بیماری‌های دهـان را جدی بگیرید

وقتی لثه دچار التهاب می‌شود

بیماری‌های پیرادندانی (periodontal disease) به بیماری بافت‌های نگهدارنده دندان‌ها گفته می‌شود. بافت‌های نگهدارنده دندان‌ها عبارتند از لثه، الیاف اتصال‌دهنده دندان به استخوان و بافت استخوانی اطراف دندان. اگر بهداشت دهان و دندان بدرستی رعایت نشود با ایجاد پلاک دندانی و ترشح سموم از میکروب‌های آن، بافت‌های مجاور تحت تاثیر قرار می‌گیرند. اگر مشکلی در هر یک از قسمت‌های نگهدارنده دندان در استخوان ایجاد شود، فرد دچار بیماری پریودنتال شده است. این بیماری در مراحل اولیه با درگیر کردن لثه باعث ایجاد التهاب لثه می‌شود که با خونریزی هنگام لمس یا مسواک‌زدن آغاز می‌شود. در مراحل بعدی با درگیرشدن الیاف نگهدارنده و استخوان به مراحل پیشرفته‌تری می‌رسد. متاسفانه با فرارسیدن حالت پیشرفته این بیماری، دندان‌ها لق می‌شوند و از دست می‌روند.

منشأ قارچ‌ها و ویروس‌های دهانی

اختلالات دهان و دندان به چند گروه اختلالات التهابی مثل حساسیت و سوزش لثه ناشی از مصرف دارچین، اختلالات عفونی مرتبط با قارچ‌ها، ویروس‌ها و انواع عوامل عفونی با منشأ دندانی و غیر از آن مثل انواع آبسه‌ها، اختلالات مادرزادی درگیرکننده بافت نرم، سخت یا هر دو مثل شکاف لب و کام تقسیم می‌شوند. همچنین کیست‌ها و تومورها که می‌توانند خوش‌خیم یا بدخیم باشند، مانند تومورهای غدد بزاقی یا بافت لنفاوی دهان از جمله اختلالات دهان و دندان به شمار می‌روند. گفتنی است عامل اصلی سرطان‌های دهان بخصوص در نوع خاصی از سرطان زبان به نام squamous cell carcinoma ، مصرف قلیان، سیگار، الکل و عدم مصرف میوه، سبزیجات وغذاهای سالم عنوان شده است.

رعایت بهداشت دهان در کنار سلامت دندان

این مسائل نشان می‌دهد بهداشت و سلامت دهان از اهمیت بالایی برخوردار است که برای حفظ آن ویزیت مکرر، منظم و درست دهان و دندان از اهمیت بالایی برخوردار است. بنابراین در صورت مواجهه با ضایعات خاصی مانند زخم، ضایعات برجسته، تغییرات سفید و قرمز که بدون هیچ دلیل خاصی ایجاد شده و بیش از ده تا 14 روز در دهان باقی مانده است، مراجعه به متخصص بیماری‌های دهان، فک و صورت الزامی است. مسواک‌زدن با روش صحیح، استفاده از خمیر دندان مناسب و همچنین استفاده از برس‌های زبان پاک‌کن، بهترین روش‌های رعایت بهداشت دهان و دندان هستند. همچنین افرادی که از وسایل داخل دهانی مثل پلاک‌های ارتودنسی، محافظ شبانه دندان‌ها و انواع دندان مصنوعی استفاده می‌کنند باید با راهنمای دندانپزشک خود بهداشت دهان و دندان را بدرستی رعایت کنند تا باعث بروز انواع بیماری‌های عفونی بخصوص عفونت قارچی دهان نشوند.

عوامل محیطی، تحریک‌کننده بافت دهان

ساختارهای دهان تحت تاثیر بیماری‌های مختلف یا شرایط فیزیولوژیک بدن مثل تغییرات هورمونی دوران بلوغ و بارداری دچار تغییراتی می‌شود. معمولا از علائم این تغییرات برای تشخیص و تعیین شدت بیماری، میزان تحت کنترل بودن و گاهی عوارض مصرف داروها استفاده می‌شود. به طور مثال مادران بارداری که بهداشت دهان خوبی ندارند، در مدت بارداری با تغییر رژیم غذایی دچار تورم التهاب لثه و پوسیدگی دندانی می‌شوند. بیماران دیابتی که کنترل قند ثابتی ندارند نیز مستعد اختلال ترمیم زخم وعفونت مکرر در بدن هستند که دهان هم از این قاعده مستثنا نیست. این وضعیت می‌تواند به دنبال درمان‌های دندانپزشکی برای فرد مشکلات دیگری نیز به وجود آورد. گروه دیگری از بیماران دچار اختلال دهان و دندان، بیماران مبتلا به سرطان هستند که تحت شیمی درمانی، پیوند مغز استخوان یا پرتودرمانی قرار می‌گیرند. گاهی افراد به دنبال این درمان‌ها دچار زخم‌های دهانی می‌شوند و در مواردی از شدت ضعف عمومی به دلیل عدم امکان تغذیه و بلع به قطع درمان سرطان منجر می‌شود.

با آفت دهانی چه کنیم؟

در حضور بعضی مشکلات مثل کم‌خونی، فقر آهن، کمبود ویتامین B12، کمبود اسید فولیک، ابتلا به بعضی بیماری‌ها مانند بیماری‌های گوارشی کولیت، کرون و عفونت ویروسی هرپس دهانی هم زخم‌های مشابهی دیده می‌شود. در این موارد با بهبود بیماری و رفع کمبودها، زخم‌ها نیز خود به خود برطرف می‌شوند. قبل از هر کاری برای رد کردن تمام اختلالات ایجادکننده زخم‌های آفتی، مراجعه به متخصص بیماری‌های دهان الزامی است و پس از انجام آزمایشات مرتبط، پزشک متخصص داروی مورد نیاز را تجویز می‌کند.

از آنجا که آفت با عوامل عفونی ارتباطی ندارد، به هیچ وجه نیازمند مصرف آنتی‌بیوتیک نیست. از زمان ابوعلی سینا مشخص شده استفاده از عسل یا سایر محصولات کندو، آب انار و روغن زیتون در بهبود زخم‌های دهانی کمک‌کننده است. اما نمی‌توان گفت این موراد داروها و راه‌حل‌های قطعی درمان است. در نهایت توجه بیمار به رژیم غذایی خود و تشخیص مواد غذایی که باعث تحریک و ایجاد آفت می‌شود، در پیشگیری از آفت کمک شایانی خواهد کرد.

زخم‌های آزاردهنده دهان از کجا می‌آید؟

آفت‌ها یکی از رایج‌ترین و آزاردهنده‌ترین آسیب‌های دهانی به شمار می‌روند. بسیاری از افراد در طول زندگی خود بارها با آفت دهانی مواجه شده‌اند که چند روزی امکان خوردن و حتی آشامیدن درست را از آنها گرفته است. آفت دهانی زخم‌های کوچک، دردناک، قرینه و همراه با حاشیه قرمز رنگی است که به صورت عودکننده و دوره‌ای در دهان دیده می‌شود. معمولا افراد با سه نوع آفت روبه‌رو می‌شوند: آفت مینور با زخم‌های کوچک‌تر از یک سانتی‌متر که زمان بهبود آن 7 تا 14 روز است، آفت ماژور با زخم‌های بزرگ‌تر از یک سانتی‌متر که بعد از بهبود از خود جوشگاه به جای می‌گذارد و آفت هرپسی که در هر دوره بیمار بیش از صد زخم در دهان دارد. این زخم‌ها به علت اختلال در سیستم ایمنی ایجاد می‌شود که خود با عوامل وراثتی، استرس، حساسیت به بعضی مواد غذایی و تحریک مکانیکی داخل دهان فعال می‌شود.

سپیده شعرباف

دانش