آب مــروارید توشه راه نوزاد!

البته آب مروارید در صورت تشخیص زودهنگام قابل درمان و کنترل است و تشخیص بعد از تولد آن با انجام معاینات تخصصی توسط چشم پزشکان و نیز توجه والدین ممکن است. اهمیت تشخیص و درمان زودهنگام آب مروارید در کودکان ما را بر آن داشت تا پای صحبت‌های دکتر سیدجواد هاشمیان، فوق‌تخصص قرنیه و جراح عیوب انکساری بنشینیم.

لکه‌هایی که نباید داخل چشم نوزاد باشد

هر کودکی که به دنیا می‌آید باید از حیث آب مروارید توسط متخصص چشم مورد بررسی قرار بگیرد. پس از آن نیز والدین باید نسبت به بی‌توجهی کودک، تشخیص ندادن چهره مادر، وجود لکه‌ای در چشم یا انحراف چشم کودک پیگیر باشند تا علت آن مشخص شود. معمولا در دوران نوزادی اگر آب مروارید نسبتا شدید باشد لکه‌ای سفید یا خاکستری رنگ در مردمک چشم قابل تشخیص است. البته غیر از تشخیص‌های بدو تولد از طریق معاینه‌های تخصصی نوزادان که ابتلای احتمالی به آب مروارید را تائید می‌کند، پس از تائید ابتلا به این بیماری در مراجعه به چشم پزشک با ارزیابی شدت آب مروارید از طریق اکو گرافی و اولتراسونوگرافی، شدت بیماری مشخص می‌شود و عوامل زمینه‌ای موثر در ابتلا ازجمله بیماری‌های سیستمیک و مادرزادی در کودک مورد بررسی قرار می‌گیرد. البته فرم دو طرفه بیماری بیشتر جنبه ارثی غالب دارد. ولی حتما بیمار از لحاظ عفونت دوره جنینی، بیماری‌های سیستمیک (مانند ویلسون، کمبود کلسیم و قند) بررسی می‌شود .در نوع یکطرفه نیز ممکن است آب مروارید با اشکالاتی مثل قوز لنز یا آب سیاه همراه باشد.

بازگشت بینایی پس از جراحی

بازگشت بینایی کودکان پس از جراحی، به انجام دقیق و درست مراحل جراحی و نبود بیماری‌های دیگر چشمی بستگی دارد، اما از آنجا که در این عمل جراحی، عدسی چشم برداشته می‌شود و دیگر تصویر روی شبکیه نمی‌افتد، باید از عدسی‌های جایگزین در قالب عینک با شماره‌های بسیار بالا، لنز تماسی و لنز داخل چشمی استفاده شود. بی‌شک از آنجا که لنزهای داخل چشمی ایجاد حساسیت می‌کنند و نیز شماره چشم کودکان هر چند ماه یکبار تغییر می‌کند، کار‌گذاری لنزهای داخل چشمی به سنین بالای یکسالگی موکول می‌شود.

مرواریدی شدن چشم کودکان!

　عامل نابینایی حدود 5 تا 20 درصد کودکانی که به دنیا می‌آیند، آب مروارید مادرزادی است. این بیماری می‌تواند یکطرفه در یک چشم یا دوطرفه باشد که بیشتر در نوع دوطرفه بیماری، زمینه ارثی مطرح است. در نوع یکطرفه همراه با اختلالات چشمی تکاملی و آسیب‌های دوره جنینی است. عفونت‌ها یا بیماری‌هایی مثل سرخجه و سیفلیس (خوشبختانه سیفلیس امروزه در جامعه ما بندرت مشاهده می‌شود. همه مادران، قبل از بارداری و در شروع بارداری از نظر سیفلیس بررسی می‌شوند تا در صورت بیماری تحت درمان صحیح قرار گیرند) در مادران باردار بویژه در سه ماهه نخست حاملگی می‌تواند دلیلی برای ابتلای نوزاد به بیماری‌های چشمی باشد.

آب مروارید بعضی اوقات نیز ممکن است در حین رشد در دوران کودکی پیدا شود که علت آن معمولا صدمه به چشم یا بر اثر بیماری‌های سیستمیک مانند کمبود هورمون غده پاراتیروئید، بیماری ویلسون، کمبود کلسیم و قند مادران طی دوران بارداری است. در برخی موارد نیز آب مروارید بدون هیچ علت مشخصی رخ می‌دهد که البته از خوش‌خیم‌ترین انواع آب مروارید به شمار می‌رود.

چشم نوزاد، زیر تیغ جراحی

بسته به این که آب مروارید تا چه اندازه منجر به اختلال دید و انحراف چشم شود، تصمیم به جراحی گرفته می‌شود. اگر آب مروارید منجر به افت شدید بینایی شده باشد از هفته چهارم به بعد می‌تواند تحت جراحی
قرار بگیرد.

البته به طور معمول، فقط آب مروارید دوطرفه می‌تواند تا یک سالگی تحت جراحی قرار بگیرد. ولی کار‌گذاری لنز داخل چشمی بویژه در آب مروارید یکطرفه که احتمال تنبلی چشم بیشتر است، بسته به تشخیص متخصصان به سنین بالای یک سالگی موکول می‌شود. البته نوع دوطرفه بیماری را نیز می‌شود به سن بالاتر موکول کرد.

این که شدت آب مروارید چقدر است و این که عیب انکساری و تنبلی وجود دارد یا خیر، مبنای تعیین زمان انجام جراحی آب مروارید قرار می‌گیرد. گاهی درمان عیب انکساری، اختلالات بینایی بیمار را تا مدتی برطرف می‌کند و می‌توان جراحی برای کار گذاشتن لنز داخل چشمی را در سنین بالاتر انجام داد.

نکته مهم آن است که بعد از عمل جراحی نیز باید پیگیری‌های متوالی برای درمان تنبلی و نیز کنترل‌های لازم از حیث ایمن بودن چشم نسبت به ابتلا به آب سیاه باید تا سال‌ها تداوم پیدا کند.

درمان آب مروارید، تاخیر بردار نیست

به تاخیر انداختن اقدامات درمانی در کودکانی که با بیماری آب مروارید مادرزادی به دنیا می‌آیند باعث کم شدن دائمی بینایی می‌شود.

نکته مهم آن است که تشخیص و درمان آب‌مروارید نباید به تاخیر بیفتد، زیرا ممکن است بیماری وسعت بگیرد و با مشکلات دیگری ازجمله تنبلی، انحراف و آب‌سیاه همراه شود. کمااین که بررسی‌ها نشان داده است اگر تا پیش از شش سالگی آب مروارید در کودکان درمان نشود، منجر به تنبلی چشم و عارضه‌ای غیرقابل درمان خواهد شد.

از نظر میزان علائم در نوع یکطرفه بیماری، برخورد درمانی باید سریع‌تر باشد، چون منجر به تنبلی سریع چشم می‌شود ولی در دوطرفه احتمال تنبلی کمتر است. گرچه در هر شرایطی باید روند درمانی بسرعت آغاز شود.

پونه شیرازی

دانش و سلامت