رانت واردات، سد راه تولید چادر مشکی

در پاسخ به این پرسش‌ها، مسئولان صنفی و دست‌اندرکاران صنعت نساجی، سود بالای واردات و سیاست‌های برعکس دولت در حمایت از واردات به‌جای حمایت از تولید داخل را مهم‌ترین مانع پانگرفتن تولید داخلی چادر مشکی عنوان می‌کنند. این در حالی است که عمده مواد اولیه تولید چادر مشکی درایران موجود است که رانت بالای واردات موجب شده نه‌تنها خط تولید قدرتمند داخلی برای تولید چادر مشکی پا نگیرد بلکه معدود کارخانه‌های داخلی که چادر مشکی تولید می‌کردند یا به کل تعطیل شده یا با درصد اندکی ظرفیت کار کنند. این چنین است که اکنون 95 درصد چادر مشکی از طریق واردات از کشورهایی همچون ژاپن و سوئیس تامین می‌شود و با قیمت‌گذاری صوری به چند برابر قیمت در بازار به فروش می‌رسد. کاظم عمید، معاون فنی انجمن صنایع نساجی ایران در این زمینه به جام‌جم گفت: به ‌رغم این‌که چادر مشکی یکی از مهم‌ترین مصنوعات پارچه‌ای مورد نیاز کشورمان است اکنون در ایران به میزان بسیار کمی تولید شده و عمده نیاز جامعه از طریق واردات تامین می‌شود. به این صورت که اکنون چیزی نزدیک به دو میلیون مترمربع تولید داریم و قرار است با افتتاح خط تولید یکی از شرکت‌های تولیدی در شهرکرد، چیزی نزدیک به ده میلیون مترمربع به تولیدات ایران افزوده شود، اما هنوز موانع زیادی در راه‌اندازی این کارخانه وجود دارد.

دست‌های پشت پرده

وی که دلیل به خودکفایی نرسیدن در تولید چادر مشکی را ملاحظات دولتی می‌داند در این زمینه گفت: چادر مشکی جزو محصولاتی است که دولت با توجه به ملاحظاتی که برای این منظور دارد همواره آن را مورد حمایت قرار داده، اما این حمایت معمولا مورد سوءاستفاده دیگران قرار گرفته و محلی برای دور زدن قانون شده است. به عنوان مثال شماره تعرفه واردات چادر مشکی در فهرست گمرک جمهوری اسلامی ایران 5407 است که براساس قانون تعرفه گمرکی آن 32 درصد است (حقوق گمرکی، مالیات بر ارزش افزوده و دیگر هزینه‌های لازم) اما همان ملاحظات دولت این تعرفه را به 10 درصد کاهش داده در حالی که بسیاری از سودجویان با استفاده از این تعرفه، پارچه‌های متفاوتی وارد کشورمان کرده‌اند. وی اظهار کرد: این پایان کار نیست چون حمایت‌های دولت به نوع دیگری نیز باعث سودجویی افراد شده بود چون دولت برای واردات چادر مشکی اجازه استفاده از ارز مبادله‌ای به واردکنندگان می‌داد که تفاوت میان نرخ این ارز با قیمت بازار باعث شده بود واردکنندگان فاکتورهای غیرواقعی به گمرک ارائه دهند تا میزان بیشتری دلار دریافت کنند مثلا قیمت 3‌/‌1 دلار بابت هر مترمربع را 5 دلار اعلام می‌کردند. به این ترتیب هم از تعرفه سودجویی شده بود و هم از دلارهای نفتی موجود خزانه بانک مرکزی در حالی که همین محصول در کشورمان با راهکارهایی قابل تولید بوده است.

همه امکانات را در اختیار داریم

عمید با اشاره به امکانات موجود در کشورمان برای تولید چادر مشکی و پیشینه‌ یک قرنی صنعت نساجی ادامه داد: با توجه به نیاز داخلی چادر مشکی، اکنون تمام امکانات را در اختیار داریم تا بتوانیم در زمینه تولید داخلی به خودکفایی برسیم؛ به عنوان مثال اکنون ایران نزدیک به 800 میلیون مترمربع در سال تولید پارچه دارد و در این زمینه نخ و تمام مواد اولیه را به میزان قابل‌توجهی در کشورمان تولید می‌کنیم. بنابراین از مواد اولیه، ریسندگی، بافندگی، رنگرزی و مراحل تکمیلی هیچ مشکلی نداریم و صرفا بخش بسیار کوچکی مجبور به واردات هستیم و آن هم می‌توانیم برایش برنامه‌ریزی کنیم. در همین زمینه می‌توان با تمهیدات کوچک امتیازات قابل توجهی در صنعت نساجی با ارزش افزوده مناسبی ایجاد کنیم که عبارتند از تسهیل واردات مواد اولیه مرغوب، جلوگیری از انحصار در ورود مواد اولیه و تسهیل در دستیابی مراکز تولیدی به منابع مالی ارزان قیمت و قابل اطمینان.

وی به رقم ارائه شده میزان قانونی واردات چادر مشکی یعنی 500 میلیون دلاری اشاره کرد و افزود: اگر به گونه‌ای برنامه‌ریزی کنیم که تنها یک بیستم این مبلغ به عنوان سرمایه مورد نیاز تولید برای حمایت از تولیدکنندگان داخلی از تولید مواد اولیه تا تکمیل پروسه در نظر بگیریم به‌راحتی کل پروسه را در اختیار خواهیم گرفت و ارزآوری خواهیم داشت. در حالی که امروز بیش از 10 هزار واحد تولیدی پروانه‌دار و 500 هزار نیروی بیمه شده در این صنعت داریم، اما متاسفانه بهترین کارخانه‌های ما کمتر از 50 درصد ظرفیت درحال تولید هستند.

چرا بزرگ‌ترین مصرف‌کننده، تولیدکننده نیست؟!

در همین حال، مجید نامی، عضو هیات مدیره اتحادیه تولید و صادرات نساجی و پوشاک نیز درباره موضوع چادر مشکی به خبرنگار جام‌جم گفت: نباید فراموش کنیم که ایران لازم نیست همه چیز را تولید کنند بلکه این منافع اقتصادی است که تعیین کننده تولید یا عدم تولید محصولات خواهد بود به این معنی که اگر واقعا محصولی در کشورمان توجیه اقتصادی ندارد چرا باید برای تولید کردن آن هزینه کنیم در حالی که موضوع چادر کاملا متفاوت است یعنی نه‌تنها اقتصادی است بلکه می‌تواند ارزش افزوده قابل ملاحظه‌ای برای اقتصاد کشورمان داشته باشد و یک موضوع ملی و فرهنگی نیز هست.

وی افزود: براساس اطلاعات موجود میزان مصرف‌سالانه چادر مشکی در کشورمان رقمی در حدود 70 تا 100 میلیون مترمربع است که درباره تولید هرچند برخی تولیدکنندگان در این زمینه گام برداشتند، اما هرگز نتوانسته‌ایم سهم قابل توجهی از میزان مصرف داخلی را با تولیدات کشورمان تامین کنیم.

نامی در ادامه تصریح کرد: اکنون کشورهایی که محصولاتشان را به ایران ارسال می‌کنند عبارتند از: ژاپن، سوئیس، تایوان و چین. هرچند برخی محصولات هم از کشور امارات وارد ایران می‌شود، اما همه می‌دانیم این محصولات به صورت صادرات مجدد هستند و امارات خود تولیدی ندارد.

حمایت از تولید داخلی سخت نیست

این کارشناس در صنعت نساجی تصریح کرد: حمایت‌های گسترده و نابجای دولت از واردات چادر مشکی نه تنها در زمینه تولید باعث جلوگیری از خودکفایی در تولید کشورمان شده است ، بلکه این موضوع باعث سواستفاده از منابع ارزی نیز شده بود، اما ظاهرا در دولت جدید این روند رو به کاهش بوده و می‌تواند نشانه‌هایی از تغییر رویه در این زمینه را کاملا مشاهده کرد، اما هنوز ابتدای راه هستیم و باید بیشتر به موضوع تولید داخلی آن هم برای چادر مشکی که یکی از ارکان اصلی حجاب در کشورمان ایران اسلامی است، توجه کنیم.

مجید نامی در ادامه گفت: با توجه به موارد یاد شده و قیمت خرید بین 2 تا 5 دلاری پارچه چادر مشکی و فروش متری تا یکصد هزار تومان، تا امروز موضوع تولید چادر مشکی از نظر اقتصادی برای تولیدکنندگان ایرانی صرفه نداشته و همواره سودآوری واردات خارجی مانع تولید شده است، چون نه‌تنها امکانات تکنولوژی و مواد اولیه را در اختیار داریم بلکه تخصص کامل برای تولید این نوع محصول نیز در اختیار متخصصان ایرانی قرار دارد. ولی آنچه مهم است موانع موجود برای ورود محصولات ایرانی به بازار بوده که همواره ضعف تولید را برای کشورمان به ارمغان آورده است.

بند واردات بر پای نماد فرهنگ ایرانی - اسلامی

براساس آمارهای موجود، عمده مصرف پارچه چادری بانوان ایرانی از طریق واردات تامین می‌شود. آن هم در شرایطی که دست‌هایی اجازه نمی‌دهند تولید داخلی پا بگیرد و با وجود سرمایه‌گذاری‌های نیمه‌تمامی که در این باره صورت گرفته، کماکان سیل واردات برقرار است. جالب اینجاست که در یک سوءتفاهم آشکار تعرفه گمرکی واردات چادر مشکی آن‌قدر پایین است که اجازه پاگرفتن تولید ملی در این خصوص را نمی‌دهد. با این اوصاف آیا در سالی که اجرای اقتصاد مقاومتی شاه‌بیت کلام مسئولان است لازم نیست در یکی از نخستین اولویت‌ها، نماد فرهنگ ایرانی ـ اسلامی را از بند واردات نجات داد و آن را به تمام معنی ملی کرد؟

عماد عزتی

اقتصاد