پا در میانی تلویزیون برای کاهش طلاق

آمارهای اخیر از رشد طلاق خبر می‌دهد. طبق آمار تا پایان شهریور 94، 83 هزار و 277 مورد طلاق ثبت شده که از این تعداد 74 هزار و 942 طلاق در نقاط شهری و 8335 مورد در نقاط روستایی بوده که این آمار نسبت به سال 93 رشد داشته است. شاید زمانی بیشترین آمار طلاق به شهرهای بزرگ منتهی می‌شد؛ اما این روزها شهرهای کوچک هم درگیر این بحران اجتماعی شده‌اند.

مسلما دلایل فراوانی در این معضل نقش دارد که می‌توان به مواردی همچون دخالت خانواده‌ها، تحقق نیافتن شروط ضمن عقد، ترک زندگی توسط یکی از زوجین، اعتیاد، ندادن نفقه و فقر، ضرب و شتم، مشکل روانی و حبس اشاره کرد. این اتفاق نشان می‌دهد نهادهای آموزشی باید دست به کار شوند تا بتوان این معضل را تا حدودی کنترل کرد. در این سال‌ها رسانه ملی نقش موثری داشته و تلاش کرده با تولید برنامه‌های ترکیبی و سریال‌های نمایشی به عواقب این معضل که به سردرگمی فرزندان یک خانواده منجر می‌شود، بپردازد. قطعا اولین برنامه‌ جریان‌ساز که به ذهن‌مان خطور می‌کند، برنامه «هزار راه نرفته» است که از شبکه دو پخش می‌شد. این برنامه باعث شد دیگر برنامه‌های عصرگاهی و صبحگاهی همچون سیمای خانواده ـ که از چندی پیش به خانواده یک تغییر نام داد ـ عصر خانواده، به خانه برمی‌گردیم، صبح بخیر ایران و... به موضوع ازدواج و طلاق به شکل جدی‌تری بپردازند.

تولید برنامه‌های جریان‌ساز

رامین شمسایی‌نیا، مدیر گروه اجتماعی شبکه دو درباره نقش رسانه ملی در پیشگیری از طلاق به جام‌جم می‌گوید: اگر زمانی شهود، اصلی‌ترین راه کسب معرفت برای بشر بودند، امروز رسانه منبعی برای کسب معرفت است و بشر بخش زیادی از معرفتش را از رسانه می‌گیرد. در واقع رسانه برای انعکاس تحولات اجتماعی و تمایلات فردی به وجود آمد، اما امروز به حدی قدرتمند شده که خودش تحولات را شکل‌دهی و ساماندهی می‌کند و آخرین نظرسنجی‌ها نشان می‌دهد رسانه ملی در جلب اعتماد مردم بیشترین نقش را دارد. بنابراین نقش رسانه ملی در سبک زندگی اهمیت زیادی دارد. همان‌طور که می‌دانیم خانواده کوچک‌ترین و راهبردی‌ترین نهاد اجتماعی است و بیراه نیست بگوییم اصلی‌ترین هدف جنگ نرم از بین بردن این نهاد کوچک است.

وی ادامه می‌دهد: بنابراین ما نباید اجازه بدهیم میدان از آن دشمن شود. رسانه ملی در این سال‌ها با تولید برنامه‌های ترکیبی جریان‌ساز به اتفاقات خوب در جامعه منجر شده است. گرچه برخی حواس‌شان به این عملکرد فروتنانه صدا و سیما نیست، اما اگر برای مدت زمانی تولید این برنامه‌ها متوقف شود، آن وقت شاهد افزایش معضلات اجتماعی خواهیم بود. در حال حاضر در گروه اجتماعی برنامه بیم و امید را با مشارکت مرکز رسانه قوه قضاییه و با محوریت نقد طلاق توافقی تولید می‌کنیم. همچنین برنامه بهترین شکل ممکن را هم با محوریت انتخاب درست همسر، مسائل بعد از ازدواج و... در مرحله تولید داریم. این دو برنامه به‌زودی پخش می‌شود. این مدیر گروه اجتماعی تاکید می‌کند: برنامه‌های عصر خانواده، خوبی از خودتونه، مسابقه خانوادگی و شبکه شما را روی آنتن داریم که موضوع تحکیم خانواده، پیشگیری از طلاق، انتخاب درست همسر و... را بررسی می‌کنیم. درضمن در برنامه‌های جدید ـ که در مرحله تولید قرار دارد ـ به راهکارهای درست پیشگیری از طلاق می‌پردازیم و این که از چه روش‌هایی استفاده کرده که پایه‌ زندگی مشترک را تقویت کنیم.

تاثیر شبکه‌های اجتماعی و ماهواره‌ای

قاضی محسن خدایی درباره رشد طلاق در کشورمان و نقش برنامه‌های تلویزیون در پیشگیری از این بحران به جام‌جم می‌گوید: متاسفانه افزایش شبکه‌های ماهواره‌ای و شبکه‌های اجتماعی بی‌تاثیر در سست شدن بنیان خانواده نبودند و این شبکه‌ها باعث شدند به لحاظ فرهنگی با تغییراتی رو‌به‌رو شویم و همین به افزایش بحران طلاق منجر شده است. مسلما نهادهای آموزشی باید دست به دست هم بدهند تا این معضل را مهار کنیم.

وی تصریح می‌کند: من چند برنامه با محوریت انتخاب صحیح همسر و عواقب طلاق از تلویزیون دیده‌ام که به نظرم خیلی تاثیرگذار برای مخاطبان بود، زیرا کارشناسان با بی‌طرفی این مسائل را مورد بررسی قرار می‌دادند. مسلما هر چه تعداد این برنامه‌ها در قالب‌های متنوع در رسانه ملی گسترش یابد، بهتر می‌توانیم موضوع طلاق را کنترل کنیم. تکرار یک موضوع نه‌تنها به فرهنگسازی منجر می‌شود، بلکه در ذهن مردم نهادینه خواهد شد. چنین برنامه‌هایی باید گسترش یابد. در ضمن قبل از پخش هر برنامه‌ای تبلیغات مناسب هم باید انجام شود تا مردم در جریان پخش برنامه قرار بگیرند. گاهی برنامه‌های خوبی پخش می‌شود، اما متاسفانه چون تبلیغ مناسبی انجام نمی‌شود، خیلی دیده نمی‌شوند.

آیینه تمام‌نما

دکتر عباس گلدوست، جامعه‌شناس معتقد است: عوامل زیادی در طلاق بین زوجین نقش دارد و اگر رسانه ملی می‌خواهد به شکل صحیح و بی‌طرفانه به این موضوع بپردازد، حتما باید موضوع را به شکل درست بررسی و تحلیل کند و بعد به آن بپردازد تا بتواند بهترین راهکارها را ارائه کند، چون در این صورت جواب مثبتی نخواهد گرفت.

این جامعه‌شناس ادامه می‌دهد: اگر برنامه‌سازی بدون در نظر گرفتن عوامل بی‌شماری که در طلاق موثر است، صرفا برنامه‌ای بسازد و با دعوت از چند کارشناس به مبحث طلاق بپردازد، نمی‌تواند بر ذهن مخاطب تاثیرگذار باشد و فقط برای دقایقی آنتن تلویزیون را پر کرده است. طرح موضوع اهمیت زیادی دارد که متاسفانه ما گاهی به این مساله بی‌توجه هستیم. در این شکی نیست که رسانه ملی باید منطبق با منافع ملی عمل کند، اما می‌تواند با پرداخت صحیح نسبت به بحران‌های اجتماعی آیینه تمام‌نمای مردم ایران باشد.

دکتر گلدوست عنوان می‌کند: طلاق مثل درس ریاضی نیست که یک فرمول ثابت برای همه زندگی‌ها انتخاب کرد. گاهی سه نفر زنده طلاق گرفته بهتر از یک نفر اعدامی و دو قتل است. به همین دلیل تاکید می‌کنم فقط ایدئولوژی مطرح نکنیم، بلکه به‌عنوان تحلیلگر درست مساله را تحلیل کرده تا بتوانیم از این طریق بنیان خانواده را تقویت کنیم. در ضمن صدا و سیما می‌تواند با تولید برنامه‌هایی کاربردی راه‌های درست انتخاب کردن همسر را به مردم آموزش بدهد تا کمتر با بحران طلاق رو‌به‌رو شویم.

علی‌اکبر کریمی، تهیه‌کننده سابق برنامه سیمای خانواده این روزها مشغول تولید برنامه آغاز برای زوج‌های جوان است. او در این برنامه قصد دارد به انتخاب صحیح همسر، بالا رفتن سن ازدواج و... بپردازد. این برنامه‌ساز اعتقاد دارد: رسانه ملی می‌تواند نقش بسزایی در پیشگیری از طلاق داشته باشد. فقط کافی است راهکارهای درست درباره ازدواج را به زوجین آموزش بدهیم. متاسفانه طبق آمار قوه قضاییه از پنج ازدواج، سه مورد به طلاق منجر می‌شود؛ بنابراین رسانه ملی می‌تواند مشاور خوبی برای خانواده‌ها باشد.

وی عنوان می‌کند: در مرحله اول اگر انتخاب درست باشد، بقیه مشکلات از جمله مسائل اقتصادی، دخالت خانواده‌ها و... حل می‌شود؛ بنابراین ما باید برنامه‌هایی تولید کنیم که روش‌های ازدواج صحیح را به زوجین آموزش بدهد. نباید صرفا آمار ازدواج و طلاق را اطلاع‌رسانی کنیم، بلکه باید برنامه‌های تحلیلی در این باره تولید کنیم.

شکسته شدن تابوی طلاق

شبکه یک، برنامه نقش تازه را به تازگی با محوریت طلاق پخش کرد و قرار است با فراهم کردن مقدمات، سری سوم این برنامه را تولید کند. حجت‌الاسلام رضا جعفری، مدیر گروه معارف شبکه یک درباره نقش رسانه ملی در پیشگیری از طلاق به جام‌جم می‌گوید: باید بپذیریم تلویزیون جایگاه بی‌بدیلی در جامعه دارد و مباحث مطرح شده از سوی رسانه ملی فراگیر و تاثیرگذار است؛ بنابراین برنامه‌های تلویزیون با موضوع پیشگیری از طلاق تاثیرگذار است و ما بعد از بازتاب خوبی که از برنامه نقش تازه با موضوع طلاق داشتیم، سری دوم آن را تولید و پخش کردیم و قصد داریم سری سوم این برنامه را هم بسازیم.

وی ادامه می‌دهد: در روزگاری حتی مطرح کردن موضوع طلاق از سوی زوجین عیب بود، ولی الان قبح این مساله ریخته و بدون رو‌در‌بایستی این موضوع را مطرح می‌کنند. به نظرم بهتر است رسانه ملی روی قبح طلاق و عوامل این مساله کار کند، چون عوامل زیادی به طلاق منجر می‌شود. ممکن است با یک برنامه یا یک سریال اتفاقی نیفتد، اما خط‌مشی صحیح را می‌توان رسم کرد. ما باید زشتی طلاق و ضررهای آن را در قالب برنامه‌های گفت‌وگو‌محور و سریال‌ها نشان بدهیم و پخش چنین برنامه‌هایی موثر خواهد بود.

سوگند آرامی