رهاورد علومی از دنیای اساطیر

علومی در این کتاب از «هزار افسان» دوران هخامنشیان و اشکانیان که منبع اصلی «هزار و یک شب» است تا افسانه‌های رایج در فرهنگ مردم را کاویده است. او در این کتاب به هزار و یک شب پرداخته که به عقیده بورخس بزرگ‌ترین داستان‌ها در تمام زمان‌هاست و مظهر درآمیختگی رمز و نماد با عاطفه و تفکر و تخیل انسان و نیز قصه‌های عامیانه را بررسی کرده که به زبان ساده و رایج روزگار از نسلی به نسل دیگر انتقال یافته و سنت شفاهی قصه‌گویی (نقالی) را پدید آورده‌ است.

در این کتاب محمدعلی علومی از حضور تفکر زروانی در دوره هخامنشیان بر هزار و یک‌شب حکایت کرده که خیر و شر و اورمزد، نمود همه نیکی‌ها زروان و اهریمن، نمود همه شر و بدی‌های زروان است و از اعتقاد زروان‌گرایان درباره سبب وجود شر در جهان نوشته و دلیل وجود خاتون و کنیزکان و پیرزن‌های عفریته در قصه‌های هزار و یک شب.

قصه اساطیر محمدعلی علومی حکم چراغی را دارد که وجه دیگری از هزار و یک شب را روشن می‌کند؛ وجهی که نشان می‌دهد قصه‌های هزار و یک شب فقط برای سرگرمی نیست. قصه اساطیر دو کتاب در یک مجلد است. کتاب اول به تحلیل و بررسی هزار و یک‌شب اختصاص دارد و کتاب دوم درباره قصه‌های ایرانی و مبانی اساطیری است. علومی در کتاب دوم به بررسی قصه‌های ایرانی و مبانی اساطیری می‌پردازد. دختر نارنج و ترنج، نگار، مرجان، میز مرجان ِ مست و خمار، فاطیکو و سبزقبا، دختر سلطان، درخت شاه‌توت، ابراهیم و پی‌سوز، دختر کفش طلا، دایه پوستین‌پوش، دختر خون‌برفی، بلبل سرگشته و عمه گرگی از جمله این قصه‌ها هستند. کتب پنج پیوست هم دارد که در کنار منابع و فرهنگ‌اعلام، پایان‌بخش سفر محمدعلی علومی به دنیای اساطیر است.