اگر تا دیروز افشاگریهای اسنودن باعث خدشهدار شدن روابط آمریکا با انگلیس یا دیگر کشورها و بیاعتمادی مردم نسبت به دولتهایشان شده بود، این بار خود دولتهایی که از افشای این اطلاعات متضرر شدهاند به فکر چارهجویی افتادهاند .
اصل ماجرا مربوط به گزارشی است که روزنامهها و نشریههای انگلیسی همچون ساندی تایمز و گاردین و شبکه خبری بی .بی. سی روز گذشته اعلام کردند. مقامات دولت انگلیس عقیده دارند سازمانهای اطلاعاتی روسیه و چین توانستهاند رمز فایلهای رایانهای را که در اختیار اسنودن بوده است، بشکنند و به اطلاعات آنها دسترسی پیدا کنند. دسترسی به این اطلاعات موجب افشای بخش مهمی از فعالیتهای سازمانهای مخفی و اطلاعاتی انگلستان شده است؛ از همین رو سازمان اطلاعات مخفی انگلیس (MI6) تصمیم گرفته است جاسوسان و عوامل خود در دیگر کشورها را از بیم به خطر افتادن جانشان به انگلیس باز گرداند. در همین حال منابع دولتی میگویند درز این اطلاعات هنوز باعث آسیب دیدن عوامل و جاسوسان آنها نشده است. شبکه بی.بی.سی نیز به نقل از یک منبع دولتی اعلام کرد: اطلاعاتی که در اختیار روسیه و چین قرار گرفته موجب شده است اطلاعاتی حیاتی را از دست بدهیم .
بنا به ادعای نشریه ساندی تایمز، مسکو به بیش از یک میلیون فایل محرمانهای دسترسی پیدا کرده که در اختیار اسنودن بوده است. در این میان منابع ارشد دولتی انگلیس نیز تائید کردهاند چین توانسته است به همین اسناد دست یابد. جزئیات مربوط به تکنیکهای سری جاسوسی و اطلاعاتی بخشی از اسنادی است که به دست سازمانهای اطلاعاتی چین افتاده است. آن طور که ساندی تایمز گزارش داده افشای اطلاعات تنها به ضرر انگلیسیها تمام نشده ؛ زیرا گفته میشود برخی کشورهای غربی نیز مجبور به خارج کردن نیروهای اطلاعاتی و جاسوسی خود از «کشورهای متخاصم» شدهاند. تحلیلگران میگویند مشکل مقامات انگلیسی نه تنها بیرون آوردن این عوامل از کشورهای دیگر، بلکه نداشتن نیرو در کشورهایی است که برایشان جنبه حیاتی دارد.
شکست راهبردی
در واکنش به افشای این اسناد، یکی از مقامات دولت انگلیس که نخواست نامش فاش شود، این کار اسنودن را محکوم کرد و گفت: دستهای او به خون آغشته است. دیوید اوماند، مدیر سابق ستاد ارتباطات دولت انگلیس نیز با بیان این که این افشاگری یک «شکست بزرگ راهبردی» برای دولت انگلستان است، گفت: این موضوع میتواند سبب آسیب وارد شدن به انگلیس، آمریکا و نیز متحدان آنها در ناتو شود. لرد وست، فرمانده سابق نیروی دریایی انگلیس هم گفت از این به بعد جان هر کدام از نیروهای ما در خطر خواهد بود.
خبر درز این اطلاعات در حالی روز گذشته منتشر شد که مقامات انگلیسی از چند وقت پیش نسبت به وقوع این اتفاق هشدار داده بودند. ترزا می، وزیر کشور انگلیس اواخر اسفند گذشته در سخنانی در مجلس عوام این کشور گفت اطلاعات سری منتشر شده از سوی ادوارد اسنودن، برای سیستم امنیتی انگلیس زیانبار و هزینهبر بوده است. ترزا می تصریح کرد: من همراه رئیس سازمان اطلاعات داخلی انگلیس (M I5) در تلاش هستیم افشاگریهای اسنودن لطمهای را وارد نکند؛ با این حال این افشاگریها تاثیری فراتر از انتظار دربرداشته است.
اسنودن متشکریم
ادوارد جوزف اسنودن، کارمند سابق سازمان اطلاعات مرکزی آمریکا و پیمانکار سابق آژانس امنیت ملی آمریکا دو سال پیش در 23 ژوئن 2013 اطلاعات طبقهبندی شدهای را از برنامههای فوقسری آژانس امنیت ملی آمریکا و ستاد ارتباطات دولت انگلیس به نشریات گاردین، نیویورک تایمز و واشنگتن پست لو داد. او که در پی ابطال گذرنامهاش توسط دولت آمریکا از 23 ژوئن 2013 تا دوم آگوست 2013 در فرودگاهی در مسکو به سر میبُرد؛ نخست از کشور اکوادور و سپس از روسیه تقاضای پناهندگی کرد و هماکنون در مسکو به سر میبرد. انتشار اطلاعات سری توسط اسنودن به یک بمب خبری تبدیل شد و همان موقع روزنامه گاردین خبر داد که آژانس امنیت ملی آمریکا اطلاعات تلفنی دهها میلیون نفر از شهروندان آمریکایی را گردآوری میکند.
اطلاعات اسنودن به همان اندازه که باعث عصبانیت سیاستمداران کشورهای غربی شده، خوشحالی مردم این کشورها را همراه داشته است؛ این موضوع را میتوان از چند هفته پیش در آمریکا مشاهده کرد؛ پس از آن که تصمیم کنگره برای قانونی کردن شنود از شهروندان شکست خورد و به تصویب نرسید، مردم شهرهای مختلف آمریکا به خیابانها آمده و بیشترشان این جمله را تکرار کردند: «اسنودن متشکریم».
حسین خلیلی / گروه بینالملل
سید رضا صدرالحسینی در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح کرد
دانشیار حقوق بینالملل دانشگاه تهران در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح کرد
یک پژوهشگر روابط بینالملل در گفتگو با جام جم آنلاین مطرح کرد
در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح شد
در گفتوگو با امین شفیعی، دبیر جشنواره «امضای کری تضمین است» بررسی شد