ماموریت «هفت» برای نجات سینما

افخمی در کارنامه فیلمسازی‌اش، آثاری چون «عروس»، «جهان پهلوان تختی»، «شوکران» و «آذر، شهدخت، پرویز و دیگران» را دارد که برخی پرفروش بوده‌اند و برخی مورد توجه جشنواره‌ها. همچنین «فرزند صبح» که افخمی بارها گفته این فیلم متعلق به او نیست یا «روباه» که بر اساس پیش‌بینی این کارگردان قرار بود پرفروش شود، ولی این طور نشد.

حالا افخمی برای مدتی که به گفته خودش بیشتر از یک سال نخواهد شد، مسئولیت برنامه «هفت» را به عهده گرفته است و می‌خواهد نگاه درست به سینما را ترویج کند و مردم را با سینما آشتی دهد. در این باره با افخمی گفت‌وگو می‌کنیم:

«هفت» بهروز افخمی قرار است چه کاری برای سینمای ایران بکند؟

قرار است سینما را نجات دهد. (می‌خندد) جدا از شوخی، قصد داریم در وهله اول یک برنامه دیدنی بسازیم. در واقع قاچ زین را بچسبیم، اسب‌سواری پیشکشمان. برنامه‌ای بسازیم که مردم معمولی با وجود پخش دیرهنگام، آن را تماشاکنند و اگر بتوانیم در مرحله بعدی مردم را به سینماها بازگردانیم موفق شده‌ایم.

چطور می‌خواهید قاچ زین را بچسبید؟

با همان روش‌هایی که در برنامه‌سازی برای تلویزیون یاد گرفته‌ام. تند کردن ریتم و متنوع کردن برنامه با آیتم‌های مختلف.

به همین دلیل است که هفت مانند برنامه‌های مشابه خود به صورت زنده پخش نمی‌شود؟

اصرار داشتم این برنامه تولیدی باشد برای این که من مجری به معنای متعارفش نیستم. یعنی ترفندهایی که مجریان خوب می‌دانند، مثل اجرای مصاحبه‌ بدون نیاز به تدوین را بلد نیستم و نمی‌خواهم یاد بگیرم، چون کار من نیست. می‌خواهم در این برنامه مصاحبه‌های طولانی را فشرده کنم که حرف حساب هرکسی در کوتاه‌ترین زمان گفته شود و مردم همه نظرات را بشنوند؛ حتی اگر خودم با نظرات مطرح شده موافق نباشم.

فکر نمی‌کنید اعتماد مخاطب با این شیوه کم می‌شود؟

مخاطب می‌داند برنامه‌های تلویزیون حتی اگر زنده باشد، به هر حال کنترل می‌شود و حتی برنامه‌های زنده شاید بیشتر از تولیدی‌ها در دعوت کردن از مهمانان محدودیت دارد و از طرفی برخی مهمانان هم دوست ندارند در یک برنامه زنده مقابل هر سوالی قرار بگیرند و فی‌البداهه جواب بدهند. خیلی از مهمانان ما اگر برنامه زنده باشد احتیاط خواهند کرد یا اصلا در برنامه شرکت نمی‌کنند.

یعنی می‌خواهید شانس جواب ندادن به برخی سوالات را به مهمانان خودتان بدهید؟

بله و اگر کسی مصاحبه کند و بعد از حرف‌هایش پشیمان شود می‌تواند به ما بگوید تا گفته‌هایش را پخش نکنیم. در همین چند هفته این اتفاق افتاده است. ما نمی‌خواهیم کسی را تحت فشار قرار دهیم یا دستپاچه کنیم یا حرف‌هایی از او بیرون بکشیم که بعدا بگوید نظر من نبوده است.

چرا این قاعده شامل همایون اسعدیان نشد؟

آقای اسعدیان خودش خواست در برنامه شهر فرنگ حرف بزند و بعد از این که ما حرف‌های او را در «هفت» نقل کردیم، ناراحت شد. بیشتر از هر چیز در عجبم که او چرا همه چیز را اینقدر جدی گرفته بود. به طور کلی، سینما اینقدر جدی نیست.

به نظر می‌رسد اهالی سینما ترسیده‌اند یا به عبارتی دیگر به هم اعتماد ندارند!

برخی فیلمسازان ممکن است ترسیده باشند؛ فیلمسازانی که با رانت فیلم می‌سازند و این یعنی از استقبال مردم بی‌بهره‌اند و نمی‌توانند این استقبال را به دست بیاورند.

اما این بی‌اعتمادی عمومی است و به فیلمسازان رانتی محدود نمی‌شود.

من این طور فکر نمی‌کنم. معتقدم فیلمسازانی باید فیلم بسازند که بتوانند مردم را به سینما برگردانند. البته هر فیلمسازی می‌تواند با هزینه شخصی خودش فیلم‌ بسازد و ضرر هم بکند به شرط این که ضررش را دولت جبران نکند. چون سینما که خالی بماند، سالن‌های سینما ورشکست می‌شوند. مهم ترین نکته این است که مردم به شیوه‌های دیگر خودشان را سرگرم می‌کنند و زمانی را که به سینما اختصاص می‌دادند، به نوع دیگری پر می‌کنند. این، یک فاجعه است.

در دوره ششم نماینده اصلاح‌طلب مردم تهران در مجلس بوده‌اید. به عنوان یک هنرمند اصلاح‌طلب، از نقد عملکرد سینمایی دولت اصلاحات، ابایی ندارید؟

من با دولت کاری ندارم و فکر می‌کنم هر آنچه در هفت می‌گویم کاملا تخصصی است و به سازمان سینمایی و نحوه اداره سینمای کشور مربوط می‌شود.

نگاه شما چقدر همسو با سیاست‌های تلویزیون است؟

من جهت سیاسی ندارم. از نظر من ماهیت سینمای ایران ورشکسته یا به عبارت دقیق‌تر نابود شده است. سینما در ایران وجود ندارد و تقصیر آن هم به گردن سازمان سینمایی سابق است و هم سازمان سینمایی فعلی! افت تعداد تماشاچی به کمتر از 15 میلیون نفر در دوران ریاست آقای شمقدری اتفاق افتاد. بنابراین هم ایشان مسئول است و هم رئیس فعلی سازمان سینمایی که تقریبا سه سال این مسئولیت را به عهده دارد.

برنامه «هفت» در این شرایط چه استراتژی در پیش گرفته است؟ برای آینده این برنامه چه نقشه‌ای ترسیم کرده‌اید؟

من بیشتر از یک سال برای «هفت» برنامه‌ریزی نکرده‌ام. امیدوارم طی این مدت چارچوب‌های برنامه مشخص و تثبیت شود و کسانی هم تربیت شوند که بتوانند برنامه را اداره کنند.

پس قصد دارید آن را واگذار کنید؟

بله. ان‌شاءالله سراغ فیلمسازی خواهم رفت.

چارچوب‌های مدنظرتان چیست؟

سینمای واقعی و سینمای امروز که مشتری خودش را شناخته، بچه‌ها و نوجوانان را هدف قرار داده و برای آنها برنامه‌سازی می‌کند. البته این به ‌معنای آن نیست همه فیلم‌ها برای کودکان و نوجوانان ساخته شود؛ بلکه فیلم‌هایی برای بزرگسال ساخته می‌شود که توسط نوجوانان و بچه‌ها هم فهمیده می‌شود. مهم این است فیلم‌های مورد توجه خانم‌های خانه‌دار در اقلیت قرار دارد و فیلم‌های هنری و روشنفکری و به اصطلاح جشنواره‌ای در هیچ جای دنیا بیشتر از 5 درصد تماشاگران را جذب نمی‌کند.

برنامه هفت قرار است همین حرف‌ها را بزند؟

بله.

برای طرح همه اینها به بیشتر از یکی دو قسمت از برنامه نیاز دارید!

رویکرد برنامه بررسی سینمای جشنواره‌ای، هنری و غیرمردمی معمول در ایران است و یادآوری این نکته که سینما پیش از هر چیز سرگرمی است، ولی خیلی بهتر است اگر بتواند چیزی بیشتر از سرگرمی باشد و همزمان با ایجاد سرگرمی مثلا اهداف فرهنگی را دنبال کند.

مدیران رسانه ملی با ترویج چنین دیدگاهی موافق هستند؟

مدیران تلویزیون در کنار مردم رشد کرده و تربیت شده‌اند؛ یعنی یاد گرفته‌اند اگر برنامه‌ای بسازند که بیننده نداشته باشد، انگار نساخته‌اند. هر وقت برنامه‌ای به تماشاگرش اهمیت نداده است، بلافاصله از طریق عوض شدن کانال از نظر مردم باخبر می‌شود و تلاش می‌کند خودش را اصلاح کند. تلویزیون البته شبکه‌های تخصصی دارد که می‌تواند مخاطبان کمتر اما موضوعات جدی‌تر داشته باشد.

شنیده شده که شما برای تهیه و اجرای برنامه هفت ماهانه 600 میلیون ریال دستمزد خواسته‌اید. این گفته را تائید می کنید؟

دستمزد من برای تهیه و اجرا خیلی بیشتر از این رقم است؛ البته برآورد برنامه هنوز تصویب نشده، اما من برای ساختن یک فیلم سینمایی تقریبا دو برابر این رقم برای هر ماه دستمزد می‌گیرم.

مدیران تلویزیون متقاعد شده‌اند که این رقم را به شما پرداخت کنند؟

هنوز برآوردی تصویب نشده است.

پس این رقم از کجا آمده است؟

هنوز در این‌باره صحبتی نشده است. تلویزیون رقمی اعلام کرد، اما من نپذیرفتم. یک خبرنگار این رقم را حدس زد یا از جایی شنید و از من درباره آن پرسید که جواب دادم این رقم از دستمزد من کمتر است.

و اگر مدیران تلویزیون با این رقم موافقت نکنند؟

معلوم است، کار نمی کنم. اگر قرار باشد دستمزدم را پرداخت نکنند، کار تعطیل می‌شود. این اتفاق بی‌سابقه نیست.

اما شما به تازگی تهیه‌کنندگی این برنامه را هم به‌عهده گرفته‌اید!

هیچ چیز قطعی نیست. هنوز به جلسه برآورد نرفته‌ایم که ارقام مربوط به هزینه‌های این برنامه تصویب بشود. این که من تهیه‌کنندگی این برنامه را به‌عهده گرفته‌ام، یعنی قبول کرده‌ام مسئولیت کامل آن را به‌عهده بگیرم.

به نظرتان منطقی است یک برنامه تا این مرحله پیش برود، برایش دکور ساخته و چند قسمت از آن به مخاطبان ارائه شود، در حالی که هنوز بودجه‌ای برایش تعریف نشده است!

من و آقای پورمحمدی با هم قرار گذاشته‌ایم و این‌قدر برای ایشان احترام قائلم که اگر درباره دستمزد یا هزینه تولید برنامه با هم به توافق نرسیم، این چند برنامه را به تلویزیون هدیه خواهیم کرد.

حق و حقوق مخاطبان برنامه «هفت» چه می‌شود؟!

ان‌شاء‌الله آقای پورمحمدی به این نکته توجه دارد و همین طور به این موضوع که این برنامه پرخرج‌تر از برنامه قبلی است و کیفیت تولید آن با «هفت» قبلی متفاوت است و هزینه‌هایش هم باید متفاوت باشد.

آذر مهاجر

گروه رادیو و تلویزیون