خطر انتقال قدرت بانک مرکزی ایران به تلگرام

تلگرام پیام‌رسانی بسیار سهل و سریع است که کارکردهای مفید زیادی برای مردم داشته و دارد. کنار محاسن مذکور، دوام طولانی‌مدت و عدم فیلترینگ آن (در مقایسه با سلف‌های خودش)‌ باعث رشد سریع آن میان کاربران ایرانی شده است. در این میان بیشتر مردم علاقه و توجه چندانی به مسائل پشت پرده آن و مخاطرات امنیتی و اقتصادی اش نداشته و همین که یک ابزار کاربردی و ساده و (ظاهرا)‌ رایگان در اختیار دارند، راضی بوده و طرح موضوعاتی مانند فیلتر کردن تلگرام باعث نارضایتی بیشتر مردم می‌شود. حسین طالبی طادی، کارشناس اقتصادی فضای مجازی در گفت‌وگو با تسنیم بیان کرد: تلگرام تهدید اقتصادی مستقیم دارد که آن را می‌توان در دو حوزه بررسی کرد؛ اول آن‌که بنا بر گفته وزیر محترم ارتباطات 45درصد از کل پهنای باند بین‌الملل کشور در اختیار تلگرام است!

طالبی طادی با تصریح این‌که یعنی تقریبا نیمی از ظرفیت پهنای باند بین‌الملل کشور برای ارتباطات تلگرامی هزینه می‌شود و آن یعنی ارتباطی که تقریبا تمام فرستنده‌ها و گیرنده‌های آن در داخل کشور هستند، گفت: اگر این پیام‌رسان داخلی بود این عدد تقریبا به صفر می‌رسید. مسلما هزینه‌ای که در این قسمت برای پهنای باند و نیز اجاره خطوط بین‌الملل برای انتقال این پهنای باند به داخل کشور انجام می‌شود، جزو خسارات مستقیم اقتصادی تلگرام است. طالبی طادی با تذکر این‌که تهدید عمده در این بخش نیست، گفت: بلکه با رونمایی از استراتژی جدید تلگرام برای راه‌اندازی ارز دیجیتال «گرام» کم‌کم تهدید جدی خودش را نمایان کرد به‌طوری که حتی دولت نیز به صرافت مقابله با این فرآیند درآمده است. وی افزود: به زبان ساده می‌توان تأثیر حضور و فراگیر شدن ارز دیجیتال گرام را معادل چاپ اسکناس جعلی و توزیع آزادانه آن در جامعه دانست، بدون آن‌که دولت بتواند ممانعتی به عمل آورد. این استاد دانشگاه با بیان این‌که در زمانی که این پول در داخل کشور رایج شد و دولت نیز امکان فیلترینگ تلگرام را نداشته باشد، گرام که پولی بدون پشتوانه ملی خواهد بود و توسط تلگرام خلق می‌شود، می‌تواند به کاهش ارزش ریال یعنی کاهش پولی که در دست مردم است منجر بشود، گفت: اکنون میزان نقدینگی کشور (پول و شبه‌پول موجود) در حدود 1300 تریلیون تومان است. طبیعتا این معادل ارزش کل دارایی‌های موجود در کشور است (کالاها، خدمات، ابنیه و...). اگر فرض کنیم بدون هیچ افزایشی در دارایی‌های کشور، به‌یکباره 1300 تریلیون پول دیگر توسط بانک مرکزی چاپ و روانه بازار شود، این باعث می‌شود که دولت کلی پول داشته باشد، اما در واقع نتیجه آن کاهش 50درصد از ارزش هر یک تومان (یا به‌صورت عملی تورم 100درصد) خواهد شد. وی افزود: خلق ارز گرام نیز شبیه به همان تولید پول بدون پشتوانه است. اما خلق گرام به خودی خود مشکل حادی نیست بلکه پذیرش آن توسط جامعه (به‌واسطه ضریب نفوذ خالق آن یعنی تلگرام) است که تهدیدکننده دارایی‌های خود مردم خواهد بود. این کارشناس اقتصادی با بیان این‌که یکی از ویژگی‌های ارز دیجیتال این است که مثلا در یک فروشگاه تلگرامی می‌توان به‌جای ریال از گرام استفاده کرد، گفت: چون تلگرام در واقع بانک مرکزی این پول است، لذا می‌تواند با راه‌اندازی یک سامانه نظارت بر فروش، سازوکاری را وضع کند که هنگام خرید آنلاین، پول (گرام) از حساب خریدار کم شده ولی تا زمان تحویل کالا و ثبت رضایت مشتری، این پول به حساب فروشنده واریز نشود. طالبی طادی با اشاره به اشکال دیگر این موضوع گفت: پس از جا افتادن ارز گرام در کشور و ایجاد وابستگی مردم به آن، این امکان برای تلگرام وجود دارد که به ازای تراکنش‌هایی که در این فضا انجام می‌شود درصدی را به‌عنوان کارمزد بردارد، کاری که تمامی صرافی‌ها و بانک‌های دنیا انجام می‌دهند. این استاد دانشگاه با بیان این‌که کارمزدی که تلگرام برمی‌دارد می‌تواند به‌اندازه‌ای کم باشد که مشتریان را چندان آزار نداده و جذابیت تجارت با آن بیش از هزینه‌اش باشد، گفت: اما از طرف دیگر وقتی مجموع تجارت در این فضا، زیاد شود آنگاه همان درصد کم کارمزد هم می‌تواند عدد قابل توجهی برای کل کشور باشد، عددی که معادل آن از ارزش پول ملی کاسته و به‌صورت دلار، یورو یا هر ارز معتبر دیگری از کشور خارج می‌شود.

این استاد دانشگاه با بیان این‌که این سناریو حتی بسیار وسیع‌تر از این خواهد بود، گفت: در واقع مالک و خالق این ارز دیجیتال در صورت رایج شدن پولش در داخل کشور در حالی که دولت نمی‌تواند آن را فیلتر کند، قادر به انجام تقریبا
هر کاری است که یک بانک مرکزی می‌تواند انجام دهد؛ مثلاً خرید و فروش اقساطی و اعتباری، صدور دسته‌چک دیجیتال گرامی، پرداخت وام! و....

وی افزود: لذا به نظر می‌رسد جایگزین کردن این پیام‌رسان با یک پیام‌رسان بومی که به یک رشدیافتگی رسیده باشد به‌طوری که هم قابلیت‌های تلگرام را داشته باشد و هم از تهدیدات آن تهی باشد، نه یک راهکار بلکه تنها راهکار مؤثر در شرایط فعلی است که اجرای آن هر روز سخت‌تر از روز قبل می‌شود.