تمرکز مسکو ـ واشنگتن بر حل بحران سوریه

کری پس از دیدار خود با فیلیپ هاموند همتای انگلیسی‌اش در لندن بر لزوم مذاکره تاکید کرده و گفته بود این همان چیزی است که وی به دنبال آن می‌گردد.

وزیر خارجه آمریکا در عین حال ابراز امیدواری کرد روسیه و ایران و دیگر کشورهای بانفوذ منطقه در حل این بحران همکاری کنند. وی گفت: «ما آماده مذاکره هستیم، اما آیا اسد هم حاضر به مذاکره است؟ آیا روسیه می‌تواند او را به حضور در سر میز مذاکرات متقاعد کند؟»

کری همچنین با تاکید بر نیاز مبرم به تشریک مساعی کشورهای مختلف برای حل و فصل منازعه سوریه، خواستار از سر‌گیری تلاش‌ها به منظور دستیابی به راه‌حل سیاسی در سوریه شده بود و ضمن تکرار موضع کاخ سفید مبنی بر این که بشار اسد جایی در آینده سوریه ندارد، اذعان کرد نیازی نیست اسد فورا کنار گذاشته شود، بلکه می‌توان این کار را از طریق نشست و تفاهم با تمام طرف‌ها درباره نحوه کنار گذاشتن وی انجام داد.

این اظهارات کری در حالی بیان می‌شود که مسکو نیز قبلا از گفت‌وگوی تلفنی نزدیک به یک ساعته سرگئی شویگو وزیر دفاع روسیه با اشتون کارتر همتای آمریکایی وی خبر داده و اعلام کرده بود طرفین در جریان این دیدار مواضع کاملا نزدیک و حتی همسو در قبال بحث مبارزه علیه تروریسم در منطقه اتخاذ کرده و آمادگی خود را برای برگزاری دور جدیدی از گفت‌وگوهای مسکو 3 برای کسب آمادگی به منظور برگزاری نشست ژنو 3
اعلام کرده‌اند.

اعلام آمادگی مسکو

مسکو همچنین آمادگی خود را برای ارائه هر گونه اطلاعات مورد نیاز واشنگتن درباره همکاری نظامی فنی میان روسیه و سوریه اعلام کرد. ماریا زاخاروا، سخنگوی رسمی وزارت خارجه روسیه تاکید کرد: «آمریکا که بتازگی نسبت به حضور نظامی روسیه در دمشق و ماهیت کمک‌های نظامی این کشور به سوریه ابراز نگرانی کرده است، در ارزیابی‌ها و بررسی‌های خود بیش از هر چیز به اطلاعات مطبوعات و روزنامه‌ها تکیه می‌کند، اما این اطلاعات در اصل توسط سرویس‌های آمریکایی به دست رسانه‌های آمریکایی و بین‌المللی می‌رسد.»

زاخاروا خاطر نشان کرده بود: «ما بارها در پاسخ به سوال‌های شریک آمریکایی خود درباره ماهیت کمک‌های نظامی فنی مان به سوریه گفته‌ایم آماده ارائه هر گونه اطلاعات مورد نظر آنها از طریق کانال‌های تخصصی هستیم تا کارشناسان نظامی هر دو طرف بتوانند تمام مسائل مورد اهتمام مشترک را بررسی کنند.»

وی همچنین به لزوم درک ابعاد مختلف خطر داعش و غیر ممکن بودن جنگ علیه آن جز در قالب یک جبهه متحد اشاره کرده و گفته بود تحقق این اهداف بدون مشارکت دولت قانونی سوریه ممکن نیست. سخنگوی وزارت خارجه روسیه هدف اصلی این کشور در سوریه را نه حمایت از بشار اسد، بلکه حمایت از دمشق در جنگ علیه گروه تروریستی داعش و دیگر گروه‌های تروریستی عنوان کرد، زیرا امنیت ملی اتحادیه اروپا را هم تهدید می‌کند.

وی تاکید کرد داعش فقط یک گروه تروریستی در یک منطقه مشخص نیست، بلکه هسته اولیه حکومتی است که اهداف خود را برپایی خلافت اسلامی در منطقه جغرافیایی واقع میان پاکستان تا پرتغال عنوان کرده است. مسکو همچنین قبلا نسبت به نفوذ عناصر داعش میان آوارگانی که به سمت کشورهای اروپایی سرازیر شده‌اند، هشدار داده و از آنها به عنوان «بمب ساعتی» یاد کرده بود که بعد باعث تشدید مشکلات خواهد شد. روسیه حتی پا را فراتر گذاشته و از حضور تقریبا 2400 شهروند روس در تشکیلات داعش خبر داد. این در حالی است که برخی منابع امنیتی نیز تعداد شهروندان کشورهای تازه استقلال یافته شوروی سابق در تشکیلات داعش را بیش از 7000 هزار نفر برآورد کرده‌اند که به اذعان منابع رسمی، این مساله می‌تواند در آینده به خطری علیه امنیت ملی روسیه تبدیل شود.

طرح روسیه برای آینده سوریه

در حالی که منابع روس اعلام کرده‌اند پوتین قرار است در جریان سخنرانی‌اش در مجمع عمومی سازمان ملل متحد در 28 سپتامبر به تشریح موضع مسکو در قبال داعش و تلاش‌های صورت گرفته برای حل بحران سوریه بپردازد، الکساندر زاسپکین، سفیر روسیه در لبنان با استناد به رایزنی‌های قبلی روسیه با کشورهای موثر در بحران سوریه، برخی مفاد این طرح را فاش کرد.

شبکه عرب زبان «روسیا الیوم» اعلام کرد زاسپکین در یک گفت‌وگوی تلویزیونی گفته است طرح پوتین مشتمل بر سه مرحله است که مرحله نخست بر لزوم یکپارچه‌سازی تلاش تمام طرف‌ها برای ضربه‌زدن به گروه تروریستی داعش در سوریه و فراهم شدن شرایط برای توافق سیاسی بر سر بحران سوریه تاکید دارد. مرحله دوم این طرح به بعد خارجی ارتباط پیدا می‌کند و از قدرت‌های منطقه‌ای و بین‌المللی موثر می‌خواهد گروه‌های مسلح درگیر در سوریه را برای پذیرش راه‌حل سیاسی تحت فشار قرار دهند. مرحله سوم طرح مذکور نیز مستلزم هم افزایی تلاش‌های منطقه‌ای و بین‌المللی برای مقابله با حمایت‌های مالی از گروه‌های مسلح و ممانعت از عبور افراد مسلح از طریق مرزهای کشورهای همسایه سوریه است.

زاسپکین همچنین تاکید کرد مسکو در جریان نشست وزرای خارجه کشورهای عضو شورای امنیت به ریاست روسیه که 30 سپتامبر برگزار می‌شود، خواستار تشکیل جبهه‌ای برای مقابله با تروریسم خواهد شد که تمام طرف‌های منطقه‌ای از جمله کشورهای عرب حاشیه خلیج‌فارس در آن عضویت داشته باشند.

شاید همه اینها نشان دهنده این باشد که حل بحران سوریه بدون مشارکت روسیه ممکن نیست و علاوه بر این، مسکو در راستای موضع منطقی خود بر این مساله تاکید دارد که هیچ راه‌حل نظامی برای این بحران وجود ندارد و در حال حاضر، گزینه جایگزینی برای تعامل با دولت قانونی سوریه و واگذار کردن سرنوشت بشار اسد به ملت سوریه به چشم نمی‌خورد، بلکه می‌توان بحران مذکور را بر اساس مفاهیم کنوانسیون ژنو صادره در 30 ژوئن ‌ 2012 و طبق توافق طرفین روس و آمریکایی با نمایندگان دولت و مخالفان حل و فصل کرد. این مساله در واقع تائید ضمنی موضع کرملین است که معتقد بود حل هیچ یک از منازعات جهان بدون توافق با مسکو ممکن نیست.

نتایج مذاکرات کشورهای 1 + 5 با جمهوری اسلامی ایران که به دستیابی به توافق هسته‌ای منجر شد و نیز خنثی‌سازی توطئه کاخ سفید برای حمله به سوریه و برکناری بشار اسد از قدرت همانند الگوی اجرا شده توسط نیروهای ناتو در لیبی صحت این موضع مسکو را اثبات می‌کند‌. تجربه انهدام سلاح‌های شیمایی سوریه از طریق همکاری با اسد و پیوستن دمشق به معاهده منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای نیز تاکیدی بر این مدعاست.

همکاری آمریکا و روسیه علیه تروریسم

ژنرال سرگئی سمیرنوف، معاون اول رئیس ستاد امنیتی فدراسیون روسیه در جریان نشست‌های سازمان همکاری اقتصادی شانگهای در تاشکند ازبکستان خواستار گسترش ائتلاف بین‌المللی ضد‌تروریسم از طریق برگزاری گفت‌وگوهای سیاسی و با حمایت سازمان ملل شد و تاکید کرد سازمان اطلاعات روسیه و کشورهای عضو پیمان شانگهای قصد دارند در کنار اروپا و آمریکا با این معضل مبارزه کنند‌. سمیرنوف در عین حال خاطر نشان کرد: «برخی کشورهای ائتلاف امروز سعی دارند مانع همکاری در زمینه جنگ علیه تروریسم شوند، اما این همکاری‌ها به‌ویژه با آمریکا ادامه خواهد داشت‌؛ هر چند در سطح مطلوبی نباشد.»

نویسنده: سامی عماره

مترجم: یوسف رضازاده

منبع: الاهرام