فرار به جلوی عربستان و بحران قطر

برگزاری نشست با 5 روز تاخیر

به گزارش روزنامه الانباء کویت: این نشست با حضور همه سران 6 کشور حاشیه جنوبی خلیج فارس در روزهای 5 و 6 دسامبر 2017 برابر با 14 و 15 آذر ماه برگزار می شود.

پیش از این کویت اعلام کرده بود، بیست و هفتمین نشست سران شورای همکاری خلیج فارس روز دهم آذرماه برگزار می شود، اما به دلیل اختلاف میان عربستان و قطر برگزاری این نشست در هاله ای از ابهام قرار گرفته بود.

تحلیل های متفاوت درباره پیام برگزاری نشست

بلافاصله پس از اعلام برگزاری نشست سران شورای همکاری، روزنامه سعودی ایلاف در خبری مدعی شد که بیست و هفتمین دوره نشست شورای همکاری خلیج فارس شاهد تغییراتی مهم در سیاست خلیج فارس خواهد بود، و امیر قطر در این نشست به امیر کویت متعهد شده که رسما از پادشاه عربستان عذر خواهی کند.

این خبر به منبعی برای باز نشر در طیف وسیعی از رسانه های منطقه ای و بین المللی تبدیل شد، و به ویژه رسانه های سعودی و اماراتی تلاش کردند با تکرار و تاکید بر این خبر ادعایی، فضا را بر امیر قطر تنگ و وی را به عذرخواهی از ملک سلمان مجبور کنند.

پیرو این ادعا، انور عشقی، مقام سیاسی سابق و کارشناس مسائل سیاسی سعودی هم مدعی شد که قطر در نشست آتی شورای همکاری خلیج فارس از مواضع خود برمی‌گردد.

عشقی گفت: نشست سران شورای همکاری خلیج فارس در روزهای سه‌شنبه و چهارشنبه آتی شاهد بازگشت قطر به موضعگیری‌های قبلی‌اش خواهد بود.

اما فارغ از آنچه در روز سه شنبه آینده، و در زمان برگزاری نشست شورای همکاری خلیج فارس روی خواهد داد، شواهد و مستندات موجود نمی تواند احتمال عقب نشینی قطر و امکان عذر خواهی «تمیم بن حمد بن خلیفة آل ثانی» از ملک سلمان سعودی را تایید کند.

اظهارات مقامات قطری

وزیر خارجه قطر روز گذشته در کنفرانس گفتگوهای مدیترانه ای در ایتالیا با اشاره به بحران این کشور با 4 کشور عربی از موضع دوحه در این بحران دفاع کرد.

محمد بن‌عبدالرحمن آل‌ثانی با اشاره به مقاومت حکام عرب منطقه در برابر تغییر - که باعث تروریسم و افراط‌ گرایی شده است - گفت: ما اختلافاتی با کشورهای حاشیه خلیج فارس داریم اما هرگز تصور نمی کردیم آنها چنین تدابیر خصمانه ای علیه قطر اتخاذ کنند. اقداماتی که امنیت دسته جمعی منطقه خلیج فارس را تهدید کرده است.

وزیر امور خارجه قطر همچنین به اختلافات با ایران اشاره کرد و گفت: باید این اختلافات را با گفتگو حل و فصل کرد، و کشورهای حاشیه خلیج فارس باید به طور دسته جمعی برای حل اختلافات با ایران گفتگو کنند.

وزیر خارجه قطر در یک سخنرانی دیگر در لندن، عربستان را به قلدری در برابر کشورهای منطقه متهم کرد.

«شیخ عبدالله بن‌ناصر بن‌خلیفه آل ثانی» نخست وزیر قطر هم در جدیدترین اظهارات خود هدف بحران اخیر را مداخله در امور داخلی قطر دانست و آن را غیر قابل قبول و خط قرمزی برای قطر دانست.

مخالفت قطر با شروط 4 کشور عربی

علاوه بر اظهارات مقامات قطری، ارزیابی رفتار قطر در برابر شروط تحمیلی 4 کشور عربی حاکی از آن است که دوحه نه تنها هیچ تغییری در رویکردهای خود نداده، که با تاکید مضاعف بر مواضع منطقه ای خود در برابر جبهه سعودی اصرار ورزیده و استقلال سیاسی خود از ریاض را بیش از گذشته تقویت کرده است.

ارتقای سطح مناسبات سیاسی و اقتصادی با ایران، توسعه مناسبات نظامی با ترکیه، دیدارهای مکرر با مقامات روسیه و تلاش برای نزدیک کردن دوحه به مسکو به عنوان یک قدرت قابل اتکای بین المللی، ادامه حمایت از جبهه مقاومت در منطقه از جمله حزب الله لبنان و جنبش مقاومت اسلامی فلسطین، و حفظ رویکرد مستقلانه خبری به ویژه در مجموعه رسانه ای الجزیره، گویای تحکیم مواضع قطر درباره اصولی است که در شروط سیزده‌گانه جبهه سعودی بر تغییر این سیاست ها تاکید شده است.

طبعا در چنین شرایطی انتظار عقب نشینی از امیر قطر و عذرخواهی وی از ملک سلمان در نشست شورای همکاری خلیج فارس احتمال دور از ذهنی است که بیش از تطبیق با واقعیت های بحران قطر ریشه در توقعات و خواسته های قلبی مقامات سعودی دارد.

با این فرض آنچه از توافق برای برگزاری بیست و هفتمین نشست سران شورای همکاری خلیج فارس در کویت بر می آید، عقب نشینی عربستان سعودی و متحدان وی از شروط سیزده‌گانه است، نه تسلیم قطر در برابر بیانیه مداخله جویانه 4 کشور عربی.

در همین چارچوب پایگاه اینترنتی روزنامه النشره در لبنان با انتشار تحلیلی نوشته است: « بی تردید توافق برای نشست سران شورای همکاری در کویت و دعوت از امیر قطر تنها با موافقت عربستان صورت گرفته است. بر این اساس، می توان عقب نشینی جبهه سعودی از شروط سیزده‌گانه برای پذیرش مذاکره با قطری ها را دریافت؛ شروطی که دوحه اجرای هیچ یک از آنها را نپذیرفت و همچنان بر سر موضع خود است.»

آنچه مسلم است، مقامات سعودی با گذشت حدود شش ماه از بحران قطر به این نتیجه رسیده اند که این بحران نه تنها به بازگشت قطر از رویه سیاسی مستقلانه اش در منطقه منجر نشده است، که به شکاف بیشتر در شورای همکاری خلیج فارس دامن زده و ریاض را از این ظرفیت منطقه ای برای پیگیری سیاست های خود محروم کرده است.

در واقع مقامات سعودی به این نتیجه رسیده اند که بحران 6 ماهه در روابط 4 کشور عربی با قطر، این کشور را بیش از پیش به سوی محور ایران – ترکیه نزدیک و از محور سعودی دور کرده است. نتیجه ای که هرگز برای سیاستمداران تازه کار در ریاض قابل قبول نیست، به همین دلیل با عقب نشینی رندانه، تلاش وسیعی را برای جلوگیری از پیامدهای بیشتر این بحران آغاز کرده اند.

در همین چارچوب رسانه ها و تحلیلگران سعودی با تعبیر وارونه از واقعیت های برگزاری نشست شورای همکاری، ادعای عذرخواهی احتمالی امیر قطر از عربستان را مطرح کرده اند تا با منطق سیاست «فرار به جلو» حقیقت عقب نشینی ریاض از شروط سیزده‌گانه علیه قطر را پنهان کنند. و این عب نشینی را به دوحه منتسب کنند، نه ریاض.

یوسف اسماعیلی / جام جم آنلاین