استفاده یزدی‌ها از آب «بهشت‌آباد» اردل

مدیرعامل شرکت توسعه منابع آب و نیروی ایران در حاشیه این بازدید با اشاره به مشخصات فنی خط انتقال به هر یک از این استان‌ها گفت: در مجموع چهار خط شامل یک خط برای یزد، دو خط برای کرمان و یک خط برای اصفهان، آب را از بهشت‌آباد به این استان‌ها هدایت می‌کند و بر این اساس میزان آب تخصیصی از این خط برای استان یزد 150 میلیون مترمکعب، برای کرمان 180 میلیون مترمکعب و برای اصفهان 250 میلیون مترمکعب در سال خواهد بود.

سید محمدرضا رضازاده با بیان این‌که این پروژه با اجرای شرکت توسعه منابع آب و نیروی ایران و با همکاری قرارگاه خاتم‌الانبیا در حال اجراست، افزود: در مجموع اجرای خطوط انتقال آبرسانی برای سه استان یزد، کرمان و اصفهان به بیش از 15 هزار میلیارد تومان اعتبار نیاز دارد.

سید حسینی، معاون عمرانی استاندار یزد نیز در این مراسم با اشاره به این‌که اجرای این خط در استان یزد به حدود چهارهزار میلیارد تومان اعتبار نیاز دارد، یادآور شد که طول خط انتقال آب به استان یزد 428 کیلومتر است و قرار شده در یک بازه زمانی پنج ساله عملیات احداث این خط به سرانجام رسیده و در نهایت 150 میلیون مترمکعب آب را در سال به استان یزد برساند.

رئیس مجمع نمایندگان استان یزد در مجلس نیز با اشاره به این‌که تکمیل مسیر و لوله‌گذاری خط انتقال آب به خود استان یزد واگذار شده است، گفت: هنوز سرمایه‌گذار داخلی پای کار نیامده، بنابراین به سرمایه‌گذار خارجی نیاز است.

به گفته محمدصالح جوکار، شتابی که خط دوم انتقال آب گرفته بسیار خوب است، اما با بودجه سالانه‌ای که برای این خط در نظر گرفته شده، به جایی نخواهیم رسید و برای این‌که هر چه سریع‌تر به نتیجه برسیم، کارگروه مالی که موضوع فاینانس یا همان سرمایه‌گذار خارجی را پیگیری کند، مورد نیاز است.

هدف طرح انتقال آب

هدف اصلی این طرح توسعه کشاورزی است و با اجرای طرح بهشت‌آباد، آب صنعت و کشاورزی اصفهان، یزد و کرمان تا 20 سال آینده تأمین می‌شود. به گفته کارشناسان یکی از ایرادات مهم این طرح این بود که بدون مطالعه همه‌جانبه مصوب شده و تنها کار کارشناسی آن برشمردن منافع طرح برای استان اصفهان است و به مصارف حوزه‌های پایین دست از جمله خوزستان توجهی نشده‌است.

با این حال طرح با فشار مسئولان و نمایندگان استان‌های مرکز کشور، بویژه اصفهان، در شورای عالی آب تصویب شد و وزارت نیرو اعلام کرد در هفته دولت سال 1390 طرح بهشت‌آباد کلنگ‌زنی می‌شود. در پی اعلام خبر کلنگ‌زنی طرح انتقال آب بهشت‌آباد و در اعتراض به آن، نمایندگان استان چهارمحال و بختیاری در مجلس تحصن و نمایندگان استان خوزستان تهدید به استعفای دسته جمعی کردند و بهشت‌آباد به صورت موقت تا بررسی مجدد متوقف شد.

تغییر شیوه اجرای طرح

نماینده استان چهارمحال و بختیاری دراین باره به جام‌جم می‌گوید: به دنبال اعتراض مردم و مسئولان استان‌های خوزستان، چهارمحال و بختیاری و همچنین بسیاری از کارشناسان، اوایل سال گذشته و توسط وزارت نیرو، نحوه اجرای طرح به گونه‌ای که کمترین آسیب را به سرچشمه‌های آب روستای بهشت‌آباد و محیط زیست منطقه داشته باشد، تغییر کرد. به این ترتیب که اجرای تونل لغو و قرار شد سدی در منطقه بهشت‌آباد احداث و آب پشت سد از طریق لوله به استان‌های فلات مرکزی منتقل شود.

حمیدرضا عزیزی فارسانی با بیان این‌که در طرح اولیه قرار بود تونلی در عمق 200 تا 300 متری زمین زده شود که آسیب زیادی به چشمه‌ها و منابع آب زیرزمینی چهارمحال وارد کرده و موجب خشک شدن آنها می‌شد، می‌افزاید: اما در طرح جدید آب سرچشمه‌های بهشت‌آباد بدون حفر تونل، به پشت یک سد منتقل شده و سپس از آنجا و از طریق پمپاژ به رودخانه زاینده رود ریخته و به‌وسیله لوله به استان‌های مرکزی کشور منتقل خواهد شد.

وی با اشاره به این‌که عملیات اجرای سد در روستای بهشت‌آباد از یک ماه پیش آغاز شده است، تاکید می‌کند: ابتدا سهم آب استان از حوزه بهشت‌آباد تامین می‌شود و در صورت وجود آب مازاد، به استان‌های دیگر منتقل خواهد شد.

به گفته نماینده مردم اردل و فارسان، سهم آب چهارمحال و بختیاری از این حوزه، 233 میلیون مترمکعب است و از آنجا که مسئولان وزارت نیرو پیش بینی وجود یک هزار و صد میلیون مترمکعب آب را در این حوزه کرده‌اند، ابتدا سهم چهارمحال داده شده و سپس از باقیمانده آب سهم درنظر گرفته شده برای استان‌های مرکزی و همچنین خوزستان داده خواهد شد. ولی در صورتی که به دلیل خشکسالی و یا هر دلیل دیگری، آب این حوزه کمتر از میزان پیش‌بینی شده باشد، طبیعتا آبی به استان‌های مرکزی منتقل نخواهد شد و یا کمتر از میزان پیش بینی شده به آنها تخصیص خواهد یافت.

عزیزی فارسانی که درکل با اجرای طرح‌های انتقال آب مخالف است، دلیل این مخالفت را اجرای نادرست و کارشناسی نشده اینگونه طرح‌ها در کشور اعلام می‌کند و یادآور می‌شود: در همین راستا طرح دیگری با عنوان تونل کوهرنگ 3 در استان چهارمحال و بختیاری به اجرا درآمد تا آب این استان را به اصفهان منتقل کند. عملیات اجرایی این طرح در سال 80 آغاز شد و پس از گذشت 12 سال و صرف هزینه‌ها و سرمایه‌های کلان، در نهایت سال گذشته به بهره برداری رسید. اما در پی اجرای این طرح و انتقال آب کوهرنگ از طریق تونل به اصفهان، بسیاری از چشمه‌های منطقه کوهرنگ خشکید و بسیاری از روستاییان مجبور به ترک روستاها و محل زندگی خود شده و بیکار و آواره حاشیه شهرها شدند.

به گفته وی این رویداد تلخ و همچنین اتفاقات مشابه دیگری نظیر خشکیدن دریاچه ارومیه، دلیل تصمیمات نادرست و سوءمدیریت در بخش آب کشور است که امید می‌رود دولت تدبیر و امید دنباله رو این رویه غلط و جبران‌ناپذیر نباشد.

طرحی با مخالفت‌های زیاد

طرح بهشت‌آباد عنوانی است که برای انتقال آب از سرچشمه‌های روستای بهشت‌آباد در شهرستان اردل در چهار محال و بختیاری به استان‌های مرکزی بویژه اصفهان به کار برده می‌شود. این طرح بزرگ شامل احداث تونل بهشت‌آباد بود که با ظرفیت انتقال سالانه یک میلیارد و 100 میلیون مترمکعب، آب را به فلات مرکزی منتقل کند. زمانی که بحث اجرای این طرح به میان آمد، واکنش‌ها و مخالفت‌های زیادی به دنبال داشت که این مخالفت‌ها از سوی کارشناسان، مسئولان، نمایندگان و مهم‌تر از همه افکار عمومی استان‌های خوزستان و چهارمحال و بختیاری بود. از سویی سازمان حفاظت محیط زیست کشور در سال 1386، مرکز پژوهش‌های مجلس در سال 1387 و سرانجام سازمان مدیریت منابع آب ایران به عنوان متولی آب کشور به این طرح اشکالات فراوانی گرفتند و آن را تأیید نکردند.

فاطمه مرادزاده