تالار شیشه‌ای،‌2گام به پیش،‌یک گام به پس

بر این اساس نگاهی به رکوردشکنی‌های پیاپی شاخص بورس در سال 96 که البته تا پایان این سال ادامه‌دار نبود، نشان می‌دهد بخش عمده این رکوردشکنی تحت تاثیر نمادهای معاملاتی‌ بوده است که از رشد قیمت دلار، افزایش قیمت جهانی نفت و همچنین رشد قیمت جهانی کالاها بویژه فلزات پایه تاثیرپذیر بوده‌اند.

علاوه بر این به‌دلیل مواردی چون تداوم رکود حاکم بر سایر بازارها از جمله مسکن و خودرو و نیز کاهش نرخ سود سپرده بانکی تا نیمه نخست این سال میل نقدینگی برای آمدن به بازار سهام بیشتر بود.

بر این اساس و در روزهای اوج رکوردشکنی‌های پیاپی شاخص بورس و افزایش سهام برخی شرکت‌ها، رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار هم اذعان کرد تحولات ایجاد شده در این بازار را می‌توان به عوامل داخلی و خارجی نسبت داد که بر این اساس کاهش نرخ سود بانکی، قانونمند شدن فعالیت و نرخ سود صندوق‌های سرمایه‌گذاری، اصلاح قوانین و مقررات مرتبط با بازار سرمایه، کاهش نرخ سود اوراق مختلف، افزایش نرخ ارز، اعطای تسهیلات توسط دولت به بنگاه‌ها و تقویت سودآوری شرکت‌ها، اقدامات سازمان بورس در راستای ثبات‌بخشی به بازار و کاهش نرخ کارمزد و افزایش شفافیت بازار سرمایه از جمله اقدامات داخلی اثرگذار بر بازار سرمایه است. از جنبه خارجی نیز افزایش جهانی قیمت نفت و نیز رشد فلزات اساسی از دیگر موضوعاتی هستند که به بهبود شرایط بازار سهام کمک شایانی داشته‌اند که می‌توان مجموعه اثرات آن را در رشد شاخص بورس و بهبود شرایط بازار سهام مشاهده کرد.
هر چند رشد قیمت‌ها در نمادها و صنایع گوناگون متفاوت بوده است و در این مدت بسته با نوع سرمایه‌گذاری، برخی سود بیشتر و برخی سود کمتری از خرید و فروش سهام کسب کرده‌اند.

بر این اساس نگاهی به وضعیت بازار سهام نیز نشان می‌دهد رشد شاخص بورس در سالی که رو به پایان است بیشتر تحت تاثیر صنایع مختلف از جمله فلزات اساسی، محصولات شیمیایی، فرآورده‌های نفتی، کک و سوخت هسته‌ای، استخراج کانه‌ها، شرکت‌های
چند رشته‌ای صنعتی و گروه مخابرات بوده که موجب شد نماگر بازار سهام تا ارتفاع 98 هزار واحد نیز رشد داشته باشد که از این میان می‌توان در خصوص تاثیرگذارترین شرکت‌ها بر رکوردشکنی‌های شاخص بورس در سال 96 به شرکت‌هایی مانند فولاد مبارکه اصفهان، صنایع پتروشیمی خلیج فارس، ملی صنایع مس ایران، پالایش نفت اصفهان، پالایش نفت بندرعباس، گسترش نفت و گاز پارسیان، معدنی و صنعتی گل گهر، ارتباطات سیار، پالایش نفت بهران و شرکت سرمایه‌گذاری غدیر اشاره کرد.

البته رشد سال 96 شاخص بورس تا حدودی تفاوت‌هایی با سال‌های قبل داشت؛ چرا که در سال‌های گذشته زمانی که بنا به دلایلی، مولفه‌ای باعث رشد شاخص بورس یا گروه و صنعتی در بورس با افزایش قیمت همراه می‌شد در برخی موارد کلیت بازار سهام نیز با آن همراه می‌گردید و بدون دلیل بنیادی، همه نمادها مثبت و گاهی با صف خرید همراه می‌شدند، اما در سالی که گذشت این اتفاق نیفتاد. تا جایی که برخی کارشناسان نیز گفتند دیگر از وقوع رفتارهای هیجانی در بورس خبری نیست و در جریان معاملات بازار سهام کمتر مشاهده می‌شود که یک نماد معاملاتی بدون دلیل بنیادی مثبت شود که می‌توان از این موضوع به عنوان نکته مثبت معاملات بازار سرمایه یاد کرد و می‌توان این‌گونه استنباط کرد که بازار سرمایه دیگر عاقل شده است.

البته این خوش‌بینی‌های مفرط در تالار شیشه‌ای تا پایان سال 96 چندان پایدار نماند؛ چرا که در روزهای نخست زمستان 96 شاخص بورس منفی و ادامه‌دار شد و تا حدودی در پی هیجان‌زدگی سهامداران علاوه بر ریزش چشمگیر شاخص، بسیاری از نمادهای معاملاتی نیز با افت و کاهش هیجانی روبه‌رو شدند تا این موضوع ثابت کند که بازار سهام در کشور ما با بلوغ فاصله زیادی دارد.

بر این اساس نگاهی به دلایل افت شاخص بورس و ریزش هیجانی قیمت سهام شرکت‌ها در تالار شیشه‌ای در زمستان امسال نشان می‌دهد پس از رشد و رکوردشکنی‌های پیاپی، به طور معمول شاخص بورس و قیمت سهام شرکت‌ها نیاز به اصلاح و استراحت دارد. بنابراین نمی‌توان توقع داشت که نمادهای معاملاتی و شاخص بورس پیوسته با رشد و افزایش همراه باشند.

از سوی دیگر در پی رشد شاخص بورس و قیمت سهام برخی شرکت‌ها در تابستان و پاییز 96، سود مناسبی نصیب برخی معامله‌گران در بورس شده بود و به همین دلیل برخی سهامداران ترجیح دادند پس از این رونق و کسب منفعت، با فروش سهام خود اقدام به شناسایی و ذخیره سود حاصله کنند، بنابراین شدت عرضه‌ها در بازار سهام افزایش پیدا کرد که این موضوع کلیت بازار سرمایه را در ماه‌های پایانی این سال تحت تاثیر قرار داد و به عاملی برای منفی شدن بازار سهام تبدیل شد. علاوه بر این، موضوعاتی چون ابهام در عدم ارائه پیش‌بینی سود شرکت‌ها و همچنین نزدیک شدن به پایان مهلت اعلام موضع آمریکا در قبال برجام هم دلایلی دیگر است برای افت شاخص بورس و قیمت‌ها در ماه‌های پایانی سال 96 که موجب شد معامله‌گران با احتیاط بیشتری اقدام به خرید و فروش سهام کنند که به این عوامل باید توقف بهبود و رشد برخی کالاها را در بازارهای جهانی نیز اضافه کرد.

افزون بر این یکی دیگر از دلایل عمده کاهش ورود نقدینگی به معاملات بازار سرمایه در زمستان 96 را می‌توان به انتشار اوراق گواهی 20 درصدی توسط بانک‌ها نسبت داد که موجب شد بخشی از نقدینگی بازارهای مختلف از جمله بازار سهام به سمت بانک‌ها روانه شود؛ چرا که بر اساس برآوردها حدود 240 هزار میلیارد تومان نقدینگی جذب اوراق گواهی 20 درصدی در بانک‌ها شده است که بدون شک در پی افزایش 5 درصدی نرخ سود بدون ریسک در بانک‌ها، بخشی از نقدینگی بازار سهام از جمله منابع صندوق‌های سرمایه‌گذاری در این اوراق سرمایه‌گذاری شده است.