شد و این عضویت علنی خواهد بود یا محرمانه؟ نکته دیگر این‌که پیش از تشکیل چنین ائتلافی باید اختلافات اعراب و قطر حل و فصل شود. آیا آمریکا با اختصاص یک و نیم میلیارد دلار برای گسترش پایگاه نظامی‌اش در قطر می‌خواهد از آن به عنوان یکی از پایه‌های اصلی ائتلاف جدید عربی آمریکایی استفاده کند؟

عطوان معتقد است کشورهای خلیج‌فارس توان مخالفت با درخواست ترامپ را ندارند. به همین دلیل احتمال دارد آنها از نشست آتی واشنگتن با جیب‌های خالی شده یا بسیار بدهکار خارج شوند. کشورهای خلیج فارس به سوی یک جنگ منطقه‌ای بزرگ سوق داده می‌شوند که هیزم آن و تامین‌کننده هزینه‌های جنگی خواهند بود که نتایج آن غیرقابل تضمین است و حتی اگر آمریکا در آن پیروز شود، پیروزی‌اش با ویران شدن منطقه و اقتصاد آن و شهرهایش همراه خواهد بود، زیرا ایران به‌طور حتم پاسخ آمریکا را خواهد داد و تماشاچی نخواهد ماند.

از سوی دیگر صابر گل‌عنبر تحلیلگر ایرانی می‌گوید: ایده گرته‌برداری از پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو ) و تشکیل یک قدرت نظامی عربی به نام ناتوی عربی چیز تازه‌ای نیست. اصل این ایده مصری است. در ژوئن 1988، محمد حسین طنطاوی، وزیر دفاع مصر در نشستی نظامی در قاهره با حضور نمایندگانی از عربستان، اردن، امارات، بحرین و پاکستان خواستار تشکیل یک سازمان نظامی عربی برای مقابله با چالش‌های فراروی جهان عرب شد. در آن زمان این انگاره پیگیری نشد تا این که عبدالفتاح سیسی، رئیس‌جمهور مصر در فوریه 2015 در سفر به امان پایتخت اردن از ملک عبدا...‌دوم پادشاه این کشور خواست از تشکیل ناتوی‌عربی حمایت کند. قرار بود سیسی این موضوع را در مارس همان سال نیز با پادشاه عربستان در میان بگذارد. قوام طرح مصری ناتوی عربی 40 هزار نیروی نظامی از شش کشور عربی مصر، اردن، عربستان، امارات، مراکش و سودان به استثنای قطر بود، اما اختلافات درون عربی مانع آن شد. این ایده مصری در آن زمان حامیانی هم در دولت آمریکا داشت و ژنرال مایکل فلین رئیس سازمان اطلاعات دفاعی آمریکا از جمله آنها بود، اما بعدها به فراموشی سپرده شد تا حال که یک بار دیگر در دوران دونالد ترامپ مطرح می‌شود‌. برای تشکیل چنین ائتلافی آمریکا باید قبل ازهر چیز بتواند کشورهای عربی را با هم متحد کند، اما چنین تصوری در شرایط فعلی محال است .