بخورنخورهای بچه ‌مدرسه‌ای‌ها

بچه‌ها در سنین مدرسه در دوره رشد به‌سر می‌برند و مانند دوره‌های قبل از مدرسه که والدین به‌ویژه مادران به تغذیه آنها کاملا رسیدگی می‌کنند، در سن مدرسه و همین‌طور در سن بلوغ آنها که به‌طور معمول در دوره راهنمایی و دبیرستان است هم باید تغذیه آنها به‌طور کامل برنامه‌ریزی شده و حساب شده باشد.

زینب کریمی، کارشناس ارشد تغذیه با اشاره به اهمیت دریافت کلسیم توسط دانش‌آموزان در دوران مدرسه می‌گوید: دانش‌آموزان باید در طول روز حداقل سه واحد لبنیات دریافت کنند که این سه واحد معادل یک لیوان شیر به علاوه سه‌چهارم لیوان ماست در کنار ناهار یا شام آنهاست.

کریمی همچنین به نگرانی والدین در مورد جذب نشدن آهن غذا در صورت خوردن ماست در کنار آن اشاره می‌کند و می‌افزاید: به‌طور معمول افراد تصور می‌کنند اگر ماست در کنار غذا مصرف شود ممکن است دریافت آهن از غذایشان محدود شود و به همین دلیل ماست را کم‌کم از برنامه غذایی خود و فرزندانشان حذف می‌کنند که این مساله صدماتی را به دنبال دارد، اما دقت کنید که اگر گوشت کافی در غذای کودکان باشد یعنی به اندازه دو تا سه قوطی کبریت گوشت در طول روز دریافت کنند، حتی با خوردن ماست در کنار غذا هیچ مشکلی از نظر جذب آهن برای آنها به‌وجود
نخواهد آمد.

مورد دیگری که باید به آن توجه شود استفاده از لبنیات کم‌چرب است، چون برخلاف باور عموم که فکر می‌کنند لبنیات پرچرب مقوی‌تر و مغذی‌تر است، اما جذب کلسیم با استفاده از لبنیات کم‌چرب بسیار بیشتر از لبنیات پرچرب است.

کریمی می‌افزاید: علاوه بر بحث جذب کلسیم، استفاده از لبنیات پرچرب در به‌وجود آمدن اضافه وزن بچه‌ها تاثیر می‌گذارد و همان‌طور که این روزها می‌بینیم اضافه‌وزن در دانش‌آموزان امروزی زیاد دیده می‌شود و اگر این اضافه وزن در دوران مدرسه کنترل نشود در سنین بزرگسالی هم ادامه پیدا می‌کند و باعث به وجود آمدن بیماری‌های دیگر مثل بالا بودن فشار خون و چربی و... می‌شود.

خوردن تنقلات بی‌ارزش ممنوع

شاید از روزهایی که پدربزرگ‌ها و مادربزرگ‌ها دائم از جیب‌ها و کیفشان مشت مشت نخودچی و کشمش یا گندم برشته، توت و انجیر خشک یا بادام، پسته و گردو درمی‌آوردند و به بچه‌ها می‌دادند، زمان زیادی گذشته باشد، اما زنده کردن عادت آن روزها و عادت دادن بچه‌ها به خوردن تنقلات سالم کار خیلی سختی نیست، به‌ویژه اگر فرزند ما در سنین ابتدایی مدرسه یا کوچک‌تر باشد.

متاسفانه امروزه مصرف بی‌رویه تنقلات کم‌ارزش و بی‌ارزش مثل چیپس، پفک و انواع ساندویچ‌های حاوی سوسیس و کالباس بین دانش‌آموزانی که عادت به خرید از بوفه مدارس دارند به‌وفور دیده می‌شود.

این کارشناس تغذیه هم درباره مصرف تنقلات توسط دانش‌آموزان می‌گوید: بهتر است دانش‌آموزان مقدار تنقلاتی را که در طول هفته از بوفه مدارس تهیه می‌کنند، کاهش دهند و برای میان‌وعده‌ها و زنگ‌های تفریح از میوه‌ها یا لقمه‌هایی که حاوی پنیر و گردو یا پنیر و سبزی یا کوکو‌های خانگی است و توسط مادرها تهیه می‌شود، استفاده کنند.

وی می‌افزاید: اگر قرار است بچه‌ها چیزی علاوه بر اینها دریافت کنند بهتر است در نهایت تنها یک کیک کوچک باشد و نه چیز دیگر.

آنچه در مورد مصرف تنقلات و خرید آنها از بوفه مدارس اهمیت دارد این است که نمی‌توان کودکان را به‌طور کامل از این کار منع کرد، اما می‌توان آنها را متقاعد کرد که از خرید و مصرف مواد مضر برای رشد و سلامت جسمشان تا حد امکان خودداری کنند.

تغذیه دانش‌آموزان در دوران بلوغ

بچه‌ها در بیشتر دوران مدرسه در دوره رشد به سر می‌برند و یکی دو سال قبل از بلوغشان هم اوج رشد قدی آنهاست.

کریمی با اشاره به اهمیت تغذیه در دوران رشد به‌ویژه رشد قدی و دوران بلوغ دانش‌آموزان، می‌گوید: اگر برای دانش‌آموز و والدین او رشد قدی مهم است باید سعی کنند همه واحدهای غذایی را از تمام مواد غذایی به اندازه کافی دریافت کنند.

وی می‌افزاید: بهتر است تمام دانش‌آموزان در دوران قبل از بلوغ و دوران بلوغ یک آزمایش خون برای تعیین میزان کم‌خونی و همچنین احتمال کمبود ویتامین D انجام دهند.

غالب افراد در کشور ما کمبود ویتامین D دارند که این کمبود به کاهش جذب کلسیم در بدن منجر می‌شود و درصورت ثابت شدن کمبود ویتامین D در بدن و میزان آن باید دانش‌آموز توسط پزشک به صورت دارویی آن را دریافت کند تا در نهایت هم کمبود ویتامین D و هم کمبود جذب کلسیم جبران شود.

کریمی می‌افزاید: همچنین فقر آهن هم ممکن است در سنین بلوغ دانش‌آموزان به‌ویژه در دختران دیده شود که در صورت وجود آن با علائمی مانند خستگی، ضعف، سرگیجه و بی‌اشتهایی و کاهش توان کاری و مقاومت بدنی، حتما باید بعد از انجام یک آزمایش خون با استفاده از داروهای جبران کم‌خونی این مشکل را حل کرد.

وی معتقد است کم‌خونی به‌ویژه در دختران و در سن بلوغ در ابتدا باید از طریق دارو درمان شود و سپس با رعایت بعضی از نکات تغذیه‌ای از بروز مجدد آن جلوگیری شود. در این دوران می‌توان از گوشت قرمز و حبوبات و سبزیجاتی که برگ تیره دارند استفاده کرد و همچنین با افزودن آبلیموی تازه به مواد غذایی جذب آهن غذا را افزایش داد؛ نکته دیگر برای جلوگیری از بروز کم‌خونی در دوران بلوغ، این است که دخترانمان از استفاده زیاد از چای خودداری کنند و حداقل دو ساعت بعد از غذا به هیچ عنوان از چای، نسکافه و قهوه استفاده نکنند.

افزایش فعالیت بدنی

در کنار همه نکات تغذیه‌ای باید به این نکته هم دقت کرد که کم شدن فعالیت بدنی بچه‌های این روزها و افزایش فعالیت بدون تحرک مثل کار با رایانه و تماشای زیاد تلویزیون و در کل استفاده زیاد از تکنولوژی‌های امروز سلامت جسمی فرزندان ما را به خطر انداخته و باعث افزایش هرروزه اضافه وزن در آنها شده است.

کریمی، کارشناس ارشد تغذیه هم به بچه‌ها توصیه می‌کند از زنگ‌های تفریحی که دارند برای داشتن فعالیت بدنی و تحرک لازم استفاده کنند. وی می‌گوید: بهترین و بیشترین رشد را فرزندان ما در دوران مدرسه دارند و باید از فرصت‌های به‌وجود آمده در مدرسه برای داشتن تحرک لازم و فعالیت‌های بدنی متناسب با سن‌شان استفاده کنند تا به این وسیله هم سلامت روحی و جسمی خود را تامین کنند و هم تناسب اندام و وزن خود را حفظ کنند.

الهام طباطبایی - چاردیواری