مردی که روحش با فرهنگ تنیده بود

آن‌طور که خودش از زندگی‌اش روایت کرده، در 15 شهریور 1312 در یکی از روستاهای ملایر به دنیا آمده و خانواده‌ای کشاورز و مذهبی داشته است. خیلی زود راهی مکتبخانه می‌شود و خواندن کتاب‌های عربی و فارسی را آغاز می‌کند. با این‌که برای ادامه تحصیل به مدرسه دسترسی نداشته، در 17 سالگی بدون داشتن استاد تمام صرف و نیمی از نحو را خود آموخته بوده. بعدتر هم راهی حوزه علمیه بروجرد و پس از آن راهی قم می‌شود و تا سال 45 علاوه بر دروس خارج و فلسفه و تفسیر در حوزه، از دانشگاه تهران لیسانس فلسفه گرفته و به‌عنوان دبیر مشغول کار می‌شود. سپس تحصیل خود را ادامه داده و در سال 1353 به دعوت گروه فلسفه غرب دانشگاه تهران عضو هیأت این گروه می‌شود.

او درحوزه قم، شاگردی آیت‌‌ا... ‌العظمی بروجردی(ره)، آیت‌‌ا... ‌العظمی امام خمینی(ره)، آیت‌‌ا... ‌العظمی طباطبایی سلطانی(ره)، آیت‌‌ا... ‌العظمی شهاب‌الدین نجفی(ره)، آیت‌‌ا...‌‌العظمی محقق داماد(ره)، علامه طباطبایی(ره) و .... را می‌کند و خودش را مرهون آنها می‌داند. همچنین تاکید می‌کند دانشگاه تهران ‌ از درس استاد بزرگوار مرحوم دکتر یحیی مهدوی بیشترین استفاده را برده است.

پنج کتاب و ده‌ها مقاله از او به‌جا مانده و به زبان‌های عربی و انگلیسی تسلط کامل و با آلمانی هم آشنایی نسبتا خوبی داشته است. حجت‌الاسلام احمدی از پنجم دی‌‌ماه 1360 به فرمان حضرت امام (ره) به ستاد انقلاب فرهنگی ـ که بعدا در 1363 به شورای‌عالی انقلاب فرهنگی تبدیل شد ـ پیوست. خودش در این باره نوشته است: «آن زمان دانشگاه‌ها تعطیل و سخت آشفته بود. امام رضوان‌ا... علیه در فرمانشان دستور داده بودند که دانشگاه‌ها را هرچه سریع‌تر باز کنید. به همین جهت در گرماگرم جنگ و درگیری‌های گروهک‌ها در بیرون و درون دانشگاه‌ها به برنامه‌ریزی پرداختیم و من حدود 21 ماه، به جز روزهای پایان هفته که به قم می‌رفتم، شب و روز در دبیرخانه ستاد بودم و گاه از ساعت 6 بامداد تا 5/1 بامداد روز بعد مشغول تهیه و تکثیر و ارسال برنامه‌ها به دانشگاه‌ها بودم.» او سپس به فعالیت خود در این عرصه ادامه داده و به شکل‌گیری انتشارات سمت و دانشگاه تربیت مدرس که هر دو از تاثیرگذارترین مراکز علمی کشور در عرصه نشر و آموزش محسوب می‌شوند، کمک فراوانی کرده است. زنده‌یاد احمدی تا پایان عمر در انتشارات سمت فعال بود. در ادامه به بررسی نکاتی درباره فعالیت‌های او
می‌پردازیم.

فعالیت زیر بمباران و موشک

ایجاد تربیت مدرس دانشگاه از جمله نیازهای مهم دوران پس از انقلاب بوده است. بسیاری احمدی را بنیانگذار، راه‌انداز و ادامه‌دهنده مسیر این دانشگاه می‌دانند. او از اوایل سال 1361 تا تیرماه 1374 رئیس دانشکده علوم انسانی دانشگاه تربیت مدرس بود و اقدامات مهمی هم برای تربیت مدرس در این دانشگاه انجام داد. در ادامه هم در سال 1363 شورای‌عالی انقلاب فرهنگی به لحاظ اهمیت علوم انسانی مرکزی را تصویب کرد که کتاب‌های درسی و مبنایی برای دانشگاه‌ها تدوین کند و شورا تمام مسئولیت این مرکز را به عهده حجت‌الاسلام احمدی نهاد. در سال 1365 شورای‌عالی انقلاب فرهنگی تصویب کرد که نظام آموزش و پرورش کشور دگرگون شود و مسئولیت این کار هم به عهده زنده‌یاد احمدی قرار گرفت. او در این باره نوشته است: طی دو سال با تشکیل دو سمینار سراسری از استادان و دبیران و صاحبنظران تعلیم و تربیت در زیر آژیر و بمب و موشک و با سفر به شوروی و هند، طرحی جامع و مشکل‌گشا با مقدّمه راهبردی من، در نزدیک به 170 صفحه تدوین و به وزارت آموزش و پرورش تحویل شد، امّا دریغا که وزیر وقت و برخی معاونانش آن را اجرا نکردند با آن که به گفته آگاهان هنوز هم بهترین طرح است.

«سمت» با 22 میلیون شمارگان

انتشارات سمت از جمله بنگاه‌های نشر فعال در کشور است که کتاب‌های دانشگاهی را عرضه می‌کند. زنده‌یاد احمدی درباره این نشر نوشته است: تابستان 1364 بود که اعضای شورا خدمت امام(ره) رسیدیم و حضرت آیت‌ا‌... خامنه‌ای به عنوان رئیس شورا موضوع را با حضرت امام در میان نهادند و کمک مالی خواستند و ایشان با لبخندی دلنشین قول مساعدت دادند و یک میلیون تومان فرستادند که سرمایه پربرکتی شد برای سمت. از آن زمان تاکنون یعنی در مدت نزدیک به 23 سال همچنان مسئولیت این مرکز(سمت) به عهده اینجانب است و تعداد 1173 عنوان در شمارگانی نزدیک به 22 میلیون به دانشجو عرضه شده است. علاوه بر این، صدها قرارداد منعقد شده که برخی از آنها در حال تدوین و برخی در حال ویرایش و تولید و انتشار است و مجموع آن چه گفته شد به‌علاوه سرمایه معنوی و فیزیکی موجود ـ که به صدها میلیارد ریال می‌رسد ـ سرمایه عظیمی است که برای علم و فرهنگ انقلاب به دست آمده است و در آینده هم همچنان مورد استفاده خواهد بود.

علاقه به شاهنامه

از زنده‌یاد احمدی در خبرگزاری مهر، مصاحبه‌ای منتشر شده که بتازگی و مدت کوتاهی قبل از مرگ او انجام شده است. احمدی در بخشی از این مصاحبه درباره علاقه‌اش به شاهنامه سخن گفته و بیان می‌کند: ۱۲‌روزه عم جزء، دو ماهه قرآن را فراگرفتم و پس از آن هم سراغ خواندن کتاب رفتم و شروع به خواندن کتاب‌هایی مثل شاهنامه کردم. خودمان شاهنامه نداشتیم. مادرم در یک روستای دیگر فامیلی داشت که او شاهنامه داشت و رفت از او برای من شاهنامه را گرفت تا بخوانم وقتی داشت با کتاب برمی گشت من حدود یک کیلومتر به استقبال مادرم رفتم تا کتاب را از او بگیرم. پسرعمویی هم داشتیم که وقتی می‌آمد مسجد کنار منزل ما نماز می‌خواند می‌گفت بیا برویم خانه ما. می‌رفتم خانه آنها و درکنار پسرعمویم شاهنامه را می‌خواندم و او هم ایرادات خواندن من را می‌گرفت. پدرم می‌گفت بیا به جای شاهنامه عین القضات بخوان.