نگاهی به درخت در آثار هنرمندان نامدار ایرانی به بهانه نمایشگاه «تک درخت» در گالری ایوان

یک نماد هزار معنا در هنر ایرانی

هم بهشت را تداعی می‌کند، هم سمبل زمین است؛ گاهی هم تمثیلی از هبوط! درخت نماد ایستادگی است و سرسبزی، معنای زندگی را تداعی می‌کند و طیف وسیعی از فرم‌های ساده و پیچیده را به تماشا می‌گذارد که برای هر هنرمندی می‌تواند وسوسه‌انگیز باشد. در نقاشی، عکاسی، مجسمه‌سازی، طراحی فرش و گلیم، نگارگری، گرافیک و سایر هنرها و بخصوص در هنر ایرانی جایگاه ویژه‌ای دارد اما برخی هنرمندان به آن توجه ویژه داشته‌اند، مثل سهراب سپهری و تابلوهای بسیاری که از درخت‌ها و فقط درخت‌ها کشیده یا مثل عباس کیارستمی که درخت نه تنها در آثار تجسمی بلکه در فیلم‌هایش هم جایگاه ویژه‌ای داشته و مثل حسین محجوبی و درخت‌های تبریزی‌اش. هنرمندان دیگری هم هستند از بین پیشکسوتان یا جوان‌ترها که به این نماد هزار معنا، نظر داشته‌اند و به سراغش رفته‌اند؛ شیرین اتحادیه در گفت‌وگویی که زینب مرتضایی‌فرد با او داشته و به تاریخ 9 خردادماه در صفحه 7 روزنامه‌مان منتشر شده، از طبیعت حرف زده و نقاشی‌هایی که از درختان کشیده است. بجز این جوان‌ترهایی هستند که گاه و بیگاه با بهانه و بی‌بهانه، به صورت فردی یا گروهی نمایشگاه برگزار می‌کنند و آثاری با الهام از درخت به نمایش می‌گذارند. تازه‌ترین آنها «تک‌درخت» نام دارد که به یاد عباس کیارستمی فیلمساز فقید کشورمان آغاز به کار کرده و تا نیمه تیرماه در گالری ایوان برپاست.
کد خبر: ۱۱۴۹۱۴۴

درختی به نام کیارستمی

هر کسی با اندک علاقهای به سینما و عکاسی، میداند که عباس کیارستمی چه عکسهای خلاقانهای دارد و بخصوص چقدر از درختها عکاسی کرده یا احتمالا به درخت در قالب یک کاراکتر در آثار کیارستمی کنجکاو شده است اما شاید برخی از ما ندانیم که درختی در جمهوری چک به نام این فیلمساز و عکاس نامدار ایرانی مزین شده است. درخت عباس کیارستمی در کارلوویواری، یک درخت بسیار بلند در وسط پارکی، نزدیک به کاخ جشنواره است که کارگردان فقید کشورمان بارها در سایهاش نشسته و از تماشایش لذت برده است.

چیدمانی از تصویر درختان در خانه هنرمندان ایران هست که آن هم یادگاری است از کارگردان فیلم «زیر درختان زیتون». در طبقه دوم، درست در میانه کریدور، چیدمان «هفت چنار» نظر خیلیها را به خود جلب کرده است؛ اثری که بهعنوان منتخب چهارمین جشن تصویر ایران پایش به خانه هنرمندان باز و در این مکان ماندگار شد. «هفت چنار» کیارستمی در سال ۸۲ در همان روز افتتاحیه جشن تصویر سال مورد توجه قرار گرفت. این اثر با ایده کیارستمی، کار مشترکی بود توسط این هنرمند و ساسان توکلی.

نقاش درختان تبریزی

حسین محجوبی و هم نسلانش راهی را پیش گرفتند که قبلتر جایی در نقاشی ایران نداشت. در روزگاری که شیوه واقعگرایانه کمالالملک از یکسو و فرمهای نازک مینیاتورهای حسین بهزاد از سوی دیگر هنر ایران را گرفته بود، کمتر تصور میشد هنر نقاشی در ایران به چنین آزادی در بیان دست یابد. موجنونقاشی ایران سنتهای گذشته را شکافت و نوزادهای از این میان متولد شد که پیش از این تاریخ نقاشی نظیرش را ندیده بود.

محجوبی را با درختهایش میشناسند. این چهره بینالمللی نقاشی ایران، در شهر لاهیجان به دنیا آمده و خودش میگوید آنقدر چشمانش درختها را دیده و در بی شمار درختان محیط زندگیاش غرق شده، که آنها را خوب بلد است. او البته در کنار درختهایش اغلب اوقات اسبهایی را هم میکشد که آزاد و رها در طبیعت حضور دارند. درخت صنوبر یا همان تبریزی در نقاشیهای او حسابی جولان میدهند و نمایی از عشق و هماهنگی میان انسان و طبیعت را ایجاد میکنند. محجوبی البته تنها به نقاشی اکتفا نکرده و طراحی پارکهای ساعی، نیاوران و ملت را هم انجام داده است.

ساده مثل سهراب

گاهی فقط چند خط ساده در کنار هم بلندای یک درخت را تداعی میکنند؛ درختهای سهراب سپهری مثل شعرهایش ساده اما عمیق هستند.

دستمایه اصلی آثار سپهری نگاه متفاوت اوست وگرنه بیشتر اوقات ابزارهای بیانی او بسیار ساده هستند؛ مثل یک خط و با همین ابزارهای ساده است که کویر را تجسم بخشیده یا کوهها را و نیز درختانی که در کنار هم، آبادیهای کویری را تداعی میکنند.

نقاشیهای این شاعر اهل کاشان، درست مانند شعرهایش پر از کشف و تماشای تازگی در تمام چیزهای همیشگی است. درختان سهراب گاهی دور تنها و سر به آسمان برداشتهاند، گاهی تنها و رها شده در کویر و گاهی فقط بخشی از آنها در قاب نقاش به رویت درآمدهاند تا بتوان با نگاه لمسشان کرد و مثل خود شاعر به طبیعت گره خورد و بخشی از آن شد، آنچنان که بتوان به کاج همسایه سلام کرد و سارها را بر سر سفره مهمان کرد و مهربانتر از درخت شد.

آذر مهاجر

فرهنگ و هنر

newsQrCode
ارسال نظرات در انتظار بررسی: ۰ انتشار یافته: ۰

نیازمندی ها