مستند با طعم طنز

به گزارش جام جم سیما، اتفاقا درست هم به هدف می‌زند و برخلاف بسیاری از مستندهای مشابه که مثلا به نمایش کار در کارخانه یا کارگاه می‌پردازد و مصائب یک شغل سخت را به تصویر می‌کشد قابل هضم‌‌تر بوده و ملال‌انگیز نیست.

مخاطب پا‌به‌پای گزارشگر طناز مستند پیش می‌رود، هم می‌خندد، هم اطلاعات کسب می‌کند، هم یک جاهایی همدلی و همدردی با قهرمان سوژه می‌کند و هم در نهایت از تماشای اثر لذت می‌برد.

مجموعه مستندهای «خسته نباشید» در هر قسمت سعی می‌کند سراغ شغل‌های جذاب و سخت جامعه رفته، یک روز کاری آنها را به تصویر بکشد و با قرار گرفتن در محیطی مشابه، تجربیات خود را با مردم در میان بگذارد.

مستندهای از این نوع، همواره برای مخاطب جذاب بوده است البته به شرط این‌که جذاب هم ساخته شده باشد.

مردم درباره فرآیند یک حرفه و زیر و بم‌های آن کنجکاو بوده و دوست دارند از چگونگی آن سر دربیاورند بویژه مشاغل خاص و کمتر شناخته شده.

مثلا در قسمت اخیر این مجموعه شاهد گزارشی از یک کارخانه تولید نایلون و کیسه زباله بودیم که به دلیل استفاده عمومی و روزانه آن در زندگی روزمره مردم شیوه تولید آن و این‌که این کیسه زباله‌ها چگونه تولید می‌شود برای همه جذاب و دیدنی است.

از سوی دیگر مصائب و مشکلاتی که در هریک از این شغل‌ها وجود دارد یا خرده‌فرهنگ‌های شغلی که متناسب با هر صنف شغلی شکل می‌گیرد

در پس این روایت قابل رویت بوده و کم و بیش تصویر روشنی از یک شغل و حرفه ارائه می‌شود که از این حیث می‌تواند با مساله راهنمایی شغلی نیز پیوند خورده و به خیلی از مخاطبان که در پی کسب و کار و شغلی هستند کمک کند تا به شکل تصویری و عملی با فرآیند و مسائل یک شغل آشنا شده و چه‌بسا شغل مناسب خود را از همین طریق تشخیص دهند.

زمان این مستندها بین 25 تا 30 دقیقه است که به نظر زمان مناسبی به نظر می‌رسد که مستندساز به کش دادن یا ارائه اطلاعات اضافه و بدرد نخور نمی‌پردازد و به یک تصویر اجمالی و مفید درباره آن شغل پرداخته و مخاطب را با خود همراه می‌کند.

مهم‌ترین کارکرد زمانی اثر، سرعت بخشیدن به ریتم است که البته این خوش ریتمی با تنوع و تکثر پلان‌ها و البته طنازی مجری برنامه که به شوخی با افراد و همکاران یک حرفه می‌پردازد نیزعجین شده و درنهایت مستندی ارائه می‌شود که خستگی را از تن مخاطب به در می‌کند.

لحن طنازانه اثر و مجری آن البته به معنی تقلیل سویه جدی آن نیست و تلاش شده اطلاعات ضروری بویژه آن دسته از مسائلی که برای بسیاری از مردم به شکل سوال در ذهن‌شان بوده پاسخ داده شود.

مثلا در قسمت نایلون‌سازی یکی از مسائلی که درباره آن بحث‌های زیادی مطرح می‌شود، پلاستیک است؛ کالایی که همه می‌گویند به طبیعت ضرر می‌رساند و خیلی دیر تجزیه می‌شود.

در این قسمت مستند‌ساز سراغ حرفه نایلون‌سازی رفته و ابتدای برنامه نشان می‌دهد چطور دانه‌های کوچکی تغییر شکل می‌دهند، ذوب می‌شوند و در یک فرآیند به شکل پلاستیک درمی‌آیند.

در این برنامه می‌بینیم این حرفه کار بسیار خطرناکی است؛ بویژه از این نظر که افراد با حرارت 220 درجه سر و کار دارند و بوی مصنوعات پتروشیمی آزاردهنده است و باعث تنگی نفس می‌شود.

ضمن این‌که بوی رنگ و حلال و حرارت، گازی را تولید می‌کند که بشدت سرطان‌زاست و باید در این محیط از ماسک مخصوص استفاده کرد، اما متاسفانه این موضوع در کارخانه رعایت نمی‌شود و کارگران به نوعی با سرطان رخ به رخ هستند.

مسائلی از این قبیل نشان می‌دهد ساخت این نوع مستند‌ها باوجود پویایی و سرزنده بودن اثر دشوار است و سختی آن کمتر از دشواری مشاغلی که به تصویر می‌کشد، نیست. به همین دلیل باید به میثم رازفر، طراح، تهیه‌کننده و مجری این مستند یک خسته نباشید حسابی گفت.

سید‌رضا صائمی

ضمیمه قاب کوچک