کسب جایگاه منطقه‌ای و جهانی ایران

سیاست خارجی ما پس از انقلاب اسلامی مکتب‌محور بوده نه منابع‌محور؛ در منطقه و جهان هم این نوع سیاست باب شده است. مقاومت در منطقه برگرفته از سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران بوده و کشور ما نشان داد که ملت‌ها باید آینده خودشان را تعیین کنند. سیاست خارجی ما پس از انقلاب اسلامی سلطه‌گر و ستمگر نبوده و ستم‌پذیر هم نیست و همین سیاست در دنیا جاافتاده و این یک سیاست تافته‌جدابافته است در دنیا. اگر بخواهیم درباره دستاوردهای انقلاب اسلامی صحبت کنیم، باید این نکته را در نظر داشته باشیم که بزرگ‌ترین دستاورد انقلاب، ساختار جدید حکومتی است که در حال حاضر تمدن می‌سازد.

حضرت امام(ره) در چارچوب اعتقادات اسلامی باور داشتند که حکومت از آن خداوند است و قوانین حکومت را خداوند گذاشته است. نظام جمهوری اسلامی ایران ساختاری است که باعث پایداری شده و در واقع تمدنی است که تمدن غرب را به چالش کشیده است. البته این جنگ حق و باطل - ظالم و مظلوم در طول تاریخ بوده، اما در حال حاضر ساختاری که ظالمان دارند، ساختار لیبرال دموکراسی غرب است که نهایت آن آمریکا می‌شود که مردم قدرت انتخاب بین ترامپ و کلینتون را دارند. اما ساختاری که حضرت امام(ره)، اسلام و فقه شیعه در مقابل ساختار غرب برای مستضعفان و خداپرستان جایگزین کرده، این است که ولی‌فقیه باید قانون خدا را اجرا کند. در این سیستم قانونگذار خداست و مردم نیستند. فردی که قانون خدا را اجرا کند باید مشخصاتی داشته باشد؛ یعنی فقیه و عادل باشد و قانون را درست اجرا کند. این ساختاری است که در جمهوری اسلامی ایران وجود دارد.

در مقابل گفتمان به اصطلاح صلح‌محور ولی در واقع زورمحور قدرت‌های بزرگ که از جنگ جهانی دوم از طریق سازمان ملل بر جهان تحمیل شد، جمهوری اسلامی ایران گفتمان عدالت‌محور یا صلح عدالت‌طلب را با رویکرد حمایت از مستضعفین جهان مطرح کرد. یکی از پیشرفت‌های جمهوری اسلامی بعد از انقلاب به دست‌آوردن جایگاه در عرصه منطقه‌ای و جهانی است. جمهوری اسلامی ایران در معادلات بین‌المللی قدرت منطقه‌ای محسوب می‌شود. امروز ایران به موقعیتی دست یافته که انجام هرگونه اقدام در سطح منطقه بدون خواست و اراده کشورمان ممکن نیست و این موضوعی است که کشورهای منطقه و فرامنطقه‌ای به آن واقف هستند.

علت پیشرفت جمهوری اسلامی ایران این است که با وجود تمام فشارهایی که در طول سال‌های پس از انقلاب شاهد بودیم، قانون خدا و مردم را با هم یکجا در نظر گرفته و یکپارچه کرده است. البته غرب هم این اواخر به این نتیجه رسیده که اخلاقی لازم است، اما تاکنون نتوانسته اخلاق را با دین و با سیاست یکپارچه کند. در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران و در اسلام، دین و سیاست یکپارچه است، دنیا و آخرت یکپارچه است، اما غرب نتوانست این یکپارچگی را داشته باشد. در حال حاضر درگیری میان دو تمدن است؛ تمدن نوین اسلامی و تمدن لیبرال دموکراسی غربی.

باید بر این موضوع تاکید کنیم که وقوع انقلاب اسلامی در ایران شکست بزرگی برای سیاست خارجی آمریکا قلمداد شد و اثر ژرفی در جهان و بویژه کشورهای اسلامی گذاشت. به گفته محققان غربی از جمله محققان آمریکایی، بیداری اسلامی در خاورمیانه که آثار آن تا به امروز مشاهده می‌شود با پیروزی انقلاب اسلامی نضج گرفت. گرایش مسلمانان کشورهای مختلف به محتوا و ظواهر اسلام از بعد از انقلاب ایران شکل جدیدی به خود گرفت. از بعد سیاسی نیز انقلاب ایران به مثابه پیروزی یک ملت بیدار و یکپارچه در برابر یک رژیم وابسته و تا دندان مسلح مورد توجه بسیاری از ملت‌های جهان سوم قرار گرفت که چگونه یک ملت با همبستگی و تحت رهبری واحد توانستند یک رژیم آمریکایی را در مدت کوتاهی
سرنگون کنند. در چنین شرایطی قطع رابطه دو کشور که به ابتکار آمریکا انجام شد از دید مردم جهان به عنوان ضعف حاکمان آمریکا تلقی شد که چطور یک ابرقدرت در برابر یک کشور در حال توسعه که می‌خواهد آزاد و غیروابسته زندگی کند در حمله نظامی شکست می‌خورد و در صحنه سیاسی نیز عاجزانه به قطع روابط متوسل می‌شود.

یکی از اصول مهم سیاست خارجی ایران از دید امام، ظلم نکردن و مورد ظلم واقع نشدن بود. به زعم ایشان کشور اسلامی نمی‌تواند بر کشورهای دیگر سلطه یابد و از طریق ظلم و جور بر امورات دیگران دست‌درازی کند. ایشان بر آزادی ملت‌ها برای تعیین سرنوشت خود احترام فراوانی قائل بودند و بر این اساس ایشان معتقد بودند مبارزه با ظلم و ستمگری بیگانگان که هدفی جز غارت منابع کشورهای ضعیف ندارند، باید در سرلوحه کار ملت‌ها قرار گیرد. یک اصل مهم دیگر سیاست خارجی از دید امام حمایت از محرومان و مستضعفان جهان است. البته این به آن معنا نیست که در امور داخلی کشو‌ها دخالت شود، بلکه هدف کمک به محرومان و مستضعفان و در نظر داشتن منافع آنان در مراودات بین‌المللی است که باید همیشه مدنظر باشد.

حسین شیخ‌الاسلام - مشاور وزیر خارجه